№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Джордж Оруэл (George Orwell)

1903—1950

Джордж Оруэл

Ангельскі пісьменнік і публіцыст. Сапраўднае імя — Эрык Артур Блэр.

Нарадзіўся 25 чэрвеня 1903 у вёсцы Маціхары ў Індыі, каля мяжы з Непалам. Яго бацька, Рычард Блэр, служыў у адным з дэпартаментаў брытанскай індыйскай адміністрацыі. Маці была дачкой французскага гандляра. За шмат гадоў службы, да выхаду на пенсію ў 1912 г., Рычард Блэр не нажыў сям'і дастатку, і 8-гадовага Эрыка з цяжкасцю ўладкавалі ў прыватную падрыхтоўчую школу ў графстве Сасэкс. Паказаўшы выдатныя здольнасці, праз некалькі гадоў хлопчык на конкурснай аснове атрымаў стыпендыю для навучання