Новая анатомія
(Новая анатомия)
У адной маленькай дзяўчынкі на носе выраслі дзве блакітныя стужкі. Выпадак асабліва рэдкі, бо на адной стужцы было напісана “Марс”, а на другой — “Юпітэр”.
1935
Чацвераногая варона
(Четвероногая ворона)
Жыла была чацвераногая варона. Уласна кажучы, яна мела пяць ног, але пра гэта казаць не варта.
Вось аднойчы купіла сабе чацвераногая варона кавы і думае: “Ну вось, купіла я сабе кавы, а што з ёй рабіць?”
А тут, як на ліха, прабягала міма ліса. Убачыла яна варону і крычыць ёй: “Гэй, — крычыць, — ты, варона!”
А варона лісе крычыць:
“Сама ты варона!”
А ліса вароне крычыць:
“А ты, варона, свіння!”
Тут варона з крыўды выпусціла каву, і тая раструсілася. А ліса прэч пабегла. А варона злезла на зямлю і пайшла на сваіх чатырох, ці дакладней на пяці нагах у сваю паршывую хату.
13 лютага 1938 году
Побытавая сцэнка
(Бытовая сценка)
Вадэвіль
Сно: Дабрыдзень! Эх, вып’ем! Эх! Варушы нагамі, падварушвай! Эх! Эх! Эх!
Марыся: Ды што з вамі, Яўген Эдуардавіч?
Сно: Эх! Піць хачу! Эх, варушы-падварушвай!
Марыся: Чакайце, Яўген Эдуардавіч, вы супакойцеся. Хочаце, я гарбату пастаўлю.
Сно: Гарбату? Не. Я гарэлку хлябтаць хачу.
Марыся: Яўген Эдуардавіч, мілы, ды што з вамі? Я вас пазнаць не магу.
Сно: Ну і няма чаго пазнаваць! Гані, мадам, гарэлку!
Марыся: Божа, ды што ж гэта такое? Даня! Даня!
Даня (ляжыць на падлозе ў вітальні): Ну? Чаго там яшчэ?
Марыся: Ды што ж мне рабіць? Што ж гэта такое?
Сно: Эх, варушы-падварушвай! (п’е гарэлку і выпускае яе фантанам праз нос).
Марыся (залазіць на фісгармонію): Заступніца найсвяцейшая! Маці найсвяцейшая Багародзіца!
Хармс: (ляжыць у вітальні на падлозе): Гэй ты, там, словы малітваў блытаеш!
Сно: (разбівае бутэлькай шкляную дзверку шафы): Эх, варушы-падварушвай!
Падае заслона.
Чутно, як Марыся чухае сабе галаву.
Вера, Надзея, Любоў, Сафія
1938 году <30 верасня>
“— Так, — сказаў Казлоў”
(“— Да, — сказал Козлов”)
— Так, — сказаў Казлоў, патрэсваючы нагой, — яна вельмі спужалася. Яшчэ б! Хо-хо! Але скеміла, што бегчы ні ў якім разе нельга. Тут усё ж яна тропу ўхапіла. Але хуліганы падышлі бліжэй і пачалі ёй у вуха гучна свістаць. Яны думалі аглушыць яе свістам. Але з гэтага нічога не атрымалася, бо яна акурат на гэтае вуха была глухая. Тады адзін з хуліганаў джвагнуў яе палкай па назе. Але з гэтага таксама нічога не атрымалася, бо якраз гэтая нага была ў яе яшчэ пяць гадоў таму ампутаваная і замененая на пратэз. Хуліганы нават спыніліся ад здзіўлення, калі ўбачылі, што яна працягвае спакойна іцці далей.
— Удала! — сказаў Цячорын. — Выдатна! Бо што было б, калі б хуліганы падышлі да яе з іншага боку? Ёй пашэнціла.
— Так, — сказаў Казлоў, — але зазвычай ёй не шанцуе. Тыдні два таму яе згвалцілі, а мінулым летам яе проста так, з гарэзлівасці, адхвасталі пугаю для коней. Гаротная Лізавета Платонаўна нават прызвычаілася да такіх гісторый.
— Гаротніца, — сказаў Цячорын. — Я б не супраць пабачыцца з ёй.
<1940>
Усебаковае даследаванне
(Всестороннее исследование)
Ермалаеў:
Я быў у Блінова, ён паказаў мне сваю сілу. Нічога падобнага я ніколі не бачыў. Гэта сіла звера! Я спужаўся. Бліноў узняў пісьмовы стол, разгайдаў яго і кінуў ад сябе метры на чатыры.
Доктар:
Цікава было б даследаваць гэтую з’яву. Навуцы вядомыя такія факты, але прычыны іх незразумелыя. Адкуль такая сіла цягліцаў, навукоўцы яшчэ сказаць не могуць. Пазнаёмце мяне з Бліновым: я дам яму даследчую пігулку.
