№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Райнэр Марыя Рыльке (Rainer Maria Rilke)

1875 - 1926

Райнэр Марыя Рыльке
Аўстрыйскі паэт Райнэр Марыя Рыльке (поўнае імя Рэнэ Карл Вільгельм Ёган Ёзаф Марыя Рыльке) нарадзіўся 4 снежня 1875 году ў Празе ў сям’і чыноўніка па чыгуначным ведамстве Ёзафа Рыльке і Сафі Рыльке. У 1884 годзе скончыў пачатковую пражскую школу, тады ж напісаў першыя вершы. Навучаўся ў кадэцкай і вышэйшай ваеннай вучэльні, пасля – гандлёвай вучэльні ў Лінцы і ў 1895 годзе здаў экзамены на атэстат сталасці ў Празе. Першы зборнік вершаў Рыльке “Жыццё і песні” (Leben und Lieder) выходзіць у 1894 годзе. Хутка з’яўляецца наступны зборнік “Ахвяры ларам” (Larenopfer, 1895). У гэты час Рыльке вучыцца ў Пражскім універсітэце на філасофскім, а пасля на юрыдычным факультэце.

Наступныя гады апынаюцца надзвычай ураджайнымі. У 1896 годзе паэт выдае зборнік вершаў “Вянчаны снамі” (Traumgekrönt), у 1899 – “Дзве пражскія гісторыі” (Zwei Prager Geschichten) і зборнік вершаў “Мне на свята” (Mir zur Feier), у 1900 – зборнік малой прозы “Пра Госпада Бога і іншае” (Vom lieben Gott und Anderes). У гэты час Рыльке шмат падарожнічае, наведвае Італію, Расію, знаёміцца з Львом Талстым, Іллём Рэпіным, Барысам Пастэрнакам, перакладае з рускай мовы творы С. Дрожжына, З. Гіпіюс, а таксама “Слова пра паход Ігараў”, сам піша некалькі вершаў на рускай мове.

У 1901 годзе Рыльке жэніцца з мастачкай Кларай Вэстхоф, і ў снежні ў іх нараджаецца дачка Рут. Далейшае жыццё пісьменніка поўніцца вялізнай колькасцю падзей:

1902–1903 – выдае зборнік навэлаў “Апошнія” (Die Letzten), драму “Жыццё як жыццё” (Das tägliche Leben), першы варыянт зборніка “Раннія вершы” (Erste Gedichte), першае выданне “Кнігі карцінаў” (Das Buch der Bilder), пераязджае у Парыж, знаёміцца з Агюстам Радэнам. Выдае дзве кнігі пра мастацтва – “Ворпсвэдэ” і “Агюст Радэн”, пачынае ліставацца з Францам Капусам (ліставанне гэтае пасля складзецца ў кнігу “Лісты да маладога паэта”), вандруе па Італіі, пасля пераязджае ў Рым.

1904 – выдае кнігу прозы “Гісторыі пра Госпада Бога” (Geschichten vom lieben Gott), заканчвае працаваць над драмай “Белая княгіня” (Die weiße Fürstin), пераязджае ў Швейцарыю, а пасля ў Данію.

1905 – пераязджае ў Медон, што пад Парыжам, дзе жыве ў Радэна і працуе ў яго сакратаром, выдае “Кнігу гадзінаў” (Das Stunden-Buch).

1906 – пераязджае ў Шартр, пачынае працаваць над цыклам пра Шартрскі сабор, пасля едзе ў Германію; разрывае стасункі з Радэнам (які без папярэджання звальняе Рыльке), пераязджае ў Парыж, працуе над першай часткай “Новых вершаў” (Neue Gedichte), друкуе “Песню пра любоў і смерць карнэта Крыстафа Рыльке” (Die Weise von Liebe und Tod des Cornets Christoph Rilke, нап. 1899) і другое выданне “Кнігі карцінаў”.

