№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Вікенцій Равінскі (Вікенцій Равінскі)

1786 - 1855

Вікенцій Равінскі
Беларускі паэт і празаік, адзін з пачынальнікаў беларускай сатыры.

Нарадзіўся ў 1786 годзе ў Духаўшчынскім павеце Смаленскай губерні. Бацькі яго належалі да служылай смаленскай шляхты, якая доўга трымалася старадаўніх традыцыяў і патрыярхальных звычаяў, невядомых у іншых мясцінах Расіі. Равінскія лічыліся дробнамаянтковымі дваранамі. Бацька паэта, адстаўны секунд-маёр, а потым калежскі саветнік, быў у розныя часы духаўшчынскім земскім спраўнікам, павятовым суддзём, гараднічым.

Выхоўваўся будучы паэт дома і па прыкладзе старэйшых братоў у 1800 годзе, яшчэ падлеткам, паступіў на вайсковую службу. Спачатку служыў унтэр-афіцэрам у мушкецёрскім палку, потым у чыне прапаршчыка перавёўся ў егерскі полк.

Служба Равінскага ў войску супала з важнымі падзеямі еўрапейскай гісторыі, з напалеонаўскімі войнамі, у якія была ўцягнутая і Расія. Малады афіцэр браў удзел у вайне з французамі 1805—1807 гг., у складзе войск пад камандаваннем М. Кутузава, П. Баграціёна і іншых военачальнікаў пабываў у Галіцыі, Сілезіі, Маравіі, Аўстрыі, Усходняй Прусіі, удзельнічаў у бітвах пад Аўстэрліцам і Пройсіш-Айляў. Асабліва адзначыўся Равінскі ў вядомай бітве пры Шанграбене, дзе ён, паводле запісу ў атэстаце, “харобра адкрываў сам сабе шлях праз варожыя калоны”. Яго мундзір упрыгожыўся першай баявой узнагародай — Ордэнам святой Ганны.

У 1808—1809 гадах знаходзіўся ў Пецярбургу, куды быў накіраваны “для ўведання парадку службы”. За гэты час ў Пецярбургу двойчы выдавалася “Энеіда” Катлярэўскага. 36-ы егерскі полк, дзе пасля Пецярбурга працягваў службу Равінскі, некалькі гадоў стаяў на Украіне, што дало яму магчымасць грунтоўна пазнаёміцца з украінскай мовай і народнымі звычаямі.

Напярэдадні вайны 1812 году полк перакінулі на захад Беларусі, пад Ліду. Разам з усёй расійскай арміяй капітан Равінскі бег углыб краіны. У пачатку вайны камандзір корпуса, вядомы военачальнік генерал Дзмітрый Дохтураў узяў яго да сябе старшым ад’ютантам.

Равінскаму давялося ўдзельнічаць у вырашальных бітвах той вайны: пад Смаленскам, дзе, выконваючы распараджэнне Дохтурава, ён атрымаў моцныя апёкі, Барадзіном, Малаяраслаўцам. Яго мужнасць засведчаная новымі баявымі ордэнамі, а таксама надзвычай ганаровай тагачаснай узнагародай — залатой шпагай з надпісам “За смеласць” (за Барадзіно). У 1813—1814 гадах паэт удзельнічаў у паходзе расійцаў у Заходнюю Еўропу, ваяваў у Германіі, быў сведкам-удзельнікам гістарычнай “бітвы народаў” пад Лейпцыгам.

У сакавіку 1816 Равінскі пайшоў у адстаўку ў чыне палкоўніка і вярнуўся на радзіму.

Неўзабаве ён ажаніўся з дачкой багатага мясцовага памешчыка Рымскага-Корсакавага.

Паэма “Энеіда навыварат” была напісаная Вікенціем Равінскім у 1816—1825 гадах, пасля вяртання з войска, ці ў 1827—1828 гадах, калі ён чакаў новага прызначэння і стажыраваўся ў Смаленскай удзельнай канторы. Апрача “Энеіды” Равінскі напісаў вершаваную камедыю “Шлюб з прымусу”, сатыру на аракчэеўскія парадкі “Вялікі муж субардынацыі”, вершы, у якіх высмейвалася самадурства паноў і апісваліся камічныя эпізоды з памешчыцкага жыцця. Тэксты іх распаўсюджваліся ў рукапісах і цяпер страчаныя (змест некаторых твораў вядомы ў пераказе ўнука пісьменніка).

Памёр у 1855 годзе, пахаваны ў сямейным склепе ў царкве ў вёсцы Спас-Вуглы (цяпер Духаўшчынскі раён Смаленскай вобласці).

Чытайце таксама

Крысціна Бандурына

Крысціна Бандурына

Нарадзілася ў 1992 годзе ў Мазыры.

Мішэль Луё

Мішэль Луё

Французскі пісьменнік

О. Генры

О. Генры

Амерыканскі пісьменнік, празаік, аўтар папулярных навэлаў, гумарэсак

Эльфрыдэ Елінэк

Эльфрыдэ Елінэк

Аўстрыйская пісьменніца, паэтка, эсэістка, драматург, літаратурны крытык. Лаўрэатка Нобелеўскай прэміі па літаратуры (2004).

3006