№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Жан-Жазэф Рабэарывелу (Jean-Joseph Rabearivelo)

1901 - 1937

Жан-Жазэф Рабэарывелу
Многія даследчыкі лічаць Жана-Жазэфа Рабэарывелу першым афрыканскім паэтам-мадэрністам. Нарадзіўся ён 4 сакавіка 1901 году ў Тананарыве (цяпер Антананарыву), сталіцы Мадагаскара. За пяць гадоў да яго нараджэння Мадагаскар зрабіўся французскай калоніяй. Жан-Жазэф быў адзіным дзіцем незамужняй жанчыны, якая паходзіла з сям’і, што збяднела ў выніку скасавання французскім урадам гандлю рабамі. У 13 гадоў хлопчыка выключылі з каледжа Сэн-Мішэль за тое, што ён адмовіўся ўступаць у рэлігійны ордэн. Крыху павучыўшыся ў сярэдняй школе, ён кінуў навучанне і пачаў працаваць на самых розных працах, якія магло яму прапанаваць каланіяльнае грамадства.

У 1924 годзе ён пачаў працаваць карэктарам, і нягледзячы на тое, што першыя два гады не атрымліваў за гэтую працу грошай, ён да канца жыцця зарабляў карэктурамі. За гэта выдавецтва выпусціла невялікімі накладамі некалькі кніг Рабэарывелу — для яго гэта было дастатковай прычынай заставацца на гэтай працы. У 1926 годзе паэт ажаніўся з Мэры Разафітрыма, дачкой фатографа-афрыканца. У іх нарадзілася пяцёра дзяцей.

У Тананарыве ў 1920-х гадах бурна кіпела літаратурнае і журналісцкае жыццё: большасць літаратараў выкарыстоўвалі народную мову. Рабэарывелу быў адным з першых малагасійскіх паэтаў, які пачаў пісаць па- французску. Яго першыя зборнікі “Урна з прахам” (La coupe de cendres, 1924), “Лясы” (Sylves, 1927), “Тамы” (Volumes, 1928) напісаныя ў рамантычна-акадэмічнай манеры, у якой пісалі французскія паэты ХІХ ст. Аднак пазней у творчасці Рабэарывелу з’явіліся рысы сімвалізму. Праз прыхільнасць паэта да Францыі і французскай мовы многія яго суайчыннікі, асабліва традыцыяналісты, пагарджалі ім — як ён пагарджаў сваімі непісьменнымі землякамі. Не цікавіла яго творчасць і французскіх гандляроў і адміністратараў. У дзённіках ён апісваў свой дваісты стан — стан чалавека з раманскім розумам і чорнай скурай. Пра гэтую дваістасць сведчыла нават ягоная манера апранацца: на еўрапейскі касцюм ён накідваў ламбу, традыцыйную малагасійскую адзежу.

Паэт усё жыццё пражыў у пазыках і нават сядзеў праз гэта ў турме. Яго найвялікшымі праблемамі былі нізкі заробак, азартныя гульні, калекцыянаванне кніг і цяга да опіюму. Ён вельмі шмат чытаў і займаўся самаадукацыяй, уклаў некалькі анталогіяў малагасійскай паэзіі і дапамагаў з выданнем двух літаратурных зборнікаў, “18 Latitude Sud” і “Capricorne”. Да смерці Рабэрывелу было надрукавана толькі каля паловы яго твораў — вершаў, п’есаў, крытычных артыкулаў і белетрыстыкі. 22 чэрвеня 1937 году паэт, напісаўшы некалькі развітальных лістоў, скончыў жыццё самагубствам з дапамогай цыяніду, дакладна апісаўшы апошнія моманты свайго існавання ў “Блакітным нататніку” (Calepins Bleu), што налічваў больш за 1800 старонак.

Даследчыкі знаходзяць у яго творах рысы як сімвалізму, так і сюррэалізму. Тым не менш, уся творчасць Рабэарывелу ўкаранёная ў малагасійскім фальклоры і гісторыі. Ён быў адначасова паэтам французскім і паэтам малагасійскім, аднак адмовіўся ад магчымасці пасяліцца ў Парыжы. Поўны збор твораў паэта ўлучае сем кніг: “Урна з прахам” (La coupe de cendres, 1924), “Лясы” (Sylves, 1927), “Тамы” (Volumes, 1928), “Дзеці Арфея” (Enfants d'Orphée, 1931), “Амаль сны” (Presque-Songes, 1934), “Перакладаючы ноч” (Traduit de la Nuit, 1935), “Імайтсанала” (Imaitsoanala, 1935), “Песні для Абеоны” (Chants pour Abéone, 1936).

Чытайце таксама

Руноскэ Акутагава

Руноскэ Акутагава

Японскі паэт, празаік, эсэіст эпохі Тайсё, класік новай японскай літаратуры

Георг Гайм

Георг Гайм

Нямецкі паэт, празаік, драматург, ключавая постаць ранняга экспрэсіянізму

Інгрыд Ноль

Інгрыд Ноль

Нямецкая аўтарка дэтэктываў і трылераў

Эрнэст Сава

Эрнэст Сава

Франкамоўны пісьменнік беларускага паходжання

1113