№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Чэслаў Мілаш

Свет

Наіўная паэма

Пераклад {Array} {Array}


Дарога

(Droga)


Там, дзе зялёныя сцелюцца долы,
Сцежкаю, што зарасла напалову,
Дзеці дадому імчацца са школы
Цераз убраную квеццем дуброву.

Ціха начынне грукоча ў пенале —
Крышачкі булкі з асадкаю новай,
Грошыкі медныя — мы іх збіралі,
Каб прывітацца з зязюляй вясновай.

Братава шапка, берэцік сястрыцы
Ў пышным кустоўі мільгаюць часамі.
З сокатам сойка ў галлі мітусіцца,
Доўгія хмары плывуць над лясамі.

Дах чырванеецца за паваротам,
Бацька гародчык матыкаю поле,
Хіліцца, злёгку чапляе лістоту.
З градак ён бачыць усё наваколле.

пераклад з польскайГанна Янкута



Веснічкі

(Furtka)


Потым іх хмелю спляценні схаваюць:
Толькі да лета мы колер іх бачым,
Колер гарлачыкаў, што абрываюць
Людзі ў ставах надвячоркам гарачым.

Зверху іх злёгку падмазалі белым —
Нібы агеньчыкі ззяюць на коллі.
Дзіўна — аднойчы там туркаўка села:
Птушак штыкетнік не пудзіў ніколі.

Гладкаю стала драўляная клямка —
Дотыкі выцерлі дрэва дазвання.
Жоўты язмін тут — зіхоткая плямка,
Ад крапівы тут няма ратавання.


пераклад з польскайГанна Янкута



Ганак

(Ganek)


Ганак дзвярыма на захад. Заўсёды
Грэе там сонца. Шырокія рамы.
Бачна адтуль наваколле: гароды,
Лес, і прысады, і ўся панарама.

Як апрануцца ў зяленіва гоні,
Цені ад ліпаў накрыюць паўградкі,
Свет за карою блакітнаю тоне,
Лісцем зубчастым парваны на латкі.

Брат і сястра над паперай галовы
Хіляць, малюючы буры і штылі,
І языком памагаюць ружовым
Лодцы, якую амаль патапілі.


пераклад з польскайГанна Янкута



Ядальня

(Jadalnia)


Пакой. І там маўчыць у цемры бурай
Гадзіннік гданьскі. Вокны невысока.
А над сафой, абцягнутаю скурай,
Смяюцца пыскі чорцікаў разьблёных,
І медны рондаль ззяе гладкім бокам.

Карціна на сцяне. “Зіма” завецца:
На коўзанцы між дрэваў — незлічоны
Натоўп, і дым над комінам віецца,
І ў шэрым небе лётаюць вароны.

Яшчэ адзін гадзіннік. Ён — з зязюляй,
Што тройчы голас падае сарваны.
Калі мы трэці крык зязюльчын чулі,
Нам разлівала маці суп духмяны.


пераклад з польскайГанна Янкута



Сходы

(Schody)


Пахнуць мастыкаю вузкія сходы,
Ўверх узбіраюцца жоўтай дугою.
З краю мыском станеш без перашкоды,
А ля парэнчаў ледзь ступіш нагою.

Голаў дзіка падаўжаецца ценем,
Іклы растуць — вось ён, страшна застылы,
Штосьці вынюхвае там, на скляпенні,
А прамяні распаўзаюцца ў пыле.

Маці, высокая, з тоненькім пасам,
Сходзіць са свечкай дрыготкай і кволай.
Цень яе з ценем сустрэўся ікластым.
Б’ецца адна яна з грознай жывёлай.


пераклад з польскайГанна Янкута



Малюнкі

(Obrazki)


Вось кніга. Моль трапечацца няроўна
Над калясніцай, пылам і дарогай,
Зачэпіш — сыпле срэбны пыл няўлоўны
На грэцкі горад, што бяруць аблогай.

Вось цела прывязалі да двухконкі,
Аб пліты б’ецца галава героя,
А матылёк, прыбіты да старонкі,
Трапечацца ледзь-ледзь у цэнтры Троі.

І ў той жа час насоўваецца бура,
Паспешліва адчальваюць трыеры.
А побач шыі гнуць валы панура,
І ўзворвае араты бераг шэры.


пераклад з польскайГанна Янкута



Бацька ў бібліятэцы

(Ojciec w bibliotece)


Высокі лоб і позірк утрапёны,
Гуляюць блікі сонца з валасамі.
Вянчае бацьку пыл, нібы карона,
Калі разгорне кнігу ён часамі.

У каляровых строях чарадзея
Заклёны шэпча ён падчас чытання:
Схавана ў кнізе безліч дзіўных дзеяў
Для вучня Бога ў справах чаравання.


пераклад з польскайГанна Янкута



Бацькавы заклёны

(Zaklęcia ojca)


“Мудрэц ласкавы, о які ціхмяны
Дар веды твой, як рада сэрца дару!
Цябе люблю я і табе адданы,
Хаця твайго і не пабачу твару.

