-
1794
Памёр Готфрыд Аўгуст Бюргер (ням. Gottfried August Bürger, нар. 31 снежня 1747), нямецкі паэт. Адзін з выразнікаў ідэй “Буры і націску” (Sturm und Drang). У літаратурнай дзейнасці спачатку наследаваў паэтам ракако. Абапіраючыся на фальклорныя традыцыі, стварыў новы для нямецкай літаратуры жанр сур'ёзнай балады, увёўшы элементы чарадзейнага, таямнічага, ірацыянальнага. У яго баладах дзейнічаюць мерцвякі, прывіды, пярэваратні. Узорам балады новага тыпу сталася “Ленора” (Lenore, 1773), вядомая ў шматлікіх перакладах і наследаваннях (аднайменны пераклад і два вольныя наследаванні Жукоўскага і інш.), і блізкая да яе балада “Дзікі паляўнічы” (Der wilde Jäger, 1786) і інш. Бюргеру таксама належыць перапрацоўка вядомай “Гісторыі барона Мюнхгаўзэна” Э. Р. Распэ.
-
1876
Памерла Жорж Санд (фр. George Sand, сапр. Амандына Аўрора Люсіль Дзюпэн; нар. 1 ліпеня 1804), французская пісьменніца, аўтар шматлікіх раманаў, апавяданняў, раманаў, п'есаў і публіцыстычных тэкстаў. Яна не толькі прымае мужчынскі псеўданім, але пачынае з'яўляцца на публіцы ў мужчынскім адзенні, які стаў ёй пропускам у тэатр, бо ў партэр — адзінае месца, на якое ёй хапала грошай, — жанчын не пускалі. Каб зарабіць на жыццё, Аўрора вырашыла пісаць. У Парыж яны прывезла раман “Эме”, які збіралася паказаць дэ Кератры — чальцу палаты дэпутатаў і пісьменніку, які параіў ёй больш не займацца літаратурай. Аднак пасля гэтага Жорж Санд апублікавала больш за трыццаць раманаў і некалькі дзясяткаў іншых празаічных твораў.
-
1889
Памёр Джэрард Мэнлі Хопкінс (анг. Gerard Manley Hopkins, нар. 28 ліпеня 1844), ангельскі паэт і каталіцкі святар. Пры жыцці Хопкінса, які не дбаў пра выданне сваіх тэкстаў, было апублікавана толькі некалькі ягоных вершаў. У 1918 яго спадчыну апублікаваў ягоны сябар Р. Брыджэс, на той час — вядомы паэт-лаўрэат. Пасля гэтага Хопкінс быў прызнаны адным з найвялікшых англамоўных паэтаў. Наватарскі па рытміцы верш, якім напісаная большасць яго духоўных санетаў, склаўся пад уплывам старажытнай саксонскай паэзіі, валійскага верша, дзіцячых песняў і лічылак. На вершы Хопкінса пісалі музыку Э. Кшэнэк, С. Барбэр, М. Бэбіт, Ш. О’Ліры і інш.
-
1895
Нарадзіўся Ігнат Дварчанін (псеўд. І. Гудок, І. Ладанчук, І. Д-н, І. Д.; памёр 8 снежня 1937), беларускі грамадскі дзеяч, навуковец, паэт, празаік, літаратуразнавец. Доктар філасофіі (1925). Пераклаў на беларускую мову паэму А. Блока “Дванаццаць” (Вільня, 1926). Склаў і выдаў у 1927 годзе “Хрэстаматыю новай беларускай літаратуры”. З 1927 супрацоўнічаў з часопісамі “Родныя гоні”, “Маланка”. Быў рэдактарам газеты “Narodny zwon”. Аўтар вершаў, якія публікаваліся ў розных выданнях пры яго жыцці. У наш час перавыдаваліся толькі 8 вершаў у зборніку “Ростані волі” (1990, пад рэдакцыяй Уладзіміра Калесніка).
-
1910
Нарадзіўся Джон Вуд Кэмпбел-малодшы (анг. John Wood Campbell, Jr., памёр 11 ліпеня 1971), уплывовы амерыканскі пісьменнік і рэдактар, які істотна паўплываў на станаўленне “Залатога веку” амерыканскай фантастыкі. Перастаў пісаць у 1938 г., тады ж заняў пасаду рэдактара Astounding, дзе праводзіць у жыццё даўно задуманую ім рэформу фантастыкі, знаходзіць такіх аўтараў, як Айзэк Азімаў, Роберт Э. Хайнлайн, Тэадор Старджан, Альфрэд ван Вогт і інш. У гонар Джона Кэмпбела названыя дзве прэміі — Мемарыяльная прэмія Джона В. Кэмпбела за найлепшы навукова-фантастычны раман і Прэмія Джона В. Кэмпбела найлепшаму новаму пісьменніку-фантасту.
