№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Фэрнанду Пэсоа (Fernando Pessoa)

1888 - 1935

Фэрнанду Пэсоа
Cамы знакаміты партугальскі паэт XX стагоддзя. Пісаў творы на партугальскай і ангельскай мовах, падпісваючыся рознымі гетэронімамі, якіх некаторыя даследнікі налічваюць не менш за 72 імені, кожны са сваім уласным голасам, біяграфіяй і эстэтычнай праграмай. Найбольш вядомыя з іх – Алвару дэ Кампуш (Álvaro de Campos), Рыкарду Рэйш (Ricardo Reis) і Албэрту Каэйру (Alberto Caeiro).

Поўнае імя – Фэрнанду Антонію Нугейру Пэсоа. Нарадзіўся 13 чэрвеня 1888 году ў Лісабоне. Ва ўзросце пяці гадоў будучы пісьменнік страціў бацьку, які памёр ад туберкулёзу, а хутка і малодшага брата, якому не было нават году. У 1895 годзе яго маці выходзіць замуж у другі раз за консула Партугаліі ў Дурбане, і яны пераязджаюць у Паўднёвую Афрыку. Там ён атрымоўвае адукацыю і выяўляе ранні талент да літаратурнай творчасці. Там жа знаёміцца з творамі Ў. Шэкспіра, Э. По, Дж. Мілтана, Дж. Г. Байрана, Дж. Кітса, П. Б. Шэлі, А. Тэнісана і іншых. Ангельская мова адыграе значную ролю ў жыцці паэта.

У 1905 годзе, пакінуўшы сям’ю ў Афрыцы, Пэсоа вяртаецца ў Партугалію, каб вывучаць літаратуру. У 1906 г. ён паступае на Вышэйшыя літаратурныя курсы (цяпер філалагічны факультэт Лісабонскага універсітэта), але не вытрымлівае і аднаго году. У гэты ж час ён знаёміцца з найбуйнейшымі партугальскімі пісьменнікамі. У наступным годзе памірае бабуля паэта, дзякуючы невялікай спадчыне якой Пэсоа адчыніў маленькую тыпаграфію, якая, праўда, хутка збанкрутавала. З 1908 г. і да апошніх дзён паэт займаецца перакладамі камерцыйнай карэспандэнцыі, ведучы даволі сціплае грамадскае жыццё.

З 1912 г. Пэсоа пачынае выступаць у перыядычных выданнях як эсэіст і літаратурны крытык. У 1915 г. разам з іншымі паэтамі, такімі як Алмаду Нэгрэйруш і Марыю дэ Са-Карнэйру, ён выдае літаратурны часопіс “Арфей”, які запачаткаваў мадэрнізм у партугальскай літаратуры. У 1918 г. выходзяць дзве англамоўныя кнігі Пэсоа – паэма “Антыной” (Antinous) і “35 санэтаў” (35 Sonnets). Разам з двума кампаньёнамі Пэсоа засноўвае яшчэ адну тыпаграфію, у якой у 1921 г. выходзяць яшчэ два зборнікі яго англамоўнай паэзіі – “Ангельскія вершы I-II” (English Poems I-II) і “Ангельскія вершы III” (English Poems III). Пэсоа перакладае некалькі кніг з ангельскай на партугальскую, а таксама вершы Э. По “Крумкач” і “Анабэль Лі”.

З таго часу, як Пэсоа вяртаецца з Афрыкі ў Партугалію, ён вельмі рэдка выязджае з любімага Лісабону. Менавіта найбольш цікавым месцам і атмасферы гораду прысвечаная “Кніга неспакою”, яшчэ адзін значны твор, напісаны чацвертым з самых вядомых гетэронімаў Пэсоа – Бэрнарду Суарэшам. Аднак і ён не быў апублікаваны пры жыцці пісьменніка.

Фэрнанду Пэсоа памёр амаль невядомым 30 лістапада 1935 году, надрукаваўшы толькі адну кнігу на партугальскай мове – “Пасланне” (Mensagem) і пакінуўшы вялікую спадчыну вершаў і лістоў, якія да гэтага часу даследуюцца і рыхтуюцца да друку. На падставе біяграфіі і твораў пісьменніка створаныя раманы “Год смерці Рыкарду Рэйша” Жазэ Сарамагу і “Тры апошніх дні Фэрнанду Пэсоа” Антоніё Табукі.

Сам Ф. Пэсоа наконт сваёй біяграфіі выказваўся так:

“Калі пасля таго, як я памру, нехта захоча напісаць маю біяграфію, няма нічога прасцей. Вось дзве даты – майго нараджэння і маёй смерці. Усё астатняе належыць мне”.

Чытайце таксама

Хенрык Нордбрандт

Хенрык Нордбрандт

Дацкі пісьменнік, аўтар шэрагу зборнікаў вершаў, эсэ, раманаў, падарожных нататак. Лаўрэат прэміі Дацкай акадэміі (1980), літаратурнай прэміі Шведскай акадэміі (1990).

Фрыдрых Дзюрэнмат

Фрыдрых Дзюрэнмат

Швейцарскі пісьменнік, драматург і мастак, лаўрэат мноства прэміяў

Юльян Тувім

Юльян Тувім

Польскі паэт і перакладчык Юльян Тувім нарадзіўся ў горадзе Лодзь у польскай габрэйскай сям’і

Джэфры Чосэр

Джэфры Чосэр

1542