Ермалаеў:
А што гэта за пігулка, якую вы збіраецеся даць Блінову?
Доктар:
Якая пігулка? Я не збіраюся даваць яму пігулку.
Ермалаеў:
Але ж вы самі толькі што сказалі, што збіраецеся даць яму пігулку.
Доктар:
Не не, вы памыляецеся. Пра пігулку я не казаў.
Ермалаеў:
Ну ўжо прабачце, я ж чуў, як вы сказалі пра пігулку.
Доктар:
Не.
Ермал.:
Што не?
Дктр.:
Не казаў!
Ермал.:
Хто не казаў?
Дктр.:
Вы не казалі.
Ермал.:
Чаго я не казаў?
Дктр.:
Вы па мойму чагосьці не дагаворваеце.
Ермал.:
Я нічога не разумею. Чаго я не дагаворваю?
Дктр.:
Вашае маўленне вельмі тыповае. Вы глытаеце словы, не дагаворваеце пачатай думкі, спяшаецеся і пыкаеце.
Ермал.:
Калі ж я пыкаў? Я гавару даволі гладка.
Дктр.:
Вось у гэтым акурат і ёсць вашая памылка. Бачыце? Вы нават ад напругі пачынаеце пакрывацца чырвонымі плямамі. У вас яшчэ не пахаладнелі рукі?
Ермал.:
Не. А што?
Дктр.:
Так. Гэта мая здагадка. Мне падаецца, вам ужо цяжка дыхаць. Лепей сядзьце, а то вы можаце ўпасці. Ну вось. Цяпер вы адпачніце.
Ермал.:
Але навошта ж гэта?
Дктр.:
Цсс. Не напружвайце галасавых звязак. Зараз я паруплюся пра тое, каб палегчыць вашую долю.
Ермал.:
Доктар! Вы мяне палохаеце.
Дктр.:
Сябра мой мілы! Я хачу дапамагчы вам. Вось, вазьміце гэта. Глытайце.
Ермал.:
Вой! Фу! Які салодкі брыдкі смак! Вы гэта што мне далі?
Дктр.:
Нічога, нічога. Супакойцеся. Гэта верны сродак.
Ермал.:
Мне горача, і ўсё здаецца зялёнага колеру.
Дктр.:
Так так так сябра мой мілы, вы зараз памраце.
Ермал.:
Што вы кажаце? Доктар! Вой, не магу! Доктар! Што вы мне далі? Вой, доктар!
Дктр.
Вы праглынулі даследчыцкую пігулку.
Ермал.:
Ратуйце. Вой. Ратуйце. Вой. Дайце паветра. Вой. Рат… Вой. Павет…
Дктр.
Замоўк. І не дыхае. Значыць, памёр ужо. Памёр, не знайшоўшы на зямлі адказаў на свае пытанні. Так, мы, дактары, мусім усебакова даследаваць з’яву смерці.
Данііл Чармс
21 чэрвеня 1937 году
Грэхападзенне або пазнанне дабра і зла
(Грехопадение или познание добра и зла)
Дыдаскалія
Прыгожа падстрыжаныя прысады замест райскага саду. Пасярод Дрэва Жыцця і Дрэва Пазнання Дабра і Зла. Ззаду направа царква.
Figura (паказвае рукой на дрэва і гаворыць): Вось гэта дрэва пазнання дабра і зла. Ад іншых дрэваў ешце плады, а ад гэтага дрэва пладоў не ешце (ідзе ў царкву).
Адам (паказвае рукой на дрэва): Вось гэта дрэва пазнання дабра і зла. Ад іншых дрэваў мы будзем есці плады, а ад гэтага дрэва мы пладоў есці не будзем. Ты, Ева, пачакай мяне, а я пайду збяру малінаў (ідзе).
Ева: Вось гэта дрэва пазнання дабра і зла. Адам забараніў мне есці плады з гэтага дрэва. А цікава, якія яны на смак?
З-за дрэва з’яўляецца Майстар Леанарда.
Майстар Леанарда: Ева! вось я прыйшоў да цябе.
Ева: А скажы мне, майстар Леанарда, навошта?
Майстар Леанарда: Ты такая гожая, белацелая і паўнагрудая. Я дбаю пра тваю карысць.
Ева: Памажы табе Божа.
Майстар Леанарда: Ты ведаеш, Ева, я кахаю цябе.
Ева: А я ведаю што гэта такое?
Майстар Леанарда: Хіба не ведаеш?
Ева: Ад куль мне ведаць?
Майстар Леанарда: Ты мяне дзівіш.
Ева: Вой, паглядзі, як смешна фазан на фазаніху верхам сеў.
М.Л.: Вось гэта і ёсць тое самае.
Ева: Што тое самае?
М.Л.: Каханне.
Ева: Тады гэта вельмі смешна. Ты што? Хочаш таксама на мяне верхам сесці?
М.Л. Хачу. Але толькі ты нічога не кажы Адаму.
Ева: Не, не скажу.
М.Л. Ты, я бачу, малайчына.
Ева: Так, я баба спрытная.
М.Л. А ты мяне кахаеш?
Ева: Так я ахвотна пакаталася б па садзе на табе верхам.
М.Л.: Сядай мне на плечы.
Ева садзіцца верхам на Майстра Леанарда, і ён скача з ёй па садзе.
Уваходзіць Адам з картузам, поўным малінаў, у руках.
Адам: Ева! Дзе ты? Хочаш малінаў? Ева! Куды ж яна пайшла? Пайду яе шукаць. (ідзе).
З’яўляецца Ева верхам на Майстру Леанарда.
Ева (саскоквае на зямлю): Ну дзякуй. Вельмі добра.
М.Л.: А зараз пакаштуй гэты яблык.
Ева: Вой, што ты! З гэтага дрэва нельга есці пладоў.
М.Л. Паслухай, Ева! Я даўно ўжо даведаўся пра ўсе таямніцы раю. Сёе-тое скажу табе.
Ева: Ну кажы, а я паслухаю.
М.Л.: Будзеш мяне слухаць?
Ева: Так, я ні ў чым цябе не засмучу.
М.Л.: А не выдасі мяне?
Ева: Не, павер мне.
М.Л.: А раптам усё адкрыецца?
Ева: Не праз мяне.
М.Л.: Ну добра. Я веру табе. Ты была ў добрай школе. Я бачыў Адама, ён вельмі дурны.
Ева: Ён хамаваты крыху.
М.Л.: Ён нічога не ведае. Ён мала падарожнічаў і нічога не бачыў. Яго надурылі. А ён дурыць цябе.
Ева: Якім чынам?
М.Л.: Ён забараняе табе есці плады з гэтага дрэва. А гэта ж самыя смачныя плады. І калі ты з’еш гэты плод, ты адразу дазнаешся, што добра і што кепска. Ты адразу ўведаеш вельмі шмат і будзеш разумнейшая за самога Бога.
Ева: Ці магчыма гэта?
М.Л.: Ды ўжо я кажу табе, што магчыма.
Ева: Ну, далібог, я не ведаю, што мне рабіць.
М.Л.: Еш гэты яблык! Еш, еш!
З’яўляецца Адам з картузам у руках.
Адам: Ах, вось, дзе ты, Ева! А гэта хто?
Майстар Леанарда хаваецца за кусты.
Адам: Гэта хто быў?
Ева: Гэта быў мой сябар, Майстар Леанарда.
Адам: А што яму трэба?
Ева: Ён пасадзіў мяне верхам да сябе на шыю і бегаў са мной па садзе. Я страшна смяялася.
Адам: Больш вы нічога не рабілі?
Ева:Не.
Адам: А што гэта ў цябе ў руках?
Ева: Гэта яблык.
Адам: З якога дрэва?
Ева: Вунь з таго.
Адам: Не, маніш, з гэтага.
Ева: Не, з таго.
Адам: Маніш, напэўна?
Ева: Як ёсць кажу, не маню.
Адам: Ну добра, я табе веру.
Змей (седзячы на дрэве пазнання дабра і зла): Яна хлусіць. Ты не вер. Гэта яблык з гэтага дрэва!
Адам: Кінь яблык. Манюка.
Ева: Не, ты вельмі дурны. Трэба пакаштаваць, які ён на смак.
Адам: Ева! Глядзі!
Ева: І глядзець тут няма чаго!
Адам: Ну, як знаеш.
Ева адкусвае ад яблыка кавалак.
Змей з радасці пляскае ў ладкі.
Ева: Ах, як смачна! Толькі што ж гэта такое? Ты ўвесь час знікаеш і з’яўляешся зноў. Вой! усё знікае і аднекуль з’яўляецца ўсё зноў. Вох, як гэта цікава! Ай! Я голая! Адам, падыдзі да мяне бліжэй, я хачу сесці на цябе верхам.
Адам: Што такое?
Ева: На, еш ты таксама гэты яблык!
Адам: Я баюся.
Ева: Еш! Еш!
Адам з’ядае кавалак яблыка і адразу ж прыкрываецца картузам.
Адам: Мне сорамна.
З царквы выходзіць Figura.
Figura: Ты, чалавек, і ты, чалавечыца, вы з’елі забаронены плод. А таму прэч з майго саду!
Figura ідзе назад у царкву.
Адам: Куды ж нам іцці?
Ева: Нікуды не пойдзем.
З’яўляецца Анёл з вогненным мячом і гоніць іх з раю.
Анёл: Пайшлі прэч! Пайшлі прэч! Пайшлі прэч!
Майстар Леанарда (выходзячы з-за кустоў): Пайшлі пайшлі! Пайшлі пайшлі! (махае рукамі). Давайце заслону!
Заслона
Дандан
27 верасня 1934 году
