№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Канстанцінас Кавафіс (Κωνσταντίνος Καβάφης)

1863 - 1933

Канстанцінас Кавафіс
Паэт Канстанцінас Кавафіс нарадзіўся 29 красавіка 1863 году ў Александрыі (Егіпет) у грэцкай сям’і, што пераехала з Канстанцінопаля; бацька паэта быў паспяховым гандляром, пэўны час жыў у Англіі і нават меў ангельскае грамадзянства. У 1870 годзе бацька памёр, і Кавафісы пераехалі ў Ліверпуль, аднак заставаліся там нядоўга — у 1876 годзе пачаліся фінансавыя праблемы, і ў 1877-м яны вярнуліся ў Александрыю. Аднак і там сям’я надоўга не затрымалася — неспакойная абстаноўка вымусіла ў 1882 годзе зноў пераехаць, гэтым разам у Канстанцінопаль. Акурат у гэты час пачынаецца англа-егіпецкая вайна: мясцовыя жыхары змагаліся супраць каланізатараў — ангельцаў і французаў. Ангельцы бамбардавалі Александрыю, і дом Кавафісаў у Рамлі быў зруйнаваны.

У 1885 годзе Кавафіс вярнуўся ў Александрыю, дзе і жыў да канца свайго жыцця. Першапачаткова ён працаваў журналістам, пасля — чыноўнікам у брытанскім міністэрстве (а Егіпет заставаўся пад пратэктаратам Вялікабрытаніі да 1926 году). З 1891 па 1904 гг. выдаваў свае вершы ў выглядзе лістовак — але толькі для сяброў. У 1903 годзе грэцкі пісьменнік Ксенопулас надрукаваў у афінскім часопісе артыкул, які называўся “Паэт”. Дзякуючы гэтаму пра Кавафіса даведаліся ў Грэцыі, але вялікай папулярнасці яго паэзія не набыла, бо значна адрознівалася ад усяго, што пісалі на той час грэцкія паэты. У 1904 і 1910 гадах выдаў дзве тоненькія кніжачкі “Вершаў”, але знакамітым пры жыцці ён так і не зрабіўся. Адзіным сведчаннем пэўнага прызнання яго як паэта сталася ўручэнне яму ў 1926 годзе ордэна Фенікса і прызначэнне ў 1930 годзе ў міжнародны камітэт, які займаўся ўсталяваннем помніка Руперту Бруку на востраве Скірас. Толькі пасля перамогі Грэцыі ў грэцка-турэцкай вайне 1919 — 1922 гг. з’явілася новае пакаленне маладых паэтаў, якіх натхняла творчасць Кавафіса. Пасля смерці паэт быў прызнаны найвялікшым творцам, што пісаў на навагрэцкай мове.

Памёр Кавафіс у дзень свайго сямідзесяцігоддзя, 29 красавіка 1933 году, ад раку глоткі. А ў 1935 годзе выйшла першая паўнавартасная кніга яго вершаў, якая так і называлася — “Вершы” (Ποιήματα)

Аднымі з першых, хто зразумеў і ацаніў паэзію Кавафіса, былі ангельцы, знаёмыя з яго творчасцю дзякуючы перакладам, надрукаваным Э. М. Форстэрам — дарэчы, яны былі прыватна знаёмыя, — у часопісе “Атэнэўм” (1919), а пасля Т. С. Эліятам у часопісе “Крайтэрыён”. Творы Кавафіса паўплывалі на Ў. Х. Одэна, Л. Сэрнуду, Ч. Мілаша, І. Бродскага і інш., пра яго зняты біяграфічны фільм Я. Смарагдзіса (1996).

У паэтычны канон Кавафіса ўваходзяць 154 вершы — але апроч іх засталося нямала твораў няскончаных і ўрыўкаў. Сам паэт дзяліў свае творы на тры тыпы: 1. Вершы гістарычныя, натхнёныя эпохай элінізму і пераважна звязаныя з Александрыяй, насычаныя грэцкай міфалогіяй. 2. Лірычныя і эмацыйныя, пачуццёвыя вершы, натхнёныя ўспамінамі. 3. Філасофскія вершы. Самы знакаміты верш Кавафіса — “У чаканні варвараў” (1904), дзе лірычны герой-візантыец расказвае, як празмерны страх да нябачных ворагаў дапамагае гэтым ворагам зваяваць супраціўнікаў. Праз шмат гадоў паўднёваафрыканскі ангельскамоўны пісьменнік Дж. М. Кутзэе, лаўрэат Нобелеўскай і Букераўскіх прэміяў, напіша аднайменны раман, фактычна своеасаблівае развіццё тэмы Кавафіса. Яшчэ адзін знакаміты твор грэцкага паэта — “Ітака” (1911) — апавядае пра вяртанне Адысея дадому.

Чытайце таксама

Роберт Фэргюсан

Роберт Фэргюсан

Шатландскі паэт Роберт Фэргюсан нарадзіўся 5 верасня 1750 году ў сям’і Ўільяма Фэргюсана, бухгалтара банка брытанскай ільняной кампаніі ў Эдынбургу, і яго жонкі Маргарэт і быў адным з трох іх дзяцей, што засталіся ў жывых

Юльян Тувім

Юльян Тувім

Польскі паэт і перакладчык Юльян Тувім нарадзіўся ў горадзе Лодзь у польскай габрэйскай сям’і

Джэром Клапка Джэром

Джэром Клапка Джэром

Ангельскі пісьменнік-гумарыст, драматург, пастаянны супрацоўнік часопіса “Панч”.

Тадэвуш Бароўскі

Тадэвуш Бароўскі

Польскі паэт, адзін з самых уплывовых празаікаў паваеннага часу

1320