№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

У гэты дзень, 23 сакавіка

  • 1819

    Забіты Аўгуст Фрыдрых Фердынанд фон Кацэбу (ням. August Friedrich Ferdinand von Kotzebue, нар. 3 траўня 1761), нямецкі драматург і раманіст. Дзякуючы сваім п’есам, якія адпавядалі густам тагачаснай публікі, у свой час быў папулярнейшы за Гётэ і Шылера. Служыў у Расійскай імперыі, быў арыштаваны і сасланы у Сібір, аднак памілаваны Паўлам І, які, прачытаўшы адну з яго п’есаў, падараваў яму маёнтак у Эстоніі і прызначыў на пасаду прыдворнага дарадцы і дырэктара нямецкага тэатра ў Санкт-Пецярбургу. Ад імя Кацэбу ў рускай мове з’явілася абазначэнне “кацэбяціна”, што адлюстроўвае нізкапробную драматургію, засілле якой на сцэнах расійскіх тэатраў выклікала пратэсты крытыкаў у пачатку ХІХ стагоддзя.

  • 1842

    Памёр Стэндаль (фр. Stendhal, сапр. Анры-Мары Бэйль; нар. 23 лютага 1783), французскі пісьменнік, адзін з заснавальнікаў французскага рэалістычнага рамана. Асабліва вядомыя яго раманы “Чырвонае і чорнае” (Le Rouge et le Noir, 1830) і “Пармскі манастыр” (La Chartreuse de Parme, 1839). Падчас панавання французскіх войскаў на беларускай тэрыторыі ў вайне 1812 году Стэндаль служыў вайсковым інтэндантам у Оршы.

  • 1881

    Нарадзіўся Ражэ Мартэн дзю Гар (фр. Roger Martin du Gard, памёр 22 жніўня 1958), французскі пісьменнік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры (1937). Галоўны твор — шматтомны раман “Сям’я Тыбо” (Les Thibault, 1922 — 1940), які, распачаты ў жанры сямейнай хронікі, перарос у палітычны раман, шырокую карціну французскай рэчаіснасці пачатку ХХ ст.

  • 1887

    Нарадзіўся Ёзэф Чапэк (чэшск. Josef Čapek, памёр у красавіку 1945), чэшскі мастак, пісьменнік, вынаходнік тэрміна “робат”. Супрацоўнічаў са сваім братам Карэлам у напісанні шэрагу п’есаў і кароткіх апавяданняў, аўтар утапічнай п’есы “Зямля шматлікіх імёнаў” (Země mnoha jmen, 1923), шэрагу навелаў, крытычных артыкулаў. Яго ілюстраваныя “Апавяданні пра сабачку і коціка” (Povídání o pejskovi a kočičce, 1929) лічацца класікай чэшскай дзіцячай літаратуры. За крытыку нацызму і Гітлера быў арыштаваны пасля нямецкай акупацыі Чэхіі ў 1939 г. і сасланы ў канцэнтрацыйны лагер Берген-Бельсэн, дзе перад смерцю напісаў “Вершы з канцлагера” (Básně z koncentračního tabora, 1946).

  • 1910

    Нарадзіўся Рэйш Вентура (парт. Reis Ventura, памёр 29 студзеня 1988), партугальскі паэт і празаік, знакаміты творамі на каланіяльную тэматыку. Большую частку жыцця пражыў у Анголе, якая і зрабілася асноўнай тэмай яго творчасці, напаўзабытай пасля “рэвалюцыі гваздзікоў” 1974 г. Асноўныя творы — зборнік вершаў “Паломніцтва” (A Romaria, 1934), раманы “Пракляты збег абставінаў” (Engrenagens malditas, 1964), “Сотая спецыяльная рота” (A 100.ª Companhia de Comandos, 1970), якія прынеслі аўтару тры літаратурныя прэміі.

  • 1935

    Памерла Ана дэ Каштру Асорыю (парт. Ana de Castro Osório, нар. 18 чэрвеня 1872), партугальская дзіцячая пісьменніца, адна з першых актывістак фемінісцкага руху ў Партугаліі. Вядомая як аўтар першага фемінісцкага маніфесту “Жанчыны Партугаліі” (Mulheres Portuguesas, 1905). Пасля публікацыі апавяданняў “Для дзяцей” (Para as crianças, 1897 — 1935) лічыцца пачынальніцай дзіцячай літаратуры Партугаліі.

  • 1937

    Нарадзіўся Муасір Скляр (парт. Moacyr Jaime Scliar, памёр 27 лютага 2011), бразільскі пісьменнік, аўтар раманаў, апавяданняў, эсэ, дзіцячых кніг. Дзеянне большасці яго твораў адбываецца сярод габрэйскіх эмігрантаў у Бразіліі. Раман Скляра “Кентаўр у садзе” (O centauro no jardim, 1980) быў уключаны ў спіс 100 найлепшых твораў сучасных габрэйскіх аўтараў.

  • 1952

    Нарадзіўся Кім Стэнлі Робінсан (анг. Kim Stanley Robinson), амерыканскі пісьменнік-фантаст, найбольш вядомы сваёй “Марсіянскай трылогіяй” (Mars trilogy), якая была ўзнагароджаная шматлікімі прэміямі, у т.л. Х’юга і Нэб’юла. Прызнаецца адным з найлепшых сучасных пісьменнікаў у жанры навуковай фантастыкі.

  • 1991

    Памерла Елісавета Баграна (балг. Елисавета Багряна, сапр. Бэлчава, нар. 16 красавіка 1893), балгарская паэтка, адна са значных постацяў балгарскай літаратуры. Па адукацыі настаўніца, выкладала балгарскую філалогію ў Сафійскім універсітэце. Друкавацца пачала ў 1915 у літаратурна-грамадскіх часопісах. Аўтар лірычных зборнікаў “Вечная і святая” (“Вечната и святата”, 1927), “Сэрца чалавечае” (“Сърце човешко”, 1936), “Ад берага да берага” (“От бряг до бряг”, 1963), “На беразе часу” (На брега на времето, 1983) і інш.