№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Роберт Саўці (Robert Southey)

1774 - 1843

Роберт Саўці
Ангельскі паэт-рамантык, перакладчык, гісторык, прадстаўнік “азёрнае школы” (разам з Колрыджам і Ўордсвартам), паэт-лаўрэат з 1813 па 1843 гады (званне прыдворнага паэта давалася да канца жыцця; паэт-лаўрэат мусіў пісаць вершы з нагоды розных падзей у жыцці манарха і дзяржавы і атрымліваў пенсію). Адзін з найбольш значных рамантыкаў, ён меў значна менш славы, чым яго сучаснікі – Колрыдж і Ўордсварт; у Расіі, аднак, яго вершы былі шырока вядомыя дзякуючы перакладам В. Жукоўскага.

Нарадзіўся Саўці 12 жніўня 1774 году ў Брысталі. Першапачаткова навучаўся ў Вэстмінстэрскай школе, адкуль вылецеў за сваю журналісцкую дзейнасць (паводле адной з версіяў – за артыкул супраць цялеснага пакарання), пасля паступіў у Оксфард, але мусіў сысці адтуль праз два гады. Падчас навучання пазнаёміўся з С. Колрыджам і нават збіраўся з’ехаць з ім у Амерыку, каб заснаваць там ідэальнае грамадства – пантысакратыю (пра гэтую мару Колрыдж расказвае ў аднайменным вершы), аднак задума так і засталася няздзейсненай.

У 1794 годзе выходзіць першы зборнік вершаў Саўці. У 1795 годзе ён жэніцца з Элізабэт Фрыкер, сястрой жонкі Колрыджа, Сары Фрыкер, і хутка сям’я з’язджае ў Партугалію па гандлёвых справах. Час, праведзены паэтам за мяжой, даў яму мажлівасць вывучыць гішпанскую і партугальскую мовы; Саўці пачаў не толькі перакладаць з іх (так, напрыклад, ён пераклаў “Амадыса Гальскага”), але і пісаць вершы на гішпанскія і партугальскія сюжэты: балады “Іспанская армада” (The Spanish Armada), “Каралева Урака і пяць мараканскіх пакутнікаў” (Queen Orraca and the Five Martyrs of Morocco), “Гансала Эрмігес” (Gonzalo Hermiguez) і інш.

У 1813 годзе Саўці робіцца паэтам-лаўрэатам (пасля таго, як ад гэтага паста адмаўляецца Вальтэр Скот). Пасля гэтага большую частку жыцця Саўці праводзіць у Азёрным краі, час ад часу здзяйсняючы падарожжы. Многія паэты (у тым ліку Байран) досыць з’едліва рэагавалі на вершы і оды, якія даводзілася пісаць паэту; тым не менш зусім не афіцыёзная лірыка зрабіла славу Саўці. На сённяшні дзень ён – адзін з найбольш знакамітых аўтараў гатычных баладаў, а таксама баладаў-пародыяў на гэты жанр. Многія з іх дагэтуль уваходзяць у ангельскую школьную праграму.

У 1837 годзе паэт атрымаў ліст ад Шарлоты Бронтэ, якая пытала яго меркаванне адносна некаторых яе вершаў. Паэт вершы ўхваліў, але дадаў: “Літаратура – не жаночая справа”. Праз шмат гадоў Шарлота расказвала пра гэты ліст: “Ён быў добры і цудоўны, хаця крыху суворы”.

Вельмі цяжкім апынуўся для Саўці 1834 год, калі памёр яго сябар Колрыдж, а жонка захварэла на нейкую псіхічную хваробу і так і не паправілася да свае смерці ў 1838 годзе. Саўці ажаніўся ў другі раз – з паэткай Каралінай Аннай Боўлз, – але ў яго таксама пачаліся праблемы з псіхікай (мяркуецца, гэта была хвароба Альцгеймера). Памёр паэт у 1843 годзе і быў пахаваны ў Кесвіку. Эпітафію для яго напісаў Ўільям Ўордсвард.

Сярод самых значных твораў Роберта Саўці, апроч гатычных баладаў, можна назваць пяць вялікіх паэмаў: “Талаба-разбуральнік” (Thalaba the Destroyer, 1801), “Мэдак” (Madoc, 1805), “Пракляцце Кехамы” (Curse of Kehama, 1810), “Родэрык, апошні з готаў” (Roderick the Last of the Goths, 1814), “Бачанне суду” (A Vision of Judgment, 1821). Напісаў таксама шэраг біяграфіяў (у тым ліку Олівера Кромвеля і Гарацыя Нэльсана – па апошняй у 1926 годзе быў зняты брытанскі фільм “Нэльсан”), “Гісторыю Бразіліі” (якую задумаў як частку вялізнае працы па гісторыі Партугаліі, што так і не была напісаная) і “Гісторыю Пірэнейскае вайны”.

Чытайце таксама

Ўолес Стывенс

Ўолес Стывенс

Амерыканскі паэт нямецка-нідэрландскага паходжання

Ары Бэн

Ары Бэн

Нарвежскі пісьменнік.

Надзя Гусакоўская

Надзя Гусакоўская

Мігрантка, інтэрсекцыянальная феміністка.

Міхал Андрасюк

Міхал Андрасюк

Беларуска- і польскамоўны пісьменнік, журналіст, дзеяч беларускай меншасці ў Польшчы

1072