№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

У гэты дзень, 9 красавіка

  • 1553

    Памёр Франсуа Рабле (фр. François Rabelais, дакладная дата нараджэння невядомая), французскі пісьменнік, адзін з найвялікшых еўрапейскіх сатырыкаў-гуманістаў эпохі Рэнесансу, аўтар рамана “Гарганцюа і Пантагруэль”, які пракліналі і аддавалі анафеме сарбонскія тэолагі. Меў дваіх пазашлюбных дзяцей, Франсуа і Жуні, якія ў 1540 годзе былі прызнаныя законнымі папам Паўлам ІІІ. На беларускую мову асобныя раздзелы з “Гарганцюа і Пантагруэля” пераклаў Зміцер Колас.

  • 1768

    Памерла Сара Філдынг (анг. Sarah Fielding, нар. 8 лістапада 1710), брытанская пісьменніца і сястра празаіка Генры Філдынга. Аўтарка кнігі “Гувернантка, або Маленькая жаночая акадэмія” (The Governess, or The Little Female Academy, 1749). Гэтая кніга лічыцца першым англамоўным творам, напісаным адмыслова для дзяцей.

  • 1802

    Нарадзіўся Эліяс Лёнрат (фін. Elias Lönnrot, памёр 19 сакавіка 1884), фінскі мовазнаўца і фалькларыст, які склаў і апублікаваў “Калевалу”. Ёсць звесткі, што ў канцы жыцця Лёнрата збіраліся выключыць з евангельска-лютэранскага веравызнання за прапаганду язычніцтва як у “Калевале”, так і ў працах па магічнай медыцыне. Нататкі перакладчыка “Калевалы” на беларускую Якуба Лапаткі можна пачытаць тут, некаторыя раздзелы з паэмы ў перакладзе на беларускую — тут.

  • 1821

    Нарадзіўся Шарль Бадлер (фр. Charles Pierre Baudelaire, памёр 31 жніўня 1867), французскі паэт, літаратурны крытык і перакладчык. Імя Бадлера зрабілася сімвалам літаратурнага і мастацкага дэкадансу. Дзякуючы бадлераўскім перакладам твораў Эдгара По, пісьменніка не толькі адкрылі ў Еўропе, але і “заўважылі” на радзіме, у Амерыцы. Пра славу, якая дасталася самому Бадлеру, Жан Както пісаў: “Мы ўмеем шанаваць славутых людзей, схіляць перад імі галаву, мы ацэньваем іх вартасці, але для нас мае значэнне слава іншага кшталту — не разведзеная вадою, тая, што застаецца на дне, што пракладае дарогу ў некаторыя душы, а іншыя зусім не кранае. Вы ведаеце імёны людзей, якія маюць такую славу. А ці ведаеце вы іх помнікі? Я налічыў сем помнікаў Мюсэ і ніводнага — Бадлеру; ён, нягледзячы на незлічоныя выданні, ніяк не можа заслужыць яго. Эрык Саці, ураджэнец Анфлёра, расказаў мне такую гісторыю: у 1869 годзе бацька Альфонса Але падумаў, што Анфлёру варта было б усталяваць невялікі бюст Бадлера ў нішы дома генерала Апіка [айчыма Бадлера. — ПС]. Праз два месяцы муніцыпальная рада сабралася абмеркаваць гэтую прапанову. “Бадлер? Сын мадам Апік? Пачакайце, пачакайце... Мадам Апік... суседка мсье Баона? — Так. — Выдатны чалавек мсье Баон”. І ўсё ў тым жа духу... “Спадарства! — не вытрымаў нарэшце мсье Але. — Вернемся да пытання пра бюст”. — “Ды вы што! — абурыўся старшыня. — Не можам жа мы ўсталёўваць бюсты ўсім сынам мадам Апік”. На беларускую мову творы Бадлера перакладалі Юрка Гаўрук і Андрэй Хадановіч.

  • 1851

    Нарадзіўся Тор Нэве Ланге (дацк. Thor Næve Lange, памёр 22 лютага 1915), дацкі філолаг-класік, паэт, перакладчык, лінгвіст, педагог, журналіст. Перакладаў на дацкую мову Сапфо, Анакрэонта, Піндара, Эсхіла, Сафокла, Эўрыпіда, Генрыха Гайнэ, Генры Лангфэла, Альфрэда Тэнісана, Поля Вэрлена, а таксама са славянскіх моваў — зборнікі “З далёкіх краёў” (Fra fremmede lande, 1876), “Далёкія мелодыі” (Fjerne melodier, 1902), “Слова пра паход Ігаравы” і інш.

  • 1946

    У Міхельсдорфе (Германія) заснаванае Беларускае літаратурнае згуртаванне “Шыпшына”.

  • 1959

    Памёр Мікола Аляхновіч (нар. 21 красавіка 1903), беларускі літаратурны крытык. Скончыў літаратурна-лінгвістычнае аддзяленне педагагічнага факультэта БДУ, працаваў навуковым супрацоўнікам Інстытута літаратуры і мастацтва АН БССР. У 1936 быў рэпрэсаваны, жыў у высылцы на Калыме (1938 — 1942), у Іркуцкай і Карагандзінскай абласцях.

  • 1962

    Памёр Леанід Салаўёў (руск. Леонид Соловьёв, нар. 18 жніўня 1906), рускі пісьменнік, сцэнарыст, найбольш вядомы сваімі творамі пра Хаджу Насрэдзіна. Адбыў 8 гадоў у лагерах па абвінавачанні ў падрыхтоўцы тэрарыстычнага акту. Тамсама была напісаная аповесць “Зачараваны прынц” (1950), другая частка “Аповесці пра Хаджу Насрэдзіна”. Маладому Салаўёву таксама прыпісваюць фальклорна-літаратурную містыфікацыю — зборнік песняў і паданняў пра Леніна, якія ён як быццам сабраў падчас вандроўкі па Ферганскай даліне ў 1924—1925 гг. і выдаў пад назвай “Ленін і творчасць народаў Усходу” ў 1930.

  • 1966

    Ватыкан адмяніў Індэкс забароненых кніг, які праіснаваў больш за чатыры стагоддзі. У розныя часы ў спіс уваходзілі творы такіх аўтараў, як Эразм Ратэрдамскі, Лорэнс Стэрн, Вальтэр, Дэфо, Бальзак, Сартр і інш.