Бяда
(Grief)
Калі бяда прыходзіць ліловай гарылай,лічы, ты шчасліўчык.
Прапануй ёй рэшткі абеду і,
адклаўшы ўбок
недачытаную кнігу,
запрасі яе сесці каля твайго ложка.
Яна пераводзіць пагляд з гадзінніка
на тэлевізар і зноў на гадзіннік.
А мне не страшна. Яна была тут раней,
і ўжо я пазнаю яе поступ
на падыходах да майго дому.
Часам уночы, калі я ведаю, што яна прыйдзе,
я адчыняю дзверы, кладуся на спіну
і лічу яе крокі
ад дарогі да ганку.
Сёння яна прынесла стос паперы
і аловак
і кажа мне напісаць імёны ўсіх,
каго я ведаў,
мы падзелім іх на жывых і мёртвых,
а яна выцягне любое імя наўздагад.
Я стаўлю яе любімы альбом Ўілі Нэльсана,
бо яна сумуе па Тэхасе,
але я не пытаюся чаму,
і напявае сабе пад нос,
як мой брат, працуючы ў садзе.
Мы так сядзім з гадзінку,
пакуль яна тлумачыць, як неразумна я паводзіўся,
калі рваў сямейныя фотаздымкі,
адмаўляўся пісаць і прымаць душ,
заглядваўся на дзяўчат, маладзейшых за маю сястру.
І вось яна абдымае мяне сваёй
цяжкой ліловай лапай, туліць
сваю галаву да маёй.
І мне раптам падаецца, гэта так рамантычна.
І я кажу ёй:
«Гэта так рамантычна».
А яна выцягвае новае імя, гэтым разам
памерлага,
і звяртаецца да мяне так, як робяць бацькі,
каб я адчуў няёмкасць і сорам за нешта.
«Рамантычна?» — кажа яна
і чытае павольна ўголас гэта імя,
а я чую кожны гук:
зычныя, што нагадваюць спарахнелую руку, згнілае вуха,
сухі рот, поўны зубоў, галосныя,
што агортваюць косці новымі цягліцамі,
чую гучанне цела таго чалавека.
Якая ж недарэчная
выпадковасць, што гэта імя аказалася ў адным стосе, а не ў іншым.
Любоў
(Love)
Наша любоў нараджаецца на вяселлях і аўкцыёнах,за келіхам віна ў італьянскіх рэстарацыях, дзе віецца
пластмасавы вінаград, нашы целы трапечуць
у чэргах, на прыпынках, на баскетбольных пляцоўках.
Мы не можам расчапіць рук,
а як расчэпім,
хапаемся за маскі злодзеяў і кайданкі,
і каханне нараджаецца зноў.
Мы ходзім у кіно і сядзім у кандыцыянаванай цемры
разам з закаханымі незнаёмцамі,
разам з героямі, падобнымі да Пітэра Паркера,
што кахае дзяўчыну, з якой не можа быць разам,
бо ратаваць свет у чырвона-сініх рэйтузах
яму больш даспадобы, чым яе ногі, што абвіваюць
яго цела, ці яе міжножжа ў яго пад языком.
Пакуль мы глядзім фільмы,
у якіх зоркі граюць зорак
і іх пакуты,
хлопец, які прадаў нам папкорн, кахае дзяўчыну,
якая прадала нам квіткі,
і ён штовечар углядаецца ў стрэлкі
на яе панчохах.
А яна тым часам закаханая
ў кастлявага пацана з крамы, які прадаў ёй цыгарэты.
Калі б свет умеў спачуваць,
ён бы дазволіў ім абодвум
перадаваць Marlboro Light з рук у рукі,
пакуль іх пальцы нарэшце не сустрэнуцца,
а вусны не злучацца ў пацалунку.
Калі б свет ведаў, як
лямпачка кахаецца з патронам,
мы б усе зажылі прыпяваючы,
і кідаліся б з галавой у вільготнае лона,
мы б зрабілі пот сваёй рэлігіяй
і маліліся б святасьці паху.
Я спынюся тут
цёмнай ноччу
на палявой дарозе,
дзе палявыя песні
бяруць свой пачатак, і пацалую тую жанчыну пад купалам дрэваў,
што пад купалам зораў,
што пад купалам жарсці.
