Францыя выкупіць рукапіс “120 дзён Садому” маркіза дэ Сада
24 студзеня 2013
Дэ Сад напісаў “120 дзён Садому” за 37 дзён у 1785 годзе, калі сядзеў у Бастыліі за згвалтаванне. Тэкст напісаны дробным почыркам на даволі вузкім скрутку паперы даўжынёй 20 метраў, з двух бакоў, без выпраўленняў. Дэ Сад, баючыся, што скрутак адбяруць, схаваў яго ў расколіне сцяны ў камеры. За некалькі дзён да штурму крэпасці 14 ліпеня 1789 маркіза перавялі ў лякарню, забараніўшы браць з сабой рукапісныя матэрыялы. Дэ Сад да канца сваіх дзён лічыў, што рукапіс страчаны, аднак яго знайшлі, некалькі разоў перапрадалі і апублікавалі ў пачатку XX стагоддзя.
У 1929 годзе рукапіс купілі нашчадкі дэ Сада (сямейства дэ Наай) і праз дзесяцігоддзі даверылі яго выдаўцу Жану Груэ, які аказаўся ашуканцам. Ён нелегальна перавёз скрутак у Швейцарыю, дзе прадаў калекцыянеру эротыкі Жэрару Нарману за 60 тысяч даляраў. У выніку ўладальнікі падалі ў французскі суд, які ў 1990 годзе пастанавіў, што манускрыпт неабходна вярнуць, бо ён быў скрадзены.
У Швейцарыі ж суд вынес рашэнне на карысць Нармана. У студзені 2012 году яго спадчыннікі вырашылі прадаць рукапіс, які захоўваўся ў адным з культурных фондаў Швейцарыі, французскаму калекцыянеру, аднак спадчыннік дэ Наай заявіў, што патрэбная ягоная згода. Сям'я дэ Наай хацела, каб “120 дзён Садому” захоўваліся ў Нацыянальнай бібліятэцы, якая, у сваю чаргу, гатовая заплаціць грошы нашчадкам з абодвух бакоў. Мяркуецца, што сума больш чым у 5 мільёнаў даляраў будзе сабраная дзякуючы прыватным ахвяраванням.
Расін, які раней узначальваў Французскую акадэмію ў Рыме і цэнтр Жоржа Пампіду, заняў пасаду дырэктара бібліятэкі ў 2007 годзе. З тых часоў бібліятэка вядзе актыўную палітыку па набыцці асабліва важных для гісторыі Францыі рукапісаў і дакументаў. Расін праводзіць перамовы з міністэрствамі замежных справаў і культуры, пераконваючы іх у тым, што рэдкія рукапісныя помнікі мусяць захоўвацца ў бібліятэцы. Дзякуючы яго намаганням, у прыватнасці, былі набытыя мемуары Казановы і архівы Мішэля Фуко.