-
1777
Нарадзіўся Томас Кэмпбел (анг. Thomas Campbell, памёр 15 чэрвеня 1844), шатландскі паэт, ініцыятар закліку стварыць у Лондане ўніверсітэт, у якім маглі б вучыцца студэнты, што не трапілі ў Кембрыдж і Оксфард. Адзін з самых знакамітых твораў Кэмпбела — паэма “Асалоды надзеі” (The Pleasures of Hope).
-
1824
Нарадзіўся Аляксандр Дзюма-сын (фр. Alexandre Dumas fils, памёр 27 лістапада 1895), французскі драматург і празаік, сябра Французскай акадэміі (з 1874), сын Аляксандра Дзюма. Аўтар знакамітага рамана, а потым драмы “Дама з камеліямі” (La Dame aux Camélias), які лёг у аснову оперы “Травіята” Джузэпэ Вэрдзі.
-
1835
Нарадзіўся Джазуэ Кардучы (іт. Giosuè Carducci, памёр 16 лютага 1907), найбуйнейшы італьянскі паэт XIX стагоддзя, літаратуразнаўца, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры (1906). Як паэт выступаў супраць рэлігійна-сентыментальных твораў рамантыкаў, за мужную і жыццярадасную паэзію ў духу класіцызму. Паэма “Гімн Сатане” (Inno a Satana, 1865) услаўляе свабоду, зямныя ўцехі, перамогу чалавечага розуму над рэлігіяй. У лірычным зборніку “Новыя вершы” (Rime Nuove, 1861—1887) адчуваецца подых рэалізму. У “Варварскіх одах” (Odi barbare, 1878—1889) паэт спрабуе аднавіць дух антычнасці, пераймаючы рытмічныя структуры грэцкай і лацінскай паэзіі. Кардучы таксама добра вядомы сваімі літаратуразнаўчымі працамі, у прыватнасці пра Дантэ, Петрарку, Кальдэрона, Бакача і інш.
-
1841
Загінуў Міхаіл Лермантаў (руск. Михаил Лермонтов, нар. 15 кастрычніка 1814), рускі паэт, празаік, драматург, мастак, афіцэр. Існуе меркаванне, што род Лермантавых паходзіць з Шатландыі і ўзыходзіць да напаўміфічнага барда-прарока Томаса Лерманта. Першы яго надрукаваны твор — “Хаджы Абрэк” (1835) — трапіў у “Бібліятэку для чытання” без ведама аўтара, і пасля гэтага выпадковага, але ўдалага дэбюту Лермантаў доўга не хацеў друкаваць свае вершы. Уся сіла таленту Лермантава адкрылася рускай публіцы пасля смерці Пушкіна. У канцы студзеня доктар Арэндт пабываў у Лермантава (які тады хварэў) і расказаў яму падрабязнасці дуэлі і смерці Пушкіна, вынікам чаго стаўся верш “Смерць Паэта”. Верш хутка распаўсюдзіўся ў спісах, выклікаўшы ў грамадстве сапраўдную буру; адзін з родных Лермантава, Сталыпін, пачаў асуджаць паэта за яго гарачнасць у дачыненні да Дантэса. Гэта раззлавала Лермантава, і ён дадаў да верша яшчэ 16 радкоў. Паэта арыштавалі, пачалося судовае разбіральніцтва, за якім сачыў сам імператар, але за паэта заступіліся сябры Пушкіна, перадусім Жукоўскі, а таксама бабуля паэта, якая выкарыстала ўсе свае сувязі, каб палегчыць лёс унука. Хуткім часам Лермантаў быў пераведзены ў Ніжагародскі драгунскі полк, што дзейнічаў на Каўказе. Па вяртанні ў Пецярбург паэт стварае паэмы “Дэман” і “Мцыры”. Хутка ён робіцца адным з самых вядомых рускіх пісьменнікаў, уваходзіць у кола пушкінскіх сяброў і пачынае актыўна друкавацца. У Пяцігорску ён пасварыўся з маёрам у адстаўцы Мікалаем Мартынавым, з якім пазнаёміўся яшчэ ў Школе гвардзейскіх падпрапаршчыкаў. Згодна з “Нататкамі дзекабрыста” Лорэра, Лермантаў часта жартаваў з чаркескага касцюма Мартынава, і маёр урэшце не вытрымаў. Дуэль адбылася 15 ліпеня. Мартынаў патрапіў проста ў грудзі паэта. Творы Лермантава перакладзеныя на нямецкую, ангельскую, французскую, польскую, дацкую, шведскую, беларускую, сербскую і іншыя мовы. На сайце “ПрайдзіСвета” можна пачытаць паэмы Лермантава “Мцыры” і “Дэман” у перакладах Макара Краўцова.
-
1853
Нарадзіўся Уладзімір Караленка (руск. Владамир Короленко, памёр 25 снежня 1921), рускі пісьменнік украінска-польскага паходжання, журналіст, публіцыст і грамадскі дзеяч. Імя Караленкі носіць прэмія, створаная Саюзам пісьменнікаў Украіны ў 1990 годзе, за найлепшы рускамоўны літаратурны твор Украіны.
-
1870
Нарадзіўся Хілар Бэлак (анг. Hilaire Belloc, памёр 16 ліпеня 1953), пісьменнік і гісторык ангельска-французскага паходжання, з 1902 году — падданы Вялікабрытаніі. У дзяцінстве меў мянушку Стары Гром. Шчыльна супрацоўнічаў з Г. К. Чэстэртанам, і іх сумесная праца дала жыццё тэрміну “Чэстэрбэлак”. Калі Бэлака спыталі, чаму ён напісаў так шмат кніг, ён адказаў: “Бо мае дзеці ўвесь час канькалі ікры і перлаў”.
