№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Ганна Янкута

Услед за чароўным народам

27 сакавіка 2010

Услед за чароўным народам


Рэцэнзія-метафара

Толкін, Дж. Р. Р. Каваль з Вялікага Вутану / пер. А. Ф. Брыль, мал. Н. Краўчук. – Мн.: Выдавец І. П. Логвінаў, 2010. – 28 ст.

Заспявае нягучна нябачны рот,
Ды застыгне-застогне душа мая –
Цішэй, цішэй, чароўны народ,
Ну нашто вам ізноў патрэбны я?
А. Ф. Брыль

Чароўны народ прыходзіць да чытачоў невялікай казкі Толкіна, каб забраць іх з сабой у Чароўны Край і Далёкія Памежжы. Чароўны народ прыходзіць і да тых, хто чытае вершы Антона Францішка Брыля, паэта і перакладчыка. Але прысутнасць чараў у дадзеным выпадку – з’ява цалкам вытлумачальная, і каб раскрыць іх таямніцу, варта ўсяго толькі разгарнуць кнігу. І ўсё стане на свае месцы.

Казка Толкіна “Каваль з Вялікага Вутану” ў перакладзе А. Ф. Брыля была выдадзеная ў гэтым годзе І. Логвінавым і прэзентаваная толькі некалькі дзён таму – 26 сакавіка. Гісторыя гэтай казкі пачынаецца досыць незвычайна, бо спачатку задумвалася зусім не яна, а прадмова да “Залатога ключа” Джорджа Мак-Доналда. У выніку атрымалася, як зазначаў у адным лісце Толкін, “казка старога чалавека”, казка пра творчасць і талент, які даецца не назаўсёды, і пра тое, што аднойчы гэты падарунак могуць забраць назад.

Але з пытаннямі пра сюжэт лепей звярнуцца да самога Толкіна, дакладней – прачытаць кнігу. Справа перакладчыка – захаваць гучанне арыгіналу, прымусіць чароўны народ ажыць на старонках твору і ўразіць уяўленне чытача. Майстэрскае валоданне мовай перакладчыка “Каваля з Вялікага Вутану” захапляе. Тонкі флёр старасвеччыны, асаблівасці маўлення кожнага персанажа, апісанні Чароўнай Краіны (ды і не адной яе), якія ствараюць адпаведны настрой і выклікаюць вельмі пэўныя адчуванні, – усё гэта дасягнута моўнымі сродкамі і ўсё падаецца вельмі дарэчным і прыгожым: “Каваль убачыў, як маўклівыя хвалі вынеслі на бераг вялікі карабель ды ціха адкаціліся назад белаю пенаю. Эльфскія маракі былі высокія і жахлівыя, блішчэлі мячы ў іхніх руках, і зіхацелі дзіды, і вочы ззялі пранізлівым святлом. Раптам узвысілі яны галасы ў пераможным спеве, і ад страху здрыганулася сэрца Каваля, упаў ён ніцма, а эльфы прайшлі над ім ды зніклі сярод поўных рэхам пагоркаў”.

Яшчэ адзін спосаб выклікаць гасцей з нязнаных земляў – гэта намаляваць іх. Шэсць ілюстрацыяў Наталлі Краўчук да казкі “Каваль з Вялікага Вутану”, зробленыя адмыслова для гэтага выдання, дапамагаюць стварыць вобразы герояў і, здаецца, з’яўляюцца працягам паэтычных сказаў. Лёгкая і празрыстая Каралева Чароўнага Краю, Кароль, ён жа Майстар Кухар Элф, сам Каваль – прыгожыя і мудрыя героі прыгожай і мудрай казкі набываюць свае абліччы і са свайго боку даюць аблічча тоненькай кніжцы, якая, нягледзячы на сціплы аб’ём, робіцца ледзь не падарункавым выданнем.

Уся кніга (дызайн С. Ждановіча) аформленая ў адпаведнасці са зместам і стварае ўражанне гарманічнага цэлага. Яе прыемна трымаць у руках, прыемна гартаць і прыемна чытаць. Прыемна, бо і пераклад, і сама кніга – не шэрае безаблічнае выданне, а мастацкі твор, казка для дзяцей і дарослых, лялька на пірагу, памяць пра Чароўны Край.

Чытайце таксама

Пякельныя машыны Анджэлы Картэр

Вікторыя Ягорава

Пякельныя машыны Анджэлы Картэр

Многія чытачы не змаглі адолець і некалькі старонак, іншыя чытаюць і перачытваюць творы А. Картэр некалькі разоў. У чым прычына такой супярэчнасці?..

Пераклад — гэта спосаб чытання твора

Лешак Энгелькінг

Пераклад — гэта спосаб чытання твора

Вясной у кнігарні “логвінаЎ” у межах Месяца польскай літаратуры прайшла сустрэча з польскім паэтам, перакладчыкам, літаратуразнаўцам і перакладазнаўцам Лешкам Энгелькінгам...

In memoriam: Ніна Мацяш

In memoriam: Ніна Мацяш

Найлепшая памяць пра творцу – гэта яго творы, а таму змяшчаем тут падборку перакладаў Ніны Мацяш, якія былі надрукаваныя пры яе жыцці...

Гэта нам не задавалі

Марыя Мартысевіч

Гэта нам не задавалі

Revіew чытэльнай прозы на беларускай мове. Досыць адвольны, суб’ектыўны і няпоўны тузін хітоў белліту ХХ ст. Кнігі, пра якія не ў кожнай школе скажуць альбо так скажуць, што лепей бы маўчалі...

1019