Выйшаў Польска-беларускі тэматычны слоўнік

Слоўнік выйшаў з друку дзякуючы фінансавай дапамозе пасольства Рэспублікі Польшча ў Беларусі, налічвае ён звыш 17,5 тысяч слоўных артыкулаў. Наклад выдання — 500 асобнікаў.

У Беларусі, а таксама ў Польшчы ў апошнія дзесяцігоддзі выйшла нямала розных беларуска-польскіх і польска-беларускіх слоўнікаў. Адразу прыгадваецца “Польска-беларускі слоўнік” (Мн., 2004), які ўклалі Яўгенія Волкава і Валянціна Авілава і які налічвае звыш 40 тысяч словаў. “Польска-беларускі, беларуска-польскі слоўнік” (Варшава, 1996, 2007) — гэта даведнік, які змяшчае ў абедзвюх частках каля 20 тысяч словаў, у тым ліку ўстойлівыя выразы і фразеалагізмы. Аўтары-ўкладальнікі слоўніка — Тэрэса Ясіньска і Альберт Барташэвіч. Цікавым і карысным атрымаўся і “Беларуска-польска і польска-беларускі дзіцячы слоўнік” (Мн., 2006) Валерыі Ждановіч. Дарэчы, Лявон Баршчэўскі плённа працуе на карысць польска-беларускіх сувязяў. У 2008 годзе ён выдаў “Кароткую граматыку польскай мовы”. А ў 2011 годзе ў кнігарнях Беларусі з’явіўся ягоны “Беларуска-польскі размоўнік-даведнік”.

Лявон Баршчэўскі піша ва ўводзінах да слоўніка, што ў апошнія гады шмат маладых беларусаў робіцца навучэнцамі сярэдніх навучальных установаў або студэнтамі ўніверсітэтаў Польшчы. Так ці інакш, дзеля добрага навучання ў Польшчы беларускім юнакам і дзяўчатам даводзіцца ў надзвычай кароткі час засвойваць базавую тэрміналогію з самых розных галін ведаў, вучыцца чытаць і разумець навучальную, мастацкую і грамадска-палітычную літаратуру.

“Польска-беларускі тэматычны слоўнік” для школьнікаў і студэнтаў мае дыферэнцыяльны характар. Сюды ўключаныя толькі тыя паняцці і тэрміны, пераклад якіх можа ўяўляць складанасць для чалавека, які ў дастатковай меры валодае беларускай мовай. Таму ў складзе слоўніка адсутнічае значная колькасць інтэрнацыяналізмаў, агульных для беларускай і польскай моваў тэрмінаў, пазычаных з лацінскай, ангельскай, нямецкай, французскай і іншых моваў, а таксама тэрмінаў, якія паводле свайго гучання і напісання зразумелыя носьбіту беларускай мовы, навучэнцу або студэнту.

Слоўнік складаецца з дзвюх частак. Першая прысвечаная агульнай і агульнадыдактычнай лексіцы. Вось як, напрыклад, гучаць словы па-польску і ў перакладзе на беларускую мову з гэтага раздзелу:

Akomodacja — прыстасоўванне, гнуткасць.
Dosyt — сытасць, перанасычэнне.
Кор — выспятак.
Jednoraki — аднатыпны.
Interakcja — узаемаўплыў, узаемадзеянне.
Mruk — маўчун.
Оtucha – бадзёрасць, дух.

У другую частку слоўніка ўвайшлі словы спецыяльных тэрміналогій. Гэта тэрміны з філалогіі (літаратура, мова) і мастацтвазнаўства, тэрміны, паняцці і назвы з гісторыі і грамадазнаўства, геаграфічныя тэрміны, тэрміны з біялогіі і экалогіі, хімічныя тэрміны, тэрміны з фізікі і астраноміі, матэматыкі і інфарматыкі. Напрыклад:

Upstrzony — спярэшчаны, заплямлены.
Grupa odniesienia — рэферэнтная група.
Haracz — даніна, падатак.
Sep — адсыпны падатак.
Wodzian — гідрат.

“Польска-беларускі тэматычны слоўнік” для школьнікаў і студэнтаў будзе карысны не толькі для тых беларусаў, што вучацца ў Польшчы, але і для ўсіх настаўнікаў і педагогаў школ, навучальных установаў з польскай і беларускай мовамі навучання, а таксама для ўсіх, хто цікавіцца польскай і беларускай тэрміналогіяй, гісторыяй добрасуседскіх узаемаадносін Польшчы і Беларусі.

Сяргей Чыгрын