-
1873
Памёр Фёдар Цютчаў (руск. Фёдор Тютчев, нар. 5 снежня 1803), рускі паэт, дыпламат, кансерватыўны публіцыст, чалец-карэспандэнт Пецярбургскай Акадэміі навук. Яму належаць словы: “Расійская гісторыя да Пятра І — суцэльная паніхіда, а пасля — суцэльная крымінальная справа”.
-
1906
Нарадзіўся Ежы Гедройц (польск. Jerzy Giedroyc, памёр 14 верасня 2000), польскі публіцыст, палітык, мемуарыст, заснавальнік і рэдактар часопіса “Kultura” і выдавецтва “Instytut Literacki”. Аўтар мемуарнай кнігі “Аўтабіяграфія на чатыры рукі” (Autobiografia na cztery ręce, 1994). Сейм Рэспублікі Польшча абвясціў 2006 год годам Ежы Гедройца; 100-годдзе з дня народзінаў Гедройца ўлучанае ў памятныя даты, што адзначаюцца пад эгідай ЮНЕСКА.
-
1936
Нарадзіўся Заур Кабісаў (асец. Къæбысты Зауыр), асецінскі пісьменнік, аўтар першага на асецінскай мове фантастычнага рамана “Апошняя малпа” (“Фæстаг маймули”, 1977). Раман натхнёны творчасцю французскага пісьменніка П’ера Буля.
-
1946
Памерла Гертруда Стайн (анг. Gertrude Stein, нар. 3 лютага 1874), амерыканская пісьменніца. У 1902 годзе пераехала з ЗША ў Парыж, дзе і правяла ўсё жыццё. Гертруда Стайн пакінула па сабе след не столькі як пісьменніца, колькі як гуртавальніца маладых англамоўных літаратараў, для многіх з якіх яна была настаўніцай і часцяком спонсарам. Яе кватэра па вуліцы Флеру стала адным з цэнтраў мастацкага і літаратурнага жыцця Парыжа да Першай сусветнай вайны і пасля яе. Ёй таксама належыць аўтарства тэрміна “страчанае пакаленне” (lost generation), якім пазней пачалі называць цэлы шэраг пісьменнікаў пасляваеннага часу, што выказвалі ў сваіх творах расчараванне ў сучаснай цывілізацыі, песімізм і страту былых ідэалаў (Э. Хэмінгуэй, Дж. Дос Пасас, Томас Эліят, Ф. С. Фіцджэралд і інш.).
-
1962
Памёр Рычард Олдынгтан (анг. Richard Aldington, нар. 8 ліпеня 1892), ангельскі паэт, празаік, крытык. Адзін з галоўных прадстаўнікоў імажызму, уваходзіў ва ўсе імажысцкія анталогіі, рэдагаваў часопіс The Egoist (1914—1917). У гэты час перакладаў старажытнарымскіх і старажытнагрэцкіх паэтаў. У 1920-я гг. Олдынгтан, дагэтуль больш вядомы як паэт, пачаў усё больш увагі аддаваць прозе. Ягоны раман “Смерць героя” (Death of a Hero, 1929) лічыцца адным з найлепшых антываенных раманаў побач з творамі Рэмарка і Хэмінгуэя.
-
1967
Памёр Аляксандр Ват (польск. Aleksander Wat, сапр. Хват; нар. 1 траўня 1900), польскі пісьменнік, перакладчык, адзін з пачынальнікаў польскага футурызму. Рэдактар авангардысцкіх часопісаў “Новае мастацтва” і “Альманах новага мастацтва”. Вядомы як аўтар адной з найлепшых аўтабіяграфічных кніг “Маё стагоддзе”, запісанай у якасці дыялогу з ініцыятывы і з дапамогай Ч. Мілаша.
-
1980
Нарадзіўся Ілля Цюрын (руск. Илья Тюрин, памёр 24 жніўня 1999), рускі паэт, філосаф. З ранняга дзяцінства пісаў вершы, у школе заснаваў рок-гурт і быў аўтарам большасці яго песняў. Аўтар паэмы “Падваенне асобы”, драматычнай сцэны “Шэкспір”, шматлікіх нарысаў і артыкулаў, у т.л. “Рускі характар”. У 2000 г. была выдадзеная кніга яго вершаў, нарысаў, тэкстаў песняў “Ліст” (“Письмо”). Паэт загінуў, патануўшы ў Маскве-рацэ. У 2000 г. створаны Фонд памяці І. Цюрына, заснаваная Прэмія памяці Іллі Цюрына ў галіне літаратуры.
-
2011
Памерла Агота Крыштоф (венг. Agota Kristof, нар. 30 кастрычніка 1935), швейцарская пісьменніца венгерскага паходжання. Пасля здушэння антыкамуністычнага паўстання ў Венгрыі (1956) пераехала ў Швейцарыю, дасканала вывучыла французскую мову, на якой напісала ўсе свае творы. У 1986 годзе Крыштоф выдала свой першы і самы вядомы раман — стылізаваны пад дзённік постніцшэанскі кашмар “Тоўсты сшытак” (Le grand cahier), які апісвае жыццё двух братоў, што вырашылі стаць звышлюдзьмі падчас Другой сусветнай вайны. У 1987 і 1991 Крыштоф апублікавала раманы “Доказ” і “Трэцяя хлусня”, пашырыўшы такім чынам “Тоўсты сшытак” да своеасаблівай трылогіі. Апошні з раманаў быў экранізаваны ў 2000 годзе дацкім рэжысёрам Томасам Вінтэрбергам.
