№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Алфрэд Эдвард Хаўсмэн

Ад Клі да неба...

Вершы

Са зборніка “Шропшырскі хлопец”

(A Shropshire Lad)

І

1887


Ад Клі да неба светлы дол,
Абшар відаць да краю.
Знак графствы падаюць вакол —
І зноў маяк палае.

Зірні, і тут, і ў вышыні —
Агні, святла залева:
Бог паўстагоддзя, дзень пры дні,
Бароніць Каралеву.

Не бачныя больш гарады
Ім за зямным парогам...
Мы помнім хлопцаў, што заўжды
Дзялілі працу з Богам.

Да родных неба і зямлі,
Што сэрцы знітавалі,
Іх абаронцы не прыйшлі —
Сябе не ўратавалі.

Крануў індыйскі ранак зноў
Ангельскую магілу,
Імёны сэвернскіх хлапцоў
Хаваюць хвалі Нілу.

Мы прысягаем на вякі
Ўладарцы найласкавай —
Да небасхілу маякі
Палаюць мёртвых славай.

Спяваем мы: “На ўсе часы
Дай шчасця Каралеве”, —
І чуем вашы галасы
У гэтым хваласпеве.

Калі найлепшае ў бацькох
Сынам перадасце вы —
Ніколі не пакіне Бог
Краіны й Каралевы.

 

пераклад з ангельскай — Кацярына Маціеўская


IV

Пабудка

(Reveille)


Уставай — бо на зыходзе
Срэбны змрок начной пары,
Сеў на мель ужо на ўсходзе
Яркі карабель зары.

Уставай — бо ля парога
Крокі ценю ўсё лягчэй,
Ды рыззё шатра начнога
Над зямлёй вісіць яшчэ.

Хлопча, уставай! Світанне,
Барабаны б’юць наўсцяж,
І дарог чуваць вітанне:
“Хто ідзе ў кірунак наш?”

Вабяць гарады і сёлы,
Клічуць вежы й маякі:
“Не спазнае свет вясёлы
Той, хто на пад’ём цяжкі!”

Хлопча, уставай — ляжанку
Лепш пакінуць часам тым.
Сон апоўдні, сон уранку
Не да твару нам, жывым.

Спім — а кроў прыгод чакае,
Не надыхацца ў запас.
Хлопча, уставай — спаткае
Вечны сон калісьці нас.

 

пераклад з ангельскай — Ганна Янкута


XIII

Калі было мне дваццаць,
Сказаў мудрэц: “Няхай
Ты раздасі алмазы —
Ды сэрца захавай.
Раздай гінеі, кроны,
Ды вольным будзь, мой брат!”
Тады было мне дваццаць,
Не слухаў я парад.

Калі было мне дваццаць,
Сказаў мудрэц: “З грудзей
Аддаць дарэмна сэрца
Не змог ніхто з людзей.
Расплатай — скруха злая,
Бясхмарнасці — канец...”
Мне дваццаць два. Я знаю:
Меў рацыю мудрэц.

 

пераклад з ангельскай — Ганна Янкута


XVI

Страчае крапіва світанкі,
Вітае вецер зноў
На могілках, дзе спяць каханкі:
Забіла іх любоў.

І крапіва вітае ранак,
І вецер — між дубоў.
Каханак у труне — каханак,
Што мёртвы праз любоў.

 

пераклад з ангельскай — Ганна Янкута


ХХ

О, яснасць неба і раўнін —
Такой няма нідзе!
Аднак найлепшая з краін
Хаваецца ў вадзе.

Рака абмые луг, лясы,
Аблокаў чараду.
Не знойдзеш больш такой красы —
І толькі я знайду.

Бо сочачы за бегам хваль,
Я мару пра адно:
Вось зараз я адкіну жаль,
Нырну й сыду на дно.

Але з празрыстае вады,
З блакіту ручая
Глядзіць уверх хлапчук худы
І хоча быць, дзе я.

 

пераклад з ангельскай — Ганна Янкута


XXVIII

Валійскія межы

(The Welsh Marches)


Флюгер Шрусбэры з вышынь
Сэверну вітае плынь;
Мост над пенным шалам вод
Лучыць з захадам усход.

Пераможны ранак зноў
Да захопнікаў прыйшоў;
На дарогах Ўэльсу ўзбоч
Вечар зваявала ноч.

...Балявалі груганы,
Чула маці шал вайны:
Дол, напоены крывёй,
Стаў вясельным ложкам ёй.

Смерць нагбом піла рака...
Ля магільнага грудка,
Дзе спаў брат яе ў труне,
Сакс з рабой зачаў мяне.

