Жанчыны
(Жінки)
Распавядзі мне аб новай сяброўцы сваёй,
той, з якой ты цяпер жывеш. Што там цяпер між вамі?
Між намі цяпер паветра. Я проста жыву разам з ёй,
як дзеці жывуць са сваімі дзіцячымі снамі.
Вось што цяпер між намі – яе таемны маршрут,
яблыкі і віно, усё яе пратэстанцтва,
адзежа, што яна носіць у торбе, як парашут,
і колер яе валасоў,
што яна змяняе,
як грамадзянства.
Яна знікае ўвесь час, бо мае свае ключы.
Вяртаецца і засынае, і ціша між намі трывае.
І я спалохана слухаю, як зрэдзьчасу, уначы
сэрца яе спыняецца, як на канцавым – трамваі.
Яны супыняе час, усе яго галасы,
што на хаду звіняць парцалянавым перазвонам.
Тады яна падстрыгае рудыя свае валасы,
як падстрыгаюць траву, даглядаючы за газонам.
Яна спалучае лёгка ўсё гэта – і шмат што яшчэ,
і бачу так ясна і блізка, як кроплямі воску
гэта жыццё, нібы туш, у яе з-пад павек цячэ,
і смерць адступае, нібыта разбітае войска.
Вострыя стрэмкі жалю з далоні мне дастае,
кранаецца майго цела, нібы збірае ажыну.
Вось таму менавіта я і кахаю яе,
як толькі жанчына можа кахаць жанчыну.
* * *
(Що вона потім робила, куди пішла...)
Што яна потым рабіла, куды пайшла,
з ейным пярсцёнкам на мезенцы,
з вясёлкаю на хусцінцы,
калі акно яе цёмнае раз’ядала імгла,
як іржа раз’ядае старыя эсмінцы?
Паліла бельгійскі тытунь, не ўмыкала святла.
Сварылася з паліцыянтам, што гнеў яе п’яны вызнаў.
Брала сухое віно, гарбату ў фаст-фудах піла –
індыйскую, як акіян, чорную, як бялізна.
Піла за тое, каб болей ніхто не прыходзіў сюды,
каб агарнуў спакой душы залатую матэрыю.
Ляжала на цёплым спальніку – аголеная, бы правады,
ціхая, быццам вада, сонная, нібы артэрыя.
Што засталося пасля яе? Спіс пазыкаў, які
я паволі выплачваў, кнігі заместа мэблі,
нейкія ворагі, нейкія сябрукі,
якіх я напраўду не ведаў, хоць ведаць напраўду меў бы.
Засталіся рэчы ў шуфлядзе, нібы ў журбе,
каляндарык з месячнымі, каб я не мог памыліцца.
Засталася ейная брытва, якую я ўзяў сабе,
і заўжды рэзаў твар,
спрабуючы пагаліцца.
* * *
(Коли вона повернулась, ближче вже до зими...)
Калі яна ўсё-ткі вярнулася, амаль на пачатку зімы,
усе свае летнія рэчы выменяўшы на білет,
хаваючы ў цёплых кішэнях паўднёвага порту дымы, –
колер яе крыві
быў як высахлай ружы квет.
І я гартаў яе кнігі ў перцы, карыцы й віне,
не беручы ейных выдумак да галавы,
слухаў, як спеюць у цемры, на самым дне,
вугалю чорны камень,
зялёнае лісце травы.
І сонца павольна кацілася ўніз, пад ціскам сваёй вагі,
і яна рассыпала муку, як срэбраны парашок,
і штовечар чакала, калі нарэшце пойдуць снягі,
але снег, у адрозненне ад яе,
так і не пайшоў.
* * *
(Ця жінка, яка фотографує дерева січня...)
Жанчына, што дрэвы фатаграфуе ў студзені,
вільготную іх дынаміку й перапляценні,
дымы над дамамі, сцяжыны пад снегам,
заледзянелыя студні,
цяжкія прасціны неба са складкамі й ценямі.
Вось яна стаіць за паветрам, нібы за шырмаю,
сочыць за гэтымі дрэвамі, як за звярамі маленькімі,
за іхнім дзіцячым шэптам, за хадою птушынаю,
за тонкімі рукамі, за збітымі ў кроў каленкамі.
Вось яна, як птушкалоў, ловіць іх, цені раскідвае,
стужкамі прывязвае сабе да запясця.
А пустыя азёры чорныя, лёдам пакрытыя,
увесь час ёй прарочаць усялякія няшчасці.
