№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Фрэнсіс Стывенс (Francis Stevens)

1883 - 1939/48(?)

Фрэнсіс Стывенс
Гертруд Бэраўз Бэнэт была першай буйной пісьменніцай у жанрах фэнтэзі і навуковай фантастыкі ў ЗША. Свае творы яна публікавала пад псеўданімам Фрэнсіс Стывенс. Бэнэт напісала шэраг вельмі добра ўспрынятых чытачамі твораў у перыяд ад 1917 да 1923 і яе сталі называць “жанчынай, якая прыдумала дарк фэнтэзі”.

Першае апавяданне “Незвычайны выпадак з Томасам Данбарам” (The Curious Experience of Thomas Dunbar) Бэнэт напісала ў 17 гадоў. Яна адправіла артыкул у Argosy, адзін з найбольш папулярных бульварных часопісаў на той час. Яго апублікавалі ў сакавіку 1904 г.

Пасля гэтага Бэнэт зноў звярнулася да творчасці толькі ў 1917, калі была вымушаная даглядаць за хворай маці з мэтай падтрымаць сям’ю. Першае апавяданне яна скончыла ў гэты перыяд – гэта навела “Кашмар” (The Nightmare). Дзея адбываецца на востраве, аддзеленым ад астатняга свету, дзе эвалюцыя пайшла іншым шляхам. Хоць Бэнэт і даслала “Кашмар” пад уласным імем, яна папрасіла выкарыстаць у разе публікацыі псеўданім. Замест псеўданіму, які прапанавала Бэнэт (Жан Вэйл), рэдактар падпісаў апавяданне імем Фрэнсіс Стывенс. І паколькі чытачы ўспрынялі навелу добра, Бэнэт вырашыла далей пісаць пад гэтым імем.

За некалькіх наступных гадоў Бэнэт напісала шэраг апавяданняў і навелаў. Яе апавяданне “Выспа-сяброўка” (Friend Island), напрыклад, апісвае падзеі XXII стагоддзя, у якім грамадствам кіруюць жанчыны. Іншы твор, навела “Серапіён” (Serapion), – пра чалавека, апантанага звышнатуральным стварэннем. У 1918 годзе Стывенс апублікавала свой першы і, бадай, найлепшы, раман “Цытадэль страху” (The Citadel of Fear). Гэтая гісторыя пра закінуты свет прысвечаная забытаму гораду ацтэкаў, нанава адкрытаму ў часе Першай сусветнай вайны. Раман высока ацаніў Г. Ф. Лаўкрафт у сваім лісце да рэдактара Argosy, дзе твор упершыню надрукавалі па частках. І менавіта ва ўводзінах да перавыдання гэтага раману ў 1952 годзе ўпершыню паведамлялася, што Фрэнсіс Стывенс – гэта псеўданім Бэнэт.

Праз год яна апублікавала свой адзіны раман у жанры навуковай фантастыкі “Цэрберавы галовы” (The Heads of Cerberus). Гэта адзін з першых раманаў-антыўтопій, кніга апавядае пра “шэры пыл з срэбнай бутэлечкі”, які пераносіць любога, хто яго ўдыхне, у таталітарную Філадэльфію 2118 году.

Магчыма, самы вядомы раман Бэнэт – “Выкліканы” (Claimed), у якім надзвычайны артэфакт выклікае магутнага старажытнага бога ў Нью-Джэрсі XX стагоддзя. Лаўкрафт назваў гэты раман “адным з самых дзіўных і захапляльных у навуковай фантастыцы”.

Спадчына Бэнэт зрабіла ўплыў на такіх пісьменнікаў, як Г. Ф. Лаўкрафт і А. Мэрыт. Яны абое перанялі яе стыль і тэмы твораў. Што да Мэрыта, дык цягам дзесяцігоддзяў крытыкі і чытачы лічылі, што Фрэнсіс Стывенс – гэта яго псеўданім. Канец гэтай чутцы быў пакладзены толькі ў 1952 г. разам з перавыданнем “Цытадэлі страху”, дапоўненым біяграфіяй Бэнэт, якую напісаў Л. А. Эшбах.

Крытык Сэм Москавіц называў яе “найвялікшай пісьменніцай у жанры навуковай фантастыкі з часоў Мэры Ўолстанкрафт Шэлі і да К. Л. Мур”.

Паколькі Бэнэт была першай амерыканскай пісьменніцай, чыя фантастыка і фэнтэзі былі шырока апублікаваныя, яе лічаць пачынальніцай жаночага фэнтэзі.

Чытайце таксама

Ганна Сілівончык

Ганна Сілівончык

Беларуская мастачка

Ежы Шаняўcкі

Ежы Шаняўcкі

Польскі драматург і фельетаніст, сябра Польскай акадэміі літаратуры

Рэймон Радыге

Рэймон Радыге

Французскі празаік, драматург, журналіст

Канстанты Ільдэфанс Галчыньскі

Канстанты Ільдэфанс Галчыньскі

1058