№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Георг Гайм (Georg Heym)

1887 - 1912

Георг Гайм
Нарадзіўся 30 кастрычніка 1887 году ў Хіршбергу (Ніжняя Сілезія, цяпер Яленя Гура (Jelenia Góra), Польшча) у сям’і юрыста Германа Гайма. Вывучаў права ў Вюрцбургу і Берлінскім універсітэце імя Гумбальта, але прафесію бацькі ненавідзеў, пра што сведчаць запісы ў ягоных дзённіках. Некаторы час хацеў стаць вайскоўцам і спрабаваў уступіць у Эльзаскі пехотны полк, але дазвол прыйшоў толькі пасля смерці паэта 16 студзеня 1912 году на рацэ Хафэль, дзе Гайм катаўся на каньках разам са сваім сябрам – паэтам Эрнстам Бальке (1887–1912), якому прысвяціў верш “Супакаенне” (Die Ruhigen); абодва патанулі.

Георг Гайм разам з Эрнстам Штадлерам і Георгам Траклем з’яўляецца ключавой постаццю ранняга экспрэсіянізму, які ў Германіі і Аўстрыі ўвогуле трываў нядоўга. Пісаць Гайм пачаў у 12 гадоў (навэлы, драмы). Пры жыцці паэта быў выдадзены толькі адзін яго паэтычны зборнік пад назваю “Вечны дзень” (Der ewige Tag, 1911), у які ўвайшлі вершы, створаныя пачынаючы з 1910 году; з вершаў, напісаных раней, паэт уключыў у зборнік толькі адзін. Два наступныя паэтычныя зборнікі – “Umbra Vitae” (падрыхтаваны Гаймам) і “Нябесная трагедыя” (Der Himmeltrauerspiel) – былі выдадзеныя пасмяротна, як і зборнік навэлаў “Злодзей” (Der Dieb). У 1933 годзе кнігі Гайма як прыналежныя да “дэгенератыўнага мастацтва” – экспрэсіянізму – гарэлі на вогнішчы разам з многімі іншымі. Поўны збор твораў Гайма быў выдадзены ў 1960-х гадах.

Для нямецкай паэзіі Георг Гайм быў адным з тых, хто стаў стваральнікам новай паэтычнай мовы, новых вобразаў. Навізна апошніх – не ў іх арыгінальнасці, амаль усе яны спрэс чужыя. Крыніцамі вобразаў Гайма рабіліся і вершы папярэднікаў – Гёльдэрліна, Гётэ, Рэмбо (мабыць, самы хрэстаматыйны прыклад – верш “Афелія”), Бадлера, Віёна, Кітса, Грабэ і многіх іншых, – і сучаснікаў – Р. М. Рыльке, С. Георге, Р. Дэмэля і іншых, – і карціны, да прыкладу, Брэйгеля, Ван Гога або Фердынанда Ходлера, і філасофскія працы Ніцшэ або Шапэнгаўэра, і графіка мастакоў эпохі fin de siècle (Генрых Клей, Альфрэд Кубін, Фелісьен Ропс і інш.), біблейская міфалогія, антычная Грэцыя або Старажытны Усход (які, дарэчы, цікавіў многіх экспрэсіяністаў, а Гайм нават запісаўся ў 1911 годзе на Усходні факультэт Берлінскага універсітэта, каб вывучаць японскую мову і ў будучыні перакладаць з яе), карыкатуры або газетныя паведамленні – што заўгодна. Навізна вобразаў – у іх пераламленні ў творчасці паэта. Прадметнасць, матэрыяльнасць вобразаў, статычнасць, сутыкненне канца з пачаткам, часу з вечнасцю, апакаліптычныя карціны свету, які знаходзіцца на мяжы пагібелі, адмаўленне ад наўпроставага лірычнага выказвання (Aussage; у вершах паэта амаль ніколі не гучыць паэтычнае “я”) у спалучэнні з традыцыйнай формаю – толькі нямногія рысы твораў Гайма, без якога нямецкамоўная паэзія ХХ стагоддзя напэўна была б зусім іншай.

Чытайце таксама

Лешак Энгелькінг

Лешак Энгелькінг

Польскі паэт, перакладчык, мастацтвазнаўца, літаратурны крытык

Георг Гайм

Георг Гайм

Нямецкі паэт, празаік, драматург, ключавая постаць ранняга экспрэсіянізму

Інгеборг Бахман

Інгеборг Бахман

Аўстрыйская пісьменніца, паэт, лаўрэатка мноства прэмій

Дзмітрый Ермаловіч-Дашчынскі

Дзмітрый Ермаловіч-Дашчынскі

2034