-
1945
Памёр Рабэр Дэснос (фр. Robert Desnos, нар. 4 ліпеня 1900), французскі паэт, празаік і журналіст. Зблізіўшыся з сюррэалістамі, працаваў у часопісе “Сюррэалістычная рэвалюцыя”, дэманструючы надзвычайныя здольнасці да “аўтаматычнага пісьма”. Пасля ўступлення П. Элюара і А. Брэтона ў камуністычную партыю адыходзіць ад сюррэалістаў, мяркуючы, што сюррэалізм не сумяшчаецца з палітыкай. Памёр у канцлагеры ў Тэрэзіне (Чэхія). У сваім “Каталонскім маніфесце супраць мастацтва” (1928) Федэрыка Гарсія Лорка і Сальвадор Далі называюць імя Дэсноса сярод “самых слаўных імёнаў новага мастацтва”.
-
1949
У Лондане (а праз 5 дзён і ў Нью-Ёрку) накладам 25 500 асобнікаў выйшаў у свет раман Джорджа Оруэла “1984”.
-
1956
Загінуў Ян Лехань (польск. Jan Lechoń, сапр. Лешак Сэрафіновіч, нар. 13 сакавіка 1899), польскі паэт і дыпламат. Продкі Леханя былі туркамі, што хрысціліся і з часам апалячыліся. Лехань быў адным з заснавальнікаў літаратурнай групы “Скамандр” (і прыдумаў ёй назву — у гонар ракі Скамандр, што цякла каля Троі), куды ўваходзілі таксама Юльян Тувім, Антоній Сланімскі, Яраслаў Івашкевіч; менавіта Лехань казаў уступнае слова на першым публічным выступе групы 6 снежня 1919 году. Вядомасць паэту прынёс зборнік вершаў “Пурпуровая паэма” (Karmazynowy poemat, 1920). Аднак хутка пасля гэтага праз рознага кшталту праблемы, у тым ліку праблемы ў прыватным жыцці, паэт робіць у 1921 годзе спробу самагубства, пасля чаго пэўны час лечыцца ў псіхіятрычным шпіталі. З 1930 па 1939 гады працуе культурным аташэ ў польскай амбасадзе ў Парыжы. Пасля капітуляцыі Францыі пераязджае ў Бразілію, пазней — у Нью-Ёрк, дзе робіцца сувыдаўцом многіх польскіх газетаў і часопісаў, а ў 1942 годзе — адным з заснавальнікаў Польскага інстытута навукі і мастацтва ў Амерыцы. 8 чэрвеня 1956 Лехань учыняе самагубства, скочыўшы з 12-га паверха гатэля “Гудзон”. Сярод прычынаў гэтага самазабойства адны называюць узмацненне камуністычнага рэжыму ў Польшчы, іншыя — дэпрэсію з прычыны нападкаў палякаў на паэта праз яго сэксуальную арыентацыю. Прах паэта ў 1991 годзе быў перавезены з Нью-Ёрка ў Варшаву і пахаваны на Лясных могілках у Лясках, у сямейным склепе побач з бацькамі.
-
1956
Памёр Язэп Фарботка (нар. 5 верасня 1893), беларускі нацыянальны дзеяч, паэт, фатограф, навуковец, перакладчык. Першыя вершы надрукаваў у “Нашай ніве” ў 1912 годзе — “Зацьменне” і “Зруйнаваў”. Пераклаў урывак з “Пана Тадэвуша” на беларускую мову.
-
1958
У Беластоку заснаванае беларускае літаратурнае аб’яднанне “Белавежа”, якое выдае штогадовы часопіс “Тэрмапілы”. У аб'яднанне ўваходзяць: Георгій Валкавыцкі, Міхась Андрасюк, Галена Анішэўская, Надзея Артымовіч, Юрый Баена, Алесь Барскі, Юрка Буйнюк, Яша Бурш, Мікола і Уладзімір Гайдукі, Юрка Геніюш, Янка Жамойцін, Міра Лукша, Жэня Мартынюк, Васіль Петручук, Зося Сачко, Дзмітры Шатыловіч, Міхась Шаховіч, Віктар Швед, Ян Чыквін, Сакрат Яновіч, дзясятак маладзейшых аўтараў.
-
1991
Памёр Уладзімір Шахавец (нар. 26 лістапада 1918), беларускі перакладчык і пісьменнік. Дэбютаваў вершамі ў 1937. Аўтар зборнікаў аповесцяў і апавяданняў “Землякі” (1949), “Насустрач” (1951), “Будзьце здаровы” (1955) і інш., а таксама кніг для дзяцей “Крылаты дзень” (1961), “Чорны снег” (1962), “Пісьмо да сябра” (1966) і інш. На беларускую мову пераклаў паэмы “Мцыры” і “Ізмаіл-бей” М. Лермантава, шэраг вершаў А. Пушкіна, М. Някрасава, У. Маякоўскага, рускіх, украінскіх і іншых паэтаў народаў СССР, кнігі прозы “Звычайная гісторыя” І. Ганчарова (1955), “З берагоў Мядзведзіцы” М. Прыляжаевай (1958), і інш., а таксама трагедыю Ў. Шэкспіра “Макбэт”, асобныя творы ангельскіх, французскіх, венгерскіх, сербскіх, славацкіх паэтаў. У 1983 выйшла кніга перакладаў “Пераклічка”.