Даўно разнеслі прах вятры і воды,
А разам з імі кожны шал забыты,
Ты дасканалым стаўся назаўсёды,
Як кніга, думкай ўзятая з нябыту.

Зазнаў ты скрухі і зазнаў адчаю,
І знікла памяць пра грахі й пралікі.
Чым дарагі ты сёння мне, я знаю:
Малыя людзі, іхны плён — вялікі”.


пераклад з польскайГанна Янкута



З акна

(Z okna)


За полем, лесам і за іншым полем —
Вады люстэрка і нябёс бяздонне,
Зямля сыходзіць залатым падоллем
У мора — як цюльпан у місе, тоне.

І кажа бацька: там ляжыць Еўропа —
У ясны дзень уся як на далоні,
Яшчэ не адышла пасля патопу,
Прыстанак для людзей, сабак і коней.

Там яркіх гарадоў іскрацца вежы,
Плятуцца срэбнай ніткай ручаіны,
І ветахі пагор’яў на бязмежжы
Ляжаць то тут, то там, як пух гусіны.


пераклад з польскайГанна Янкута



Бацька тлумачыць

(Ojciec objaśnia)


“Там, дзе той промень кранае даліну,
Цень уцякаць прымушаючы спрытна,
Горад стаіць, не стары, але слынны,
Гэта — Варшава, што ветру адкрыта.

Трохі далей, дзе дажджоў перазвоны,
Там, дзе пагоркі ва ўборах з акацый, —
Прага. І замак на ўзвышшы цудоўны,
Згодна з традыцыяй фартыфікацый.

Тое, што дзеліць краіну надвое, —
Альпы. І піхты чарнеюць на ўзгор’і.
Там жа, дзе сонца плыве залатое, —
Сіняй Італіі сподак на моры.

Між гарадоў — там стаіць іх даволі —
Вызначыш Рым, хрысціянства сталіцу:
Круглыя дахі блішчаць на касцёле,
То бок святога Пятра базіліцы.

А за марскою затокай, на поўнач,
Там, дзе імгла ахінула раўніны,
Вежы Парыжа гуртуюцца побач,
Статкі мастоў над ракою гнуць спіны.

Тут за Парыжам — апошняе слова:
Мода на шкло і жалеза квітнее.
Толькі на сёння — і так дастаткова,
Апавяду табе рэшту пазней я”.


пераклад з польскайГанна Янкута



Прыпавесць пра мак

(Przypowieść o maku)


На макавінцы — хатка і гароды,
Сабачкі брэшуць, месяц спее макам.
Што гэты свет шырэйшы за гасподу,
Не здагадацца макавым сабакам.

Зямля — зярнятка, і не больш за тое,
Планеты, зоры — іншыя зярняткі.
І хай сто тысяч іх і нават болей —
На кожным могуць быць такія хаткі.

У маку — свет. А мак — на агародзе
Качаецца ў дзяцей навідавоку.
А ўвечары, як месяц узыходзіць,
Чуваць сабак — то блізка, то далёка.


пераклад з польскайГанна Янкута



Ля півоняў

(Przy piwoniach)


Гараць півоні белым і ружовым,
А ў кожнай, быццам у духмяным збане,
Сядзяць жукі — яны вядуць размовы...
Камусьці — кветка, а жуку — прыстанне.

Стаіць над клумбай маці і пялёсткі
Перабірае, выбраўшы сцябліну,
Каб вывучыць півоневыя вёскі,
Дзе ў год ператвараецца хвіліна.

Крыху пазней яна сабе і дзецям
Раскажа пра здагадкі, думкі, мары.
А з лісцем весела гуляе вецер
І кропачкі святла бягуць па тварах.


пераклад з польскайГанна Янкута



Вера

(Wiara)


Прыходзіць вера, калі хтосьці бачыць
Лісток на хвалі ці расу на травах
І ведае: іначай немагчыма.
Заплюшчы вочы ці згасі святло —
На свеце будзе тое, што было,
А ліст на хвалях праплывае міма.

Прыходзіць вера, калі хтосьці зраніць
Нагу каменнем — з ведай, што каменне
Існуе для таго, каб раніць ногі.
Глядзіце: дрэва пакідае цені,
Вось цені — нашы, кветак — у спляценні:
Нішто без ценю жыць не мае змогі.


пераклад з польскайГанна Янкута



Надзея

(Nadzieja)


Надзея — гэта там, дзе нехта верыць
У тое, што зямля — не сон, а мае
Жыццё; а дотык, зрок, і слых таксама
Не хлусяць нам, і ўсё, што кожны знае, —
Яно нібыта сад, і мы — ля брамы.

Ўвайсці няможна — хай; але нярэдка —
Хапіла б толькі пільнасці ў паглядзе —
Раптоўна зорка новая ці кветка
Прыкмеціцца камусь у гэтым садзе.

А іншыя гавораць, быццам вочы
Падманваюць, а рэчы — толькі здані,
Але ў такіх якраз няма надзеі,
Бо думаюць яны, што як не ўсочыш
За светам — дык ураз яго не стане,
Як быццам скралі спрытныя зладзеі.


