№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Павел Анціпаў

Каліласка, пакіньце вагоны! (Калиласка, покиньте вагоны)

Апавяданне

Пераклад з рускай Анка Упала

Калі вы часта карыстаецеся мінскім метро, то напэўна сустракалі там старэнькую бабулю, заўжды, не зважаючы на пару году, захутаную ў цёплую пуховую хустку. Яна ўважліва слухае, як машыніст абвяшчае прыпынкі і пакідае вагон толькі на “Інстытуце культуры” ці на “Усходзе”. Бабуля зусім не спяшаецца выйсці з метро, а чакае цягніка, які рухаецца ў адваротным кірунку, і сядае ў яго. Калі б вы назіралі за ёй цягам усяго дня, то вырашылі б, што яна проста забаўляецца, вандруючы з канцавога да канцавога прыпынку. І хутчэй за ўсё гэта было б правільнае тлумачэнне, калі б бабулю не звалі Данута Войцехаўна Каліласка.

 

Некалі даўно яна прыехала ў Мінск, каб наведаць сваю ўнучку Ганулечку. Тая жыла непадалёк ад станцыі “Магілёўская” і звыкла патлумачыла бабулі, як да яе дабрацца.

 

— Заходзіш у метро, бабуль, потым перасаджваешся на другую лінію і едзеш наўпрост да “Магілёўскай”.

 

— А як зразумець, што трэба перасаджвацца?

 

— Вой, ба, ну табе там скажуць. Гэта проста.

 

А хто скажа? Пра гэта Ганулечка нічога не сказала сваёй бабулі.

 

Першы дзень у Мінску Данута Войцехаўна змагла б запомніць назаўжды, калі б здолела зразумець, калі ён скончыўся. Вось зайшла яна ў метро. Асцярожна спусцілася па прыступках да станцыі і прыслухалася. А не чутна нічога добрага. Толькі гудзе штосьці падазрона, нібыта нешта страшнае мусіць здарыцца. Зірнула спалоханая бабуля ў чорны тунэль, і падалося ёй, што цемра ўзіраецца ў яе. Цьмяны страх спарадзіў табун мурашак, якія прабеглі па спіне і зніклі недзе ў пятках. Тым часам гудзенне хутка нарастала, рабілася ўсё мацнейшым. Вось ужо пацягнула з дзіры магільным холадам, а праз імгненне з цемры з грукатам выскачыў цягнік. Дзверы адчыніліся проста перад збянтэжанай бабуляй — як загіпнатызаваная, увайшла яна ў вагон. Села і сядзіць ні жывая ні мёртвая. Ужо і думаць забылася пра тое, што хтосьці скажа ёй, дзе трэба перасаджвацца. А гэты хтосьці і кажа:

 

— Асцярожна, дзверы зачыняюцца. Наступны прыпынак — “Iнстытут культуры”.

 

Хутка набіраючы ход, цягнік накіраваўся проста ў апраметную. За вокнамі Дануце Войцехаўне мроіліся чорныя шкілеты. А побач з ёй сядзелі людзі, як ёй падавалася, вырачаныя на смерць. Яны глядзелі перад сабой невідушчымі вачыма, і бабуля Каліласка зразумела, што гэта канец. Больш не ўбачыць яна белага свету, унучку Ганулечку, сталічнага горада Мінска. За хвіліну згадала бабуля ўсё сваё жыццё, у думках развіталася яна з роднымі і блізкімі і ўжо збіралася было адысці ў лепшы свет, як раптам цягнік спыніўся, і прыемны бабулінаму вуху пажылы голас паведаміў:

 

— Канцавая станцыя “Iнстытут культуры”. Поезд далей не ідзе. Калі ласка, пакіньце вагоны.

 

Ну, Данута Войцехаўна і выйшла. “Відаць, тут трэба перасаджвацца”, — падумала яна, і адразу ж з другога тунэля вылецеў сіні састаў. Як ні баялася бабуля, але іншага спосабу дабрацца да “Магілёўскай” не існавала. Вось і вымушаная яна была перасіліць свой страх і зноў сесці ў цягнік. Разважаючы пра жыццё і смерць, даехала Каліласка да “Усходу”, дзе ёй яшчэ раз сказалі, што трэба пакінуць вагоны. “Не, відаць, тут перасаджвацца”, — вырашыла бабуля. Перасела. Ехала. Баялася. Пакідала вагоны. Зноў перасаджвалася. “Відаць, тут?” — думала. Глядзела ў пустыя і абыякавыя вочы пасажыраў. Разглядала рэкламу і перасаджвалася. Спачувала сіротам і дапамагала пабудове храма. Слухала голас звыш і...

 

Дагэтуль ездзіць бабуля Каліласка і ўсё спадзяецца, што голас скажа:

 

— Канцавая станцыя “Магiлёўская”. Поезд далей не ідзе. Данута Войцехаўна Калiласка, пакіньце вагоны.

 

© Павел Антипов, 2011

Пераклад з рускай – Анка Упала © 2011

Чытайце таксама

Сабіна Брыло

Сабіна Брыло

Беларуская паэтка, журналістка.

Іван Бунін

Іван Бунін

Рускі пісьменнік, паэт, першы рускі лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры

Іван Франко

Іван Франко

Іван Франко, украінскі паэт, празаік, навуковец, публіцыст і рэвалюцыйны дзеяч, нарадзіўся 27 жніўня 1856 году ў Галіцыі ў сям’і селяніна-каваля

Стэфан Жаромскі

Стэфан Жаромскі

Польскі пісьменнік і публіцыст, “сумленне польскай літаратуры”

2288