і вось гучыць музыка, я чую.
Джоні Ротан, Бігі Смолс, Іяган Себасьцьян Бах — усё роўна,
што людзі скажуць —
Я кахаў цябе так, як мой рот кахае зубы,
як знаёмы хлопчык, што аддаў бы ўсё за ліловага дыназаўра,
які, папраўдзе кажучы, хлопчыка таксама кахаў.
У прэрыях палі кукурузы
закаханыя ў пудзіла, яго мехаватую галаву
і саламянае цела, што ўзвышаецца над сцяблінамі,
нібы фермер Хрыстос, поўны любові.
Уключаю радыё і чую,
як АМ кахае FM, гэтак жа мая маці кахала Элвіса,
чые сцёгны кахалі ўсе дзяўчаты, седзячы перад тэлевізарам
у шырокіх спадніцах і белых гольфах.
Ён Love мяне tender так моцна,
што я нарадзіўся пасля доўгай ночы кахання
«Чорнага рускага» і канасты пад грукат Jailhouse Rock.
Маркі кахаюць капэрты, адно лізанне чаго вартае,
гляньце на майго сабаку:
ён так шчыруе, кахаючы сябе,
як ніводзін чалавек не змог бы, хаця,
бясспрэчна, спробы былі.
У старэйшых класах я неяк гуляў
каля Макдрайву з голым задам,
пабіўшыся аб заклад з прыгожай каляжанкай,
а потым паміраў ад пакутаў, народжаных дылемай:
вялікі ці не.
Шмат гадоў пазней я сустрэў жанчыну
па імені Каралева Хэві Мэталу,
якая прывяла свайго мужа на вечарынку
і да танцполу цягнула яго на ланцугу,
а ў Тэхасе прусачыхі кахаюць з такой адданасцю,
што носяць шкілеты сваіх мужоў на сабе.
Адна маленькая яшчарка пакахала мяне так шчыра,
што перабралася ў маю кватэру і памерла з голаду.
Ніхто не любіць вайну.
Але я ведаю аднаго
чалавека, які любіць танк настолькі, што хоча на ім
ездзіць у краму, падвозіць жонку на працу,
высаджваць каля школы дачку са сняданкам
у скрынцы з дыснэеўскімі малюнкамі і цыдулкай,
схаванай за яблыкам і пакладзенай з любоўю,
што на ўсе мовы сьвету перакладаецца:
СПАДЗЯЮСЯ, У ЦЯБЕ ЎСЁ ДОБРА.
Непрыемнасці
(Trouble)
Мэрылін Манро выпіла ўсе пігулкі ад бяссонняі легла спаць, калі ёй было трыццаць шэсць, дачка Марлона
Брандо павесілася у доме сваёй маці
на Таіці,
а Стэнлі Адамс стрэліў сабе ў галаву. Бывае,
глядзіш на аблокі ці дрэвы,
а яны зусім не падобныя да аблокаў ці дрэваў, ці неба, ці зямлі.
Перформерка Кэйці Чэйндж
сябе падпаліла, а сыны Бінга Кросбі куляй вылецелі
з музычнай індустрыі назаўжды.
Я часам задумваюся пра ўнутраны свет белых мядзведзяў. Французскі
філосаф Жыль Дэлёз рынуўся
з акна кватэры ў сусвет,
а потым са свету. Акторка Пэг Энтвістл, якой не давалі галоўных
роляў, cкокнула з літары H надпісу HOLLYWOOD,
калі жыццё падалося чорна-белым,
А прадусар Дэвід О. Сэльзнік валадарыў у Галівудзе якраз каля 1932.
Эрнэст Хэмінгуэй выбіў сабе мазгі ў горадзе Кетчум,
штат Айдаха. Яго ўнучка, мадэль і актрыса, палезла па фамільным дрэве
і перабрала фенабарбіталу. Мой брат раскрыў
трынаццаць фентанілавых налепак і прымацоўваў іх да свайго цела,
пакуль яно не перастала яго слухацца. А я люблю,
як гусі крычаць над ракою. Я люблю прыгожыя мыльцы
ў ванных пакоях гатэляў.