пераклад з польскайАнтон Францішак Брыль



Любоў

(Miłość)


Любоў — у тым, каб на сябе самога
Зірнуць нібы на рэчы, нам чужыя,
Бо ў свеце рэчаў ты — адно драбніца.
Хто так зірне, не знаючы нічога
Пра гэта, сэрца для тугі закрые,
З ім дрэва й птах захочуць парадніцца.

І скажа ён: няхай свет рэчаў гэты
Агнём самаздзяйснення палымнее...
Свайго служэння знаць не трэба мэты,
Бо служыць лепш не той, хто разумее.


пераклад з польскайКацярына Маціеўская



Прагулка ў лес

(Wyprawa do lasu)


Дрэвы сягаюць абшараў нябёсных.
Сонца, сыходзячы долу з вышыняў,
Паліць агні на падсвечніках-соснах —
Мы ж тут малыя, на гэтай сцяжыне.

Злучым далоні, падняўшы галовы,
Каб не згубіцца ў траве, нібы ў гаі.
Ноч апячатвае кветкі, ды новай
Фарбай штохвілю сусвет палыхае.

А ў вышыні, дзе бяседа й чырвоным
Віны блішчаць у асінавай медзі,
Едуць карэтаю госці з паклонам
Да таямнічых князёў ці мядзведзяў.


пераклад з польскайАнтон Францішак Брыль



Царства птушак

(Królestwo ptaków)


Цяжкія глушакі ў гульні вясёлай
Над лесам неба крыллем разразалі,
У гай завоблачны вяртаўся голуб,
Як самалёт, крумкач ільсніўся сталлю.

Зямля для птушак — змрочныя азёры,
Яна ў палоне вечнае навалы.
Для іх адных над гэтай хваляй чорнай
Святло дамкі і выспы ўратавала.

Калі яны спакойна чысцяць пёры,
Губляючы адно, яно павінна
На дно азёраў пракружыцца мройна,
Калі ж кране шчаку — лятуць навіны
З краіны светлай, вольнай і спакойнай.


пераклад з польскайГанна Янкута



Трывога

(Trwoga)


“Ойча, вярніся! Так цёмна і глуха
Ў лесе, так блізка драпежныя крокі!
Пыхае квецце атрутлівым духам,
Яміна зевам пужае шырокім.

Ойча, ты дзе? Разлілася без краю
Цемра, і так будзе вечна, нязменна;
Кволыя, з голаду мы паўміраем,
Горкі наш хлеб, зачарсцвелы каменна.

Подых пачварыны, поўны смуроду,
Шчокі апальвае жаркаю хваляй.
Дзе ты? Няўжо табе, ойча, не шкода
Бедных дзяцей, што ўначы заблукалі?”


пераклад з польскайАнтон Францішак Брыль



Знайшліся

(Odnalezienie)


“Тут я. Адкуль баязлівыя словы?
Ноч прамінае, і дзень ужо хутка.
Чуеце — грае ражок пастуховы,
Зоры ў тумане згасаюць ціхутка.

З нетраў вядзе нас сцяжына лясная.
Вёска напоўніла звонам абшары,
Певень на плоце святло сустракае,
Поле шчаслівае ў ранішняй пары.

Тут яшчэ ноч. На бруснічнай паляне
Чорная мгла, як рачное разводдзе,
Ды на хадулях ступае світанне,
Коціцца сонечны шарык на ўсходзе”.


пераклад з польскайГанна Янкута



Сонца

(Słońce)


Не мае сонца колераў, затое
У ім усе яны ў адно зліліся.
І ўся зямля — паэма, а над ёю
Маэстра-сонца палымнее ў высі.

І той, хто фарбай свет расквеціць хоча,
Няхай на сонца не глядзіць ніколі,
Бо выесць сонца памяць, нібы вочы,
І застануцца толькі слёзы болю.

Хай ён укленчыць і шукае ў лісці
Праменне, што адбілася ад глебы.
Там будзе ўсё, забытае калісьці:
Змярканні й ранкі, ружы, зоры, неба...


пераклад з польскайГанна Янкута


Упершыню — у кнізе: Выратаванне. Вершы, паэмы // Чэслаў Мілаш. Збор твораў у 4 т. — Т. 1. — Мінск: “Логвінаў”, 2011.



Пераклад {Array} – {Array} © Array

Чытайце таксама

Уладзімеж Вольскі

Уладзімеж Вольскі

Польскі паэт, празаік, перакладчык, аўтар лібрэта да операў Манюшкі

Густаў Майрынк

Густаў Майрынк

Аўстрыйскі празаік, драматург перакладчык, прадстаўнік “Пражскай школы”

Яўген Ліпковіч

Яўген Ліпковіч

Ар'ен Дэйнкер

Ар'ен Дэйнкер

Нідэрландскі паэт і празаік, аўтар раману "Багна" і трынаццаці кніг паэзіі

5124