Здзейсненае той вайной
Зло не выкуплена мной —
Мне, здаецца, праз вякі
Несці гэты грэх цяжкі.

Ува мне штодзень, штогод
Б’ецца з захадам усход —
Горай ад мяча й нажа
Кроіць сэрца мне мяжа.

Хтось без роздуму і сну
Доўжыць гэтую вайну,
І ў дваістай барацьбе
Я знішчаю сам сябе.

Сілаў болей не стае,
Бо дзве існасці мае,
Змогшы злосці кругаверць,
Раз’яданае толькі смерць.

О, калі ж агорне тло
Ўчыненае бацькам зло,
Каб з мяне смяротны сон
Мацярынскі зняў праклён?

 

пераклад з ангельскай — Кацярына Маціеўская

Са зборніка “Апошнія вершы”

(Last Poems)

І

Захад

(The West)

За верасамі — далягляд...
— На захад не глядзі, салдат!
Сядае сонца, і відно
У чашы дзённай працы дно.

І фронт зусім непадалёк —
Ён там, дзе лінію аблок,
Што над зямлёю, як сцяна,
Самотна сцеражэ сасна.

І сын жанчыны той парой
Спрабуе ўгледзець, поўны мрой,
На захадзе, за сотні ліг,
Радзіму — і хавае ўздых.

Вялікі свет — у ім адным
Ёсць родным месца і чужым,
Ёсць дом і ёсць намёт стары,
Ёсць эль і добрыя сябры.

На захад я па вечарах
Гляджу са скрухай у вачах,
І побач сябра ў цішыні
Стаіць са мною дзень пры дні.

— На захад не глядзі, салдат!
Не вернеш сэрца ты назад,
Ды паімчыцца ў далячынь
Тваіх тужлівых думак плынь.

Там, дзе прамень апошні згас,
Хтось ходзіць з вудаю за нас,
Пакліканых на гэты бой,
Дзе смерць чакае нас з табой.

Не цягне хай душу адчай
Ныраць у зманлівы ручай,
Не пакідай сваіх адзеж
Ля самых вечаровых меж.

Занадта рана мы прыйшлі
Да гэтай паласы зямлі
Будзіць ваду, што ў страшны час
Вачыма іншых сочыць нас.

Вялікі белы свет — аднак
Дамоў не трапіць аніяк.
У гэтых землях прарасці —
Нам больш на захад не ісці.

Як выбухам нас разарве,
Мы ляжам у чужой траве.
Хай ціша ці снарадаў град —
На захад не глядзі, салдат!

 

пераклад з ангельскай — Ганна Янкута

V

Грэнадзёр

(Grenadier)

Прызваны Каралевай я.
Сяржант зірне ў кішэнь:
“Цана салдацкая твая —
Трынаццаць пені ў дзень”.

Мяне не ўзяў тады спалох:
Я форму апрануў,
Дайшоў да месца, дзе я лёг
І назаўжды заснуў.

Сцякае па кашулі кроў,
Пячэ ўнутры агмень...
Памёр я вольны ад даўгоў —
Трынаццаць пені ў дзень.

І новы хлопец стане ў строй,
Паслужыць не дарма.
Між Каралеваю і мной
Рахункаў больш няма.

Скасуюць сёння плату мне,
Пусцее зноў кішэнь,
Бо не заробіш у труне
Трынаццаць пені ў дзень.

 

пераклад з ангельскай — Ганна Янкута


XLI

Адпяванне любові

(Fancy’s Knell)


Прыходзяць хлопцы з працы,
Як толькі дзень міне,
А значыць, час збірацца —
І кліча хтось мяне.
З-за гор палоскай тонкай
Лёг дзень на сенажаць.
Я з флейтай звонкай
Іду на танцах граць.

У песнях несціханых
Хапае шчасця ўсім:
Хлапцам — абняць каханых
І адпачыць — старым,
А мне — з вышынь знаёмых
За днём не адступаць
І недзе ў стромах
Пакласці сонца спаць.

Юнак шукае пару,
Каб закружыцца з ёй.
Запросіць Роберт Сару,
І з Томам танчыць Джой.
І погляд, шчасця поўны,
І водар блізкіх паш —
Які чароўны
Наш вечар, танец наш.

Хай Вэнлак і сцямнелы,
У нас не гасне дзень,
Прамень апошні смелы
Хаваецца ў ячмень.
Калі ж у канюшыне
Прыцішыць дзень свой крок,
Тады застыне
Ў ангельскім небе змрок.

У небе — змроку шаты,
Ноч крочыць напрасткі.
Смяюцца хай дзяўчаты,
Хай танчаць юнакі!
Збірацца заўтра трэба —
Я з флейтай лёс дзялю.
Напеў у неба,
А я ў зямлю.