Кажуць: усе, каго ты цяпер спаймаеш,
да смерці будуць ісці за табою.
Будзеш ім аддаваць усё, што ты маеш,
будзеш дзяліцца з імі віном і вадою.
А яна кажа: гэтыя стужкі – усё, што напраўду маю.
Проста трымацца побач, калі балюча.
Гэтыя іхнія словы, што ў памяці не трымаю,
і ўвесь час раню вусны аб іх сугуччы.
Тыя, што йдуць за табой, у цябе не пытаюцца,
ты сам сябе прывязаў пяшчотай і варажнечай.
Вось зараз, бачыш, як яны нада мной хістаюцца?
Гэта яны ўсё пачулі –
і запярэчылі.
* * *
Ужо колькі дзён было душна і горача,
і сонца хавалася між таполямі.
Яны ў аптэцы, што была поруч,
куплялі бінты і болепатольнае.
Ляжалі распечаныя кварталы,
нібы рассыпаныя манеты.
У кватэры, якую яны здымалі,
уначы награваліся ўсе прадметы.
Награваліся фінкі й адмычкі,
адзежа, прапахлая нікатынам,
награваліся бензінавыя запальнічкі,
у якіх даўно не было бензіну.
Яе павекі цямнелі й цяжэлі,
за вокнамі дрэвы адкідвалі цені,
награваліся парэзы на яе сухажыллі,
награваліся кулі ў ягоным целе.
А калі яна кранала паветра рукою,
начная плавілася прастора.
І ціша да ранку была такою,
што чуваць было, як ім сніцца мора.
Бакены
(Бакени)
Спытай у бакеншчыкаў, якія запальваюць воды,
выганяючы туман, нібы стомленую жывёлу на берагі,
што значыць гэтая маркіроўка на афрыканскіх сухагрузах,
якія перавозяць каменны вугаль цемры
кудысьці на поўнач,
у вялікія парты.
Хай яны раскажуць
пра жыхароў халодных мысаў, без святла і пошты,
пра акіянскія глыбіні,
у якіх, нібы ў малакавозах,
згортваецца малако месяца,
пра карабельныя каманды, што ходзяць па пясчаным дне,
пра вясельныя аркестры, што граюць з прычалаў,
склікаючы тапельцаў сваімі трамбонамі.
Яны ведаюць назвы ўсіх караблёў па гэты бок Атлантыкі,
яны спалі ва ўсіх гатэлях адсюль і да Румыніі,
яны носяць у мяхах адсечаныя сабачыя галовы свайго смутку,
яны запальваюць гарачыя сэрцы бакенаў ля пустых пірсаў.
Колькі табе яшчэ плысці, колькі брысці,
харчуючыся зернямі кавы, безнадзейным партвейнам,
калі нябёсы грымяць так, быццам счапляюцца таварныя вагоны,
і цемра хавае цябе да раніцы,
нібы кантрабандныя кансервы.
* * *
(Перечекавши останні сніги...)
Перачакаўшы апошні снег,
ён вырваўся за сезонныя межы,
зняў грошы, аддаў пазыкі – і збег,
і апынуўся на ўзбярэжжы.
З лёгкімі, поўнымі тытуню,
з кішэнямі, поўнымі алкаголю,
ён быццам прайшоў паласу агню,
зусім не адчуўшы болю.
Праз цёплы туман праслізнуўшы вужом,
каб падмануць пахмелля хімеру,
галіўся скрадзеным фінскім нажом
і зранку салодкую піў мадэру.
Братаўся, быццам на ўсе часы,
з мальцам, што смешнае меў паганяла.
Пра вартасць сапраўднай жаночай красы
ўціраў картыжнікам і мянялам.
З кішэняў вытрэсваў апошні тытунь,
прасіў цыгарэты, даваў парады
і плакаўся пра сваіх красунь
і бізнес, які забралі арабы…
Гэты аповед трывае ўначы,
як чорнае сяйва мораў палярных,
з ручною малпаю на плячы
ў пракураных і пустых більярдных.
Покуль красуні ў чужых гарадах,
згубіўшы спакой ад зімы і расстання,
пішуць у ціхіх журботных лістах
доўгія споведзі і прызнанні,
просяць сказаць, што ўся горыч жыцця
адыдзе, як адыходзіць мора,
што ён хутка вернецца, ці хаця б –
што ўсё ў яго добра.
пераклад з украінскай – Андрэй Хадановіч
© Сергій Жадан, 2010