Сара Кейн павесілася, Гаральд Пінтэр
дарыў ёй ружы, пакуль тая жыла,
а Луі Лінг, нямецкі анархіст, запаліў кнот дынаміту
ў сваім роце, ды памёр не адразу,
а толькі праз шэсць гадзінаў у далёкім 1887. Людвіг Другі,
кароль Баварыі, утапіўся,
тое самае зрабілі Гарт Крэйн, Джон Бэрыман, Вірджынія Вулф.
Калі едзеш у вандроўку, абавязкова вазьмі з сабой кнігу, асабліва
ў цягнік. Эндру Мартынэс, голы актывіст, памёр у вязніцы,
без адзення, адно з пластыкавым пакетам на галаве, а ў 1815
польскі арыстакрат і пісьменнік Ян Патоцкі
застрэліўся срэбнаю куляй.
Сара Тыздэйл асушыла келіх тугі
і апусцілася ў гарачую ванну,
дзе дзесяткі рымскіх сенатараў ускрывалі сабе вены.
Лары Ўолтэрс стаў знакамітым, узняўшыся ў паветра
на звычайным садовым крэсле і сарака пяці
метэаралагічных зондах. Ён дабраўся да адзнакі ў 16 000 футаў
і вярнуўся на зямлю. Ён быў чалавекам, які лётаў.
І ён стрэліў сабе ў сэрца. Раніцаю я прачынаюся, чышчу
зубы, умываюся, апранаю самае любімае адзенне.
Я хачу быць спагадлівым да сябе.
Павольны танец
(Slow Dance)
Больш, чым чарговы палёт на месяц,
больш, чым навагоднія абяцанкі пра ёгу і ёгурт,
нам патрэбна нагода патанчыць
з вытанчанай незнаёмкай. Павольны танец
між канапай і святочным сталом у канцы
вечарыны, пакуль тая, каго мы кахаем, сышла
падагнаць аўто,
бо пачаўся дождж і, ён разаб’е яе сэрца,
калі нехта з нас намокне. Павольны танец,
каб паклікаць вечар дахаты з прысадаў парку. Двое
калышуцца ўперад і ўзад марскімі буйкамі. Усё звычайна.
Ціхая музыка. Пустая бутэлька віскі.
Нечым гэта падобна да здрады. Твая галава
на яго плячы, дыханне тваё на ягонай шыі.
І рукі трымаюць яе за спіну. Ды папяровай сурвэткай
разгортваюцца яе сцёгны.
Ты пачынаеш думаць, што ўсе зоркі на небе
памерлі. Цела маё
з тваім целам гаворыць павольным танцам. The Unchained Melody,
Stairway to Heaven, павольны танец электрашнуру.
Я ўсё жыццё рабіў памылкі. Малыя
й вялікія. Складаў планы.
Іх не здзяйсняў. Еў ежу і піў віно.
Толькі павольнаму танцу ўсё роўна. Ён добры, як дзеткі
да чатырох гадоў. Як абдымкі
майго брата. У братнім павольным танцы.
Двое мужчын сярод залі. Калі я танчу з ім,
маёй вялікай любоўю, ён робіцца такім чалавечным,
і калі ён разварочвае мяне,
ці я наступаю яму на нагу, бо мы абодва вядзем,
я ведаю, што адзін з нас памрэ першым, і будзе тужыць другі.
Павольны танец немінучага
і павольны танец бяссоння
разліваецца па падлозе мыльнай вадой.
Калі жанчына, з якой я сплю,
стаіць голая ў ваннай
і чысціць зубы, павольны танец рытуалу пляўком ляціць у ракавіну. Няма каму ратаваць нас,
бо й паратунку не трэба.
Я крыўдзіў цябе. Я кахаў цябе. Я касіў
наш газон. Калі незнаёмка ў кароткай белай сукенцы
з мільёнам блёстак
наблізіцца да мяне, нібы знянацку ажыўшая прагная жырандоля,
я вазьму яе руку ў сваю. Я закружу яе.
Я развярну яе. Міндаль распусціўся
ў цёмным павольным танцы.
Вось што павінны мы зараз рабіць. Біцца
за шчасце. У павольным танцы хайку й халва. Аранжык і арангутанг.
© Matthew Dickman, 2009.
