№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Мэнке Кац (Menke Katz)

1906 - 1991

Мэнке Кац
Нарадзіўся ў 1906 годзе ў павятовым гарадку Свянцяны непадалёк ад Вільні. Як і ўсе габрэйскія дзеці, маленькі Мэнке (на ідышы — Méyn-keh) вучыўся ў традыцыйнай школе — хедары. Навучанне вялося на ідышы, тэксты ж, якія выкладаліся ў школе, былі на іўрыце і арамейскай.

Бацька Мэнке Гіршэ-Довід Кац быў не дужа паспяховым у справе піўнога броварства, таму вырашыў падацца ў Амерыку да сваякоў, якія з’ехалі туды раней. Ён спадзяваўся неўзабаве перавезці з сабой сям’ю. У траўні 1914 Гіршэ-Довід Кац прыбыў у Нью-Ёрк.

Першая сусветная вайна не дала магчымасці сям’і Кацаў далучыцца да бацькі сямейства. Шэсць гадоў Бадона Кац, маці паэта, не мела ад мужа ніякіх звестак. Вайна прайшлася і па Свянцянах: літаральна за некалькі крокаў ад дома Кацаў была лінія фронту.

Голад і смерць старэйшага сына Эльчыка, найлепшага сябра Мэнке, прымусіла маці паэта пераехаць у роднае мястэчка Міхалішкі.

У 1919 годзе прыйшоў першы ліст ад бацькі, які на той момант жыў ужо ў Нью-Джэрсі. А ў 1920 годзе маці і чацвёра дзяцей прыехалі ў Амерыку.

Пасля пераезду паэт амаль адразу пачынае дасылаць свае літаратурныя спробы ў габрэйскамоўныя літаратурныя газеты. З сярэдзіны 1920-х яго творы пачалі з’яўляцца ва ўплывовых нью-ёркскіх газетах.

Першая паэтычная кніга Каца “Тры сястры” выйшла ў 1932 годзе ў горадзе Мілуокі.

У тыя часы ён далучыўся да габрэйскіх літаратурных колаў, якія былі пераважна левага кірунку і сімпатызавалі Савецкаму Саюзу. Гэта было абумоўлена падтрымкай габрэйскай літаратуры і адукацыі ў СССР. Але савецкія падзеі другой паловы 1930-х прымусілі Каца перагледзець свае погляды. У 1938 годзе выходзіць яго кніга “Мястэчка ў агні”, у якой знаходзіць адбітак яго перакананне, што габрэйская літаратура мусіць адмовіцца ад класавага падыходу, палітызаванасці і сімпатыі “пралетарскім пытанням”. Праз гэта многія сябры адвярнуліся ад яго. Наступная кніга “Адказ маёй бабкі Баданы” (1939) выклікала яшчэ большую палеміку.

У 1953 годзе, калі стала вядома пра забойства ў СССР габрэйскіх паэтаў, ён канчаткова парваў з левымі коламі, пачаў выдаваць уласны літаратурны часопіс “Бітэр-рут”.

Некалькі гадоў Мэнке Кац пражыў у Ізраілі, але, адчуўшы там варожасць да мовы і культуры ідыш, вярнуўся ў ЗША. Пасля Другой сусветнай вайны Кац пачынае пісаць па-ангельску. У 1972 годзе ён быў намінаваны на Пулітцэраўскую прэмію.

Памёр паэт у красавіку 1991 году.

За жыццё Мэнке Кац выдаў 18 зборнікаў паэзіі на ідышы і ангельскай. Яго творы перакладалі на французскую, грэцкую, італьянскую, іўрыт, японскую і іншыя.

Больш інфармацыі пра паэта можна знайсці на сайце яго сына Довіда Каца.

Чытайце таксама

Мойшэ Кульбак

Мойшэ Кульбак

Беларуска-габрэйскі пісьменнік і перакладчык, пісаў на мове ідыш

Вірджынія Вулф

Вірджынія Вулф

Ангельская раманістка і эсэістка, адна з самых яркіх фігураў ангельскага мадэрнізму XX ст.

Ія Ківа

Ія Ківа

Паэтка, перакладчыца, журналістка.

Жан Както

Жан Както

"Чалавек-аркестр" французскай культуры, выявіўся ў разнастайных галінах мастацкай дзейнасці.

2058