№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Кшыштаф Каміль Бачыньскі

Я на краі смерці сталею

Вершы

Галавою на карабіне

(Z głową na karabinie)

Я ў начной адчуваю стыні,
як мацней сціскаецца кола...
А мяне ж разьбавалі плыні,
зыбка хмар люляла над долам.

Гэта мне нястрымныя воды
на сваіх ланжэронах неслі
бузіну; навальнічны подых
быў усмешкай мне з паднябесся.

Страшны свіст чую вечна побач —
кола востра пад горла коле...
Як і ўсім, зямля не пустэльняй
мне была, а ўрадлівым полем.

Пакідаючы дымны водар,
маладосць раставала шлейфам —
лютым сынам свайго народа
я на краі смерці сталею.

Як нажом, яшчэ да змяркання
мне святло перарэжа колам —
і разьбу я прасплю сляпую,
карабін падклаўшы пад голаў.

Папалам вастрыём расцяты,
у крыклівым падзеяў гудзе
кіну я галаву — гранатай,
час расцісне мне лапай грудзі,

бо жыццё напаўняла страхам,
а адвагаю — блізкасць згубы;
лёс твой — смерць, калі веліч справаў
неразумнай любоўю любіш.

4 снежня 1943

 

пераклад з польскай — Кацярына Маціеўская

Дождж

(Deszcze)

Дождж — сівыя сцябліны, шэры шум,
а ля вокнаў — смутак і кананне.
Ты любіш дождж такі і шоргат струн,
дождж — літасць і маўчанне.

А там цягнікі ізноў імкнуцца ў далеч —
ды без цябе. Чаму ж? Чаму ж? —
садамі вод у рэкі жалю,
ў алеі крышталёвых руж.

Чакаеш ты? Яшчэ чакаеш?
Дождж — літасць: змые ўсё бясследна —
і бітваў кроў, і нас, і ў камень
сцвярдзелае ад мук паветра.

А ты яшчэ ля вокнаў марыш,
ты — камень надмагільны ўласны.
Сціраецца, сплывае з твару —
дажджом? слязьмі? — пячатка часу.

Па тым, што ўдар замала болю
нясе ў глухой птушынай ноце,
што не такой хацеў любові,
што гэты плач — нібыта з плоці.

Што грэх сляпы і незваротны —
віна віну збірае ў кола, —
і што нібыта ля касцёла
здань прамільгнула сном самотным.

Я ў шолаху шкляным адчую:
з-пад ног зямля сплывае ў пошум.
Сябры збяруцца ў даль нямую
з крыжамі — іх адзінай ношай.
Ля іншых дождж сцяною стане,
астатніх прорва цемры прыме —
плывуць за шклом, што як са сталі,
чужыя твары міма, міма...

І прыйдзе дождж сцінаць і раніць —
як косы, струмяні сляпыя;
і змрок накрые, змрок абмые...
Я, што любіў, змагаўся, плакаў,
стаў ля вытоку-студні ўранні,
пад пугай слоў пустых — сабакам;
ва ўладзе грознага маўчання.

Не пакаханы, не забіты,
недасканалы, недарэчны,
я чую дождж — ці плач сардэчны —
аб тым, што свет — для Бога марнасць.
Адзін, стаю да цемры тварам,
а кроплі падаюць бязгучна —
усё лягчэй, не так балюча.

скончана 21 лютага 1943

 

пераклад з польскай — Кацярына Маціеўская

Самотная смерць

(Śmierć samotna)

Гэта горад падзей васковых, дзе мёртвых ластавак здані
прачарцілі ў паветры крывыя палётаў.
Чорнай далоні ўдарам па ночы — полі змагання
я іду праз абозы смяротных намётаў.
Дзе ластавак сон загінуў, прылеплены да хмараў?
Дзе скінуў я трывогу — у вулках апраметных?
Вось дзень арэхам цвёрдым схапілі ў пашчы львы,
каменныя львы на пастаментах.
Цябе не знаў я. Ў неба плывеш ты арыёнам.
У трупным бляску зораў з прадметаў вее жах.
Задушлівую рэчку скрадаюць зоры громам,
і я зблякаю газам з пакутай у вачах.
Іду ў завулак — да ног ён хінецца з пакорай,
там на скразную рану вее з вачніцаў вецер.
Далей не вядзі мяне, божа — там абрываецца морак
і ад брудных каналаў дзьме самотнаю смерцю.