 

пераклад з ангельскай — Ганна Янкута

Са зборніка “Дадатковыя вершы”

(Additional Poems)

XVIII

Што за малады злачынец у кайданах там ідзе?
І чаму так вінавата пазірае на людзей?
Чым ён выклікаў пагрозы й безліч гнеўных галасоў?
Сядзе грэшнік у вязніцу за свой колер валасоў.

Здзек з прыроды чалавечай — мець такія валасы,
Гэткіх вешалі ў старыя блаславёныя часы;
Зрэшты, гэтага замала, кары не знайсці назоў...
Чвартаваць бы за пачварны, гнюсны колер валасоў.

Мноства гора і пакутаў зазнаваў праз гэта ён,
Валасы хаваў пад шапкай, фарбаваў у людскі тон,
Толькі каб глядзець дасхочу і аблаяць сто разоў,
Збілі шапку й пацягнулі ў суд за колер валасоў.

Будзе катарга адплатай: портлэндскі кар’ер штодня,
Праца горкая — няважна, холад ці гарачыня;
А ў кароткіх перапынках, між каменняў ці лясоў
Зможа ён праклясці Бога за свой колер валасоў.

 

пераклад з ангельскай — Кацярына Маціеўская

Жартоўныя вершы


Кракадзіл, альбо Грамадская прыстойнасць

(The Crocodile or Public Decency)

Няхай смяюцца што ёсць сілы —
Мне кракадзіл зусім не мілы.
Агідны ён: перадусім
Я шчырасці не бачу ў ім.

У тых краях, дзе Ніл зычлівы
Пустэльню робіць урадлівай,
Ля плёсу, дзе шуміць бамбук,
Гуляе голенькі хлапчук,
І сябры Лонданскае рады
На жаль, не маюць там улады.
Аднак што там за бервяно
На хлопчыка глядзіць даўно,
Схаваўшыся на свой капыл? —
Суровы й строгі кракадзіл.

“Дзіця ў Адамавай хламідзе!
А раптам еўрапеец прыйдзе
І ўбачыць — о, які канфуз! —
Цябе, мой голы карапуз?
І, не забыўшы пра манеры,
Адразу счырванеюць пэры.
Таму ў спякотны гэты дзень
Хаця б мяне пакуль адзень”.

І вось знікае ў хвалях Ніла
Хлапчук, адзеты ў кракадзіла:
З усёй прыстойнасцю дзіця
Было пазбаўлена жыцця.
І маці распачне ў даліне
Егіпецкі свой плач па сыне,
Ды стогн той іерагліфічны
Не зміласцівіць лёс трагічны.
І кракадзіл рыдае тут,
Хоць і не зведаў ён пакут,
Ад слёз яго разліўся Ніл.
Маўчы, ілжывы кракадзіл!

“Задзьмулі гэта мо пасаты,
Ці таюць снегавыя шаты?” —
Спытаў фелах, які прыплыў,
Каб нільскі ацаніць разліў.
Насупіўшы ў Каіры бровы
На Ніл глядзіць сердар суровы,
Яму прамармытаў хедыў:
“Зноў кракадзіл тут слёзы ліў”.
Усе заліўшы краявіды,
Узяўся Ніл за піраміды,
І дзе быў Сфінкс, там сёння плёс,
Тырчыць адно адбіты нос.

 

пераклад з ангельскай — Ганна Янкута

Афрыканскі леў

(The African Lion)

О кепскія дзеці, як любіць вас леў —
Сустрэць вас не траціць надзей!
Аднак справядліва ніколі не еў
Ён добрых нясмачных дзяцей.

Калі ж і адкусіць кавалак які,
Дык крывіць ікласты свой рот
І з рыкам імчыць у пясках напрасткі
На поўнач, на захад, на ўсход.

Таму не збягае такое дзіцё,
Убачыўшы льва на пяску,
Бо ведае: страціць яно не жыццё,
А толькі нагу ці руку.

 

пераклад з ангельскай — Ганна Янкута


Чытайце таксама

Кнут Гамсун

Кнут Гамсун

Нарвежскі пісьменнік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры

Албэрту Каэйру

Албэрту Каэйру

Непарыўна звязаны з Фэрнанду Пэсоа

Эрых Марыя Рэмарк

Эрых Марыя Рэмарк

Адзін з самых вядомых нямецкіх пісьменнікаў ХХ стагоддзя

Мэйбл Паўэрз

Мэйбл Паўэрз

Аўтарка працаў пра жыццё паўночна-амерыканскіх індзейцаў, іракезскае племя сенэкаў прыняло яе ў клан Бакаса

3420