1907 – пераязджае на Капры, знаёміцца з Максімам Горкім і Рудальфам Каснэрам, пасля зноў едзе ў Парыж, выдае першую частку “Новых вершаў” і перавыдае кнігу “Агюст Радэн” з дапаўненнямі.

1908 – едзе ў Італію, вяртаецца ў Парыж, узнаўляе знаёмства з Радэнам, выдае другую частку “Новых вершаў”.

1909 – друкуе кнігу “Рэквіем” (Requiem) і другое, перапрацаванае выданне “Ранніх вершаў”.

1910 – едзе ў замак Дуіна пад Трыестам, пасля ў Венецыю і Парыж, падарожнічае па Паўночнай Афрыцы і выдае “Запіскі Мальтэ Лаўрыдса Брыге” (Die Aufzeichnungen des Malte Laurids Brigge).

1911 – вяртаецца ў Парыж, пасля едзе ў Трыест.

1912 – піша паэтычны цыкл “Жыццё Панны Марыі” (Das Marien-Leben) і першыя “Дуінскія элегіі” (Duineser Elegien); падарожнічае ў Венецыю і Іспанію.

1913 – выдае “Жыццё Панны Марыі”.

1914 – стварае паэтычны цыкл “Пяць песняў” (Fünf Lieder).

1915 – пераязджае ў Мюнхен і працуе над “Дуінскімі элегіямі”.

1916 – прызваны ў армію, працуе ў Вене ў ваенным архіве.

1920 – стварае паэтычны цыкл “Са спадчыны графа К.В.” , выдае драму “Белая княгіня”.

1921 – жыве ў замку Мюзо недалёка ад Цюрыха, завяршае “Дуінскія элегіі”, стварае “Санэты да Арфея” (Die Sonette an Orpheus), прычым за надзвычай кароткі час: 55 вершаў былі напісаныя за 14 дзён.

1923 – выдае “Дуінскія элегіі” і “Санэты да Арфея”; шмат часу праводзіць у санаторыі Тэрытэ на Жэнеўскім возеры з прычыны пагаршэння здароўя (толькі перад самай смерцю дактары здалелі паставіць паэту дыягназ: лейкемія).

1924 – піша шмат вершаў, у тым ліку па-французску.

1926 – жыве ў Мюзо і Рагацы, шмат лістуецца з Марынай Цвятаевай, выдае кнігу французскіх вершаў “Сады” (Vergers) з дадаткам “Валезанскіх катрэнаў” (Les Quatrains Valaisans), з 30 лістапада ляжыць у клініцы Вальмон і 29 снежня памірае.

Рыльке знакаміты не толькі як пісьменік, але і як перакладчык. Апроч згаданых вышэй перакладаў з рускай мовы яму належаць таксама пераклады на нямецкую мову вершаў Поля Валеры (выд. 1925), Мікеланджэла Буанароці, Петраркі. Рыльке пераклаў з французскай мовы ананімную казань XVII ст. “Любоў Магдаліны”, “Партугальскія лісты”, якія прыпісваюцца партугальскай манашцы Марыяне Алькафарада (1913), а таксама “Дваццаць чатыры санэты Луізы Лабэ Ліёнскай” (з італьянскай і французскай, XVI ст.) і інш.

Чытайце таксама

Мэцью Грэгары Льюіс

Мэцью Грэгары Льюіс

Ангельскі раманіст і драматург, стаў знакамітым дзякуючы раману “Манах”, напісанаму ў 19 гадоў

Генрых Кіршбаўм

Генрых Кіршбаўм

Паэт, літаратуразнаўца.

Гейр Гуліксэн

Гейр Гуліксэн

Нарвежскі паэт, раманіст, эсэіст, драматург, дзіцячы пісьменнік, выдавец.

Роберт Энтан Ўілсан

Роберт Энтан Ўілсан

Амерыканскі раманіст, эсэіст, філосаф, псіхолаг, анархіст

1645