№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Джэймс Джойс (James Joyce)

1882 - 1941

Джэймс Джойс
Джэймс Джойс (поўнае імя Джэймс Аўгустын Алаізіюс Джойс; па-ірландску – Séamas Seoige) – ірландскі паэт і празаік-мадэрніст. Нарадзіўся 2 лютага 1882 году ў Ратгары, паўднёвым раёне Дубліну, у сям’і Джона Станісласа і Мэры Джэйн (дзявочае прозвішча Мюрэй) Джойсаў, быў самым старэйшым сярод дзесяці выжылых дзяцей (двое памерлі ад тыфу). Бацька пісьменніка вельмі няўдала вёў сваё справы і таму быў вымушаны часта змяняць працу: пабываў ён і вінакурам, і нават падатковым інспектарам. Сям’я часта пераязджала. Сам паэт атрымаў добрую адукацыю, але нястача і неўладкаванасць яго юначых гадоў пасля досыць поўна выявілася ў яго творчасці.

У дзяцінстве на будучага пісьменніка напаў сабака, а таму ён да самае смерці баяўся гэтых жывёлаў. Апроч гэтага ён баяўся навальніцаў, якія яго рэлігійная цётка тлумачыла яму як знак Божага гневу.

Ва ўзросце шасці гадоў Джойс паступіў у езуіцкі каледж Клонгаўз Вуд у Клэйне, пасля, у 1893 годзе, – у дублінскі каледж Бэльвэдэр, які скончыў у 1897 годзе. Праз год паступіў у Дублінскі універсітэт (так званы Універсітэцкі каледж), дзе вывучаў сучасныя еўрапейскія мовы, у асноўным ангельскую, французскую і італьянскую, і скончыў яго ў 1902 годзе.

У 1900 годзе ў дублінскай газеце “Двухтыднёвы агляд” выйшла першая публікацыя Джойса – эсэ “Новая драма Ібсэна” (Ibsen's New Drama), пасля чаго атрымаў ліст падзякі ад нарвежскага драматурга. Тады ж будучы пісьменнік пачаў пісаць вершы. З 1916 году выдаваўся ў літаратурным часопісе “Літл Рэвю”.

Ва ўзросце 22 гадоў Джойс з’ехаў у Парыж, дзе праз фінансавыя праблемы пісьменніку даводзілася часта змяняць прафесіі: працаваць настаўнікам, журналістам і г.д. Праз год ён атрымаў тэлеграму, што маці цяжка хворая, і вярнуўся ў Ірландыю. Пасля смерці маці ў 1904 годзе пісьменнік зноў пакінуў радзіму, гэтым разам – з пакаёўкай Норай Барнакл, з якой праз 27 гадоў ажаніўся.

Перад пачаткам Першай сусветнай вайны Джойс разам з Норай пераехаў у Цюрых, дзе пісьменнік пачаў працаваць над раманам “Партрэт мастака ў юнацтве” (A Portrait Of The Artist As A Young Man, 1916), а пасля над першымі часткамі “Уліса” (Ulysses, 1922). Вандруючы па Еўропе, Джойс пісаў таксама вершы, некаторыя былі пазней надрукаваныя ў анталогіях імажызму. Працаваў Джойс і над “Улісам”, які, дарэчы, упершыню пабачыў свет не на радзіме пісьменніка, а ў Францыі (калі на кантыненце кніга выйшла ў 1922 годзе, то ірландцы змаглі яе прачытаць толькі ў 1933-м). Раман “Уліс” – найбольш знакаміты твор Джойса, дзе на 600 старонках апавядаецца пра адзін дзень (16 чэрвеня 1904 году) з жыцця дублінскага габрэя Леапольда Блума. Нягледзячы на тое, што раман быў створаны за мяжой, аўтар сцвярджаў, што па ім можна было б узнавіць Дублін, калі б той быў разбураны. Дзень 16 чэрвеня адзначаецца аматарамі творчасці ірландскага пісьменніка ва ўсім свеце як Блумсдэй (Bloomsday).

У Парыжы Джойс пачаў працу над яшчэ адным масштабным творам – раманам “Хаўтуры па Фінегану” (Finnegans Wake), выдадзеным у 1939 годзе. Гэты эксперыментальны раман быў не вельмі добра прыняты чытачамі і дагэтуль застаецца кнігай хутчэй для навукоўцаў, чым для простых аматараў літаратуры, у адрозненне ад зборніка навэлаў “Дублінцы” (Dubliners, 1914), які лічыцца сёння ўзорнай кнігай гэтага жанру.

Пасля паразы Францыі і акупацыі яе нямецкімі войскамі ў пачатку Другой сусветнай вайны Джойс вяртаецца ў Цюрых. Стан яго здароўя на гэты час быў кепскі (пісьменнік пакутаваў на глаўкому) і працягваў пагаршацца. 13 студзеня 1941 году Джойс памёр.

На сённяшні дзень Джойс лічыцца адным з самых чытаных ангельскамоўных аўтараў у свеце.

Чытайце таксама

Карла Калодзі

Карла Калодзі

Італьянскі пісьменні і журналіст, аўтар знакамітай гісторыі пра Пінокіё

Зінаіда Бандарына

Зінаіда Бандарына

Беларуская паэтка.

Аксана Драгаманава

Аксана Драгаманава

Украінская эмігранцкая пісьменіца, карыталася псеўданімам Аксана Гард

Эльфрыдэ Елінэк

Эльфрыдэ Елінэк

Аўстрыйская пісьменніца, паэтка, эсэістка, драматург, літаратурны крытык. Лаўрэатка Нобелеўскай прэміі па літаратуры (2004).

1736