№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Райнэр Марыя Рыльке (Rainer Maria Rilke)

1875 - 1926

Райнэр Марыя Рыльке
Аўстрыйскі паэт Райнэр Марыя Рыльке (поўнае імя Рэнэ Карл Вільгельм Ёган Ёзаф Марыя Рыльке) нарадзіўся 4 снежня 1875 году ў Празе ў сям’і чыноўніка па чыгуначным ведамстве Ёзафа Рыльке і Сафі Рыльке. У 1884 годзе скончыў пачатковую пражскую школу, тады ж напісаў першыя вершы. Навучаўся ў кадэцкай і вышэйшай ваеннай вучэльні, пасля – гандлёвай вучэльні ў Лінцы і ў 1895 годзе здаў экзамены на атэстат сталасці ў Празе. Першы зборнік вершаў Рыльке “Жыццё і песні” (Leben und Lieder) выходзіць у 1894 годзе. Хутка з’яўляецца наступны зборнік “Ахвяры ларам” (Larenopfer, 1895). У гэты час Рыльке вучыцца ў Пражскім універсітэце на філасофскім, а пасля на юрыдычным факультэце.

Наступныя гады апынаюцца надзвычай ураджайнымі. У 1896 годзе паэт выдае зборнік вершаў “Вянчаны снамі” (Traumgekrönt), у 1899 – “Дзве пражскія гісторыі” (Zwei Prager Geschichten) і зборнік вершаў “Мне на свята” (Mir zur Feier), у 1900 – зборнік малой прозы “Пра Госпада Бога і іншае” (Vom lieben Gott und Anderes). У гэты час Рыльке шмат падарожнічае, наведвае Італію, Расію, знаёміцца з Львом Талстым, Іллём Рэпіным, Барысам Пастэрнакам, перакладае з рускай мовы творы С. Дрожжына, З. Гіпіюс, а таксама “Слова пра паход Ігараў”, сам піша некалькі вершаў на рускай мове.

У 1901 годзе Рыльке жэніцца з мастачкай Кларай Вэстхоф, і ў снежні ў іх нараджаецца дачка Рут. Далейшае жыццё пісьменніка поўніцца вялізнай колькасцю падзей:

1902–1903 – выдае зборнік навэлаў “Апошнія” (Die Letzten), драму “Жыццё як жыццё” (Das tägliche Leben), першы варыянт зборніка “Раннія вершы” (Erste Gedichte), першае выданне “Кнігі карцінаў” (Das Buch der Bilder), пераязджае у Парыж, знаёміцца з Агюстам Радэнам. Выдае дзве кнігі пра мастацтва – “Ворпсвэдэ” і “Агюст Радэн”, пачынае ліставацца з Францам Капусам (ліставанне гэтае пасля складзецца ў кнігу “Лісты да маладога паэта”), вандруе па Італіі, пасля пераязджае ў Рым.

1904 – выдае кнігу прозы “Гісторыі пра Госпада Бога” (Geschichten vom lieben Gott), заканчвае працаваць над драмай “Белая княгіня” (Die weiße Fürstin), пераязджае ў Швейцарыю, а пасля ў Данію.

1905 – пераязджае ў Медон, што пад Парыжам, дзе жыве ў Радэна і працуе ў яго сакратаром, выдае “Кнігу гадзінаў” (Das Stunden-Buch).

1906 – пераязджае ў Шартр, пачынае працаваць над цыклам пра Шартрскі сабор, пасля едзе ў Германію; разрывае стасункі з Радэнам (які без папярэджання звальняе Рыльке), пераязджае ў Парыж, працуе над першай часткай “Новых вершаў” (Neue Gedichte), друкуе “Песню пра любоў і смерць карнэта Крыстафа Рыльке” (Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christoph Rilke, нап. 1899) і другое выданне “Кнігі карцінаў”.

