№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

У гэты дзень, 6 кастрычніка

  • 1536

    Пакараны смерцю Ўільям Тындэйл (нар. каля 1494), ангельскі рэлігійны рэфарматар, перакладчык Бібліі на ангельскую мову. У 1525 скончыў пераклад Новага Запавету, які, нягледзячы на забарону, быў вельмі запатрабаваны ў Англіі. Пасля гэтага пачаў працу над перакладам Старога Запавету. Улады не прынялі перакладу Тындэйла, а епіскап Лонданскі скупіў вялікую колькасць асобнікаў і ўрачыста іх спаліў. Тындэйл двойчы моцна рэдагаваў свой пераклад, а да 1566 выйшла ўжо 40 выданняў. “За ерась” быў спалены на вогнішчы. На момант яго смерці было надрукавана ўжо 50 тыс. асобнікаў Новага Запавету, якія натхнілі многіх наступных перакладчыкаў Бібліі.

  • 1660

    Памёр Поль Скарон (фр. Paul Scarron, нар. 4 ліпеня 1610), французскі раманіст, драматург і паэт. Перадусім вядомы як аўтар першай “Энеіды навыварат” — “Вергілій навыварат” (Virgile travesti, 1648—1653), якая выклікала шмат наследаванняў у еўрапейскіх, у т.л. славянскіх, літаратурах. Крыху раней Скарон выдаў паэму “Тыфон, або Гігантамахія” (Typhon ou la Gigantomachie), у якой парадыююцца высакапарныя гераічныя паэмы. Таксама пісаў камедыі, мадрыгалы, санэты, пасланні.

  • 1891

    Нарадзіўся Кальман Калачай (венг. Kalocsay Kalman, эсп. Kalomano Kalocajo, псеўд. Kopar, Alex Kay, Malice Pik, C.E.R. Bumy, Peter Peneter, -y, K. Stelov; памёр 27 лютага 1976), венгерскі паэт і перакладчык на эсперанта, лінгвіст-тэарэтык. Аўтар зборнікаў паэзіі “Свет і сэрца” (Mondo kaj koro, 1921), “Партрэты ў рыфмах” (Rimportretoj, 1931), “Напятая струна” (Strecita kordo, 1931), апошні з якіх прызнаны найлепшым паэтычным зборнікам на эсперанта. Яму належыць знакаміты зборнік эратычных санэтаў Sekretaj sonetoj (“Сакрэтныя санэты”, 1932, псеўд. Peter Peneter). Пераклаў вялікую колькасць твораў сусветнай класікі, сярод якіх “Бура” і “Сон у летнюю ноч” Шэкспіра (La tempesto, 1970, і Somermeznokta songo, 1967), “Краскі зла” Бадлера (La floroj de l' malbono, 1957), першую частку “Боскай камедыі” Дантэ — “Пекла” (Infero, 1933) і шмат іншага.

  • 1892

    Памёр Альфрэд Тэнісан (анг. Alfred Tennyson, нар. 6 жніўня 1809), самы вядомы паэт віктарыянскай Англіі. Меў ганаровае званне паэта-лаўрэата. Каралева Вікторыя надала яму за паэтычную творчасць тытул барона, што зрабіла Тэнісана пэрам Англіі (1-ы барон Тэнісан, або лорд Тэнісан). Тэнісану належыць вядомае выслоўе “Змагацца і шукаць, знайсці і не здавацца” (To strive, to seek, to find, and not to yield) — гэта апошні радок з ягонага верша “Уліс”. Тэнісан напісаў верш з нагоды перазахавання парэшткаў Эдгара По ў 1875 г., які быў зачытаны на цырымоніі.

  • 1928

    Памёр Патрык О’Конар (ірл. Padraic O Conaire, нар. 28 лютага 1882), ірландскі пісьменнік і журналіст, які пераважна пісаў па-ірландску. Актыўны ўдзельнік руху за ірландскае адраджэнне і Гэльскай лігі, О’Конар зрабіўся адным з самых значных ірландскамоўных пісьменнікаў пачатку ХХ ст. Важнае месца ў яго творчасці займала тэма ірландскіх эмігрантаў у Англіі. Самы вядомы твор О’Конара — яго адзіны раман “Дыяспара” (Deoraiocht).

  • 1929

    Памёр Чэслаў Янкоўскі (польск. Czeslaw Jankowski, псеўд. Чэслаў, Літвін; нар. 9 снежня 1857), польскі паэт, крытык, перакладчык, публіцыст, гісторык-краязнавец беларускага паходжання. Рэдактар газеты Kurier Litewski (1.12.1905—1.4.1907), з 1907 рэдактар газеты Głos Polski. Сярод ягоных найбольш вядомых твораў — “Па Еўропе. Лісты з падарожжа” (Po Europie. Kartki z podroży, 1893), “Арабескі” (Arabeski, 1894), “На ўзбочыне літаратуры” (1906), “З дня ў дзень” (Z dnia na dzień, 1923) і інш.

  • 1950

    Нарадзіўся Дэвід Брын (анг. Glen David Brin), амерыканскі пісьменнік-фантаст, лаўрэат прэмій Х'юга і Нэб'юла, кансультант НАСА і прафесар фізікі. Найбольш вядомы цыклам кніг “Узвышэнне” (Uplift).

  • 1952

    Памерла Тэфі (руск. Тэффи, сапр. Надзея Лохвіцкая, па мужу Бучынская; нар. 6 траўня 1872), руская паэтка, празаік, мемуарыст. Сястра паэткі Міры Лохвіцкай. Яе называлі першай рускай гумарысткай пачатку XX стагоддзя, “каралевай рускага гумару”, аднак яна ніколі не была прыхільніцай чыстага гумару, а заўсёды спалучала яго з сумам і дасціпнымі назіраннямі над навакольным жыццём. Пасля эміграцыі (1919) сатыра і гумар паступова перастаюць дамінаваць у яе творчасці, назіранні над жыццём набываюць філасофскі характар.