снежань 1940

 

пераклад з польскай — Ганна Янкута

У лясах

(Lasem)

Я лясамі хаджу, не нагой ступаю, а лапай,
і ў цеснай нары я сапу і мару аб леце.
Гэта праўда, што да патопу рыбай я плаваў,
а цяпер зрабіўся ваўком, што любіць квецень?
Водар у поўсці востры. Сосны плывуць бязмоўна.
Вам у вочы гляджу, і мой крок становіцца векам.
Там, дзе раптам выходзіць лес у ліловы дзядоўнік, —
паляўнічы з сабакам, што таксама быў чалавекам.

лістапад 1940

 

пераклад з польскай — Ганна Янкута

Балада шыбенікаў

(Ballada o wisielcach)

І


Калыхае нас, калыхае,
ў шыбеніц пейзаж умураваных.
Смерць стамлёна дыхае. Ўгары
неба, як крумкач, лунае ціха,
ў шпоры нашых ног звіняць вятры.
Толькі гэтай ноччу можна дыхаць —
ля глухой світальнае сцяны
тут зямлю дратуюць прагна крокі...
стогн вяроўкі слізкай ледзяны
і тужлівы лямант ля дарогі.
Мы пажыву знаходзім у снах,
бы вампіры, высмоктваем жыцці.
Ноччу месяц быў побач, як знак, —
з хмар, як вока нябожчыка, выцек.
Калыхае нас, калыхае,
ў шыбеніц пейзаж умураваных,
між часоў і зораў, напаказ.
Пальцы петлямі на места ў ранах —
гэта цені сцелюцца ад нас,
ў шыбеніц пейзаж умураваных.


ІІ


Штовечар
нас, тых жа самых, вядзе дысанансамі сходаў
у тыя ж кватэры, дзе лямпачак мёртвы бляск.
Будзіць нас восень, заўсёды восень,
вочы глядзяць у вырак чорных дзвярэй штораз.
Потым нас выштурхвае туман,
у рэальнасць нашую не верыць.
Падае імкліва на галовы
сонца вечаровае сякерай.
І далей, далей, да далягляду,
ў ноч сляпую, дыхаць прагна, плыць у морак,
павуціннем сцежак у прысадах
да халодных, як нябёсы, зораў.
І далей, далей, да далягляду,
каб, ад путаў прывідных у ранах,
абудзіла нас гайданне, калыханне —
ў шыбеніц пейзаж умураваных.

1940

 

пераклад з польскай — Кацярына Маціеўская



Каментары:

Верш “Самотная смерць”, як зазначае К. К. Бачыньскі ў “Бібліяграфічных прыпісках”, “напісаны ў гарачцы, падчас хваробы” (Krzysztof Kamil Baczyński. Utwory zebrane. — Kraków, 1961. — S. 313).

 

Пераклад з польскай – Ганна Янкута, Кацярына Маціеўская © 2010

Чытайце таксама

Леапольда Лугонэс

Леапольда Лугонэс

Аргентынскі паэт, пісьменнік, журналіст. Прадстаўнік мадэрнізму

Стывен Ван Дайн

Стывен Ван Дайн

Амерыканскі пісьменнік і мастацкі крытык, выдаў свае каментары да ўсіх кніг Ніцшэ

Джозэф Конрад

Джозэф Конрад

Ангельскі пісьменнік польскага паходжання, майстар празаічнай стылізацыі

Чэслаў Мілаш

Чэслаў Мілаш

Польскі паэт, празаік, эсэіст, гісторык літаратуры, перакладчык, юрыст і дыпламат

2740