1907 – пераязджае на Капры, знаёміцца з Максімам Горкім і Рудальфам Каснэрам, пасля зноў едзе ў Парыж, выдае першую частку “Новых вершаў” і перавыдае кнігу “Агюст Радэн” з дапаўненнямі.

1908 – едзе ў Італію, вяртаецца ў Парыж, узнаўляе знаёмства з Радэнам, выдае другую частку “Новых вершаў”.

1909 – друкуе кнігу “Рэквіем” (Requiem) і другое, перапрацаванае выданне “Ранніх вершаў”.

1910 – едзе ў замак Дуіна пад Трыестам, пасля ў Венецыю і Парыж, падарожнічае па Паўночнай Афрыцы і выдае “Запіскі Мальтэ Лаўрыдса Брыге” (Die Aufzeichnungen des Malte Laurids Brigge).

1911 – вяртаецца ў Парыж, пасля едзе ў Трыест.

1912 – піша паэтычны цыкл “Жыццё Панны Марыі” (Das Marien-Leben) і першыя “Дуінскія элегіі” (Duineser Elegien); падарожнічае ў Венецыю і Іспанію.

1913 – выдае “Жыццё Панны Марыі”.

1914 – стварае паэтычны цыкл “Пяць песняў” (Fünf Lieder).

1915 – пераязджае ў Мюнхен і працуе над “Дуінскімі элегіямі”.

1916 – прызваны ў армію, працуе ў Вене ў ваенным архіве.

1920 – стварае паэтычны цыкл “Са спадчыны графа К.В.” , выдае драму “Белая княгіня”.

1921 – жыве ў замку Мюзо недалёка ад Цюрыха, завяршае “Дуінскія элегіі”, стварае “Санэты да Арфея” (Die Sonette an Orpheus), прычым за надзвычай кароткі час: 55 вершаў былі напісаныя за 14 дзён.

1923 – выдае “Дуінскія элегіі” і “Санэты да Арфея”; шмат часу праводзіць у санаторыі Тэрытэ на Жэнеўскім возеры з прычыны пагаршэння здароўя (толькі перад самай смерцю дактары здалелі паставіць паэту дыягназ: лейкемія).

1924 – піша шмат вершаў, у тым ліку па-французску.

1926 – жыве ў Мюзо і Рагацы, шмат лістуецца з Марынай Цвятаевай, выдае кнігу французскіх вершаў “Сады” (Vergers) з дадаткам “Валезанскіх катрэнаў” (Les Quatrains Valaisans), з 30 лістапада ляжыць у клініцы Вальмон і 29 снежня памірае.

Рыльке знакаміты не толькі як пісьменік, але і як перакладчык. Апроч згаданых вышэй перакладаў з рускай мовы яму належаць таксама пераклады на нямецкую мову вершаў Поля Валеры (выд. 1925), Мікеланджэла Буанароці, Петраркі. Рыльке пераклаў з французскай мовы ананімную казань XVII ст. “Любоў Магдаліны”, “Партугальскія лісты”, якія прыпісваюцца партугальскай манашцы Марыяне Алькафарада (1913), а таксама “Дваццаць чатыры санэты Луізы Лабэ Ліёнскай” (з італьянскай і французскай, XVI ст.) і інш.

Чытайце таксама

Мойшэ Кульбак

Мойшэ Кульбак

Беларуска-габрэйскі пісьменнік і перакладчык, пісаў на мове ідыш

Джэром Дэвід Сэлінджэр

Джэром Дэвід Сэлінджэр

Аўтар адной кнігі — хто гэта? Былі выпадкі, калі пісьменнік напісаў адзін твор і замаўчаў

Наталля Вішнеўская

Наталля Вішнеўская

Беларуская паэтка

Джэймс Мэцью Бары

Джэймс Мэцью Бары

Шатландскі драматург і празаік, найбольш вядомы дзякуючы казцы “Пітэр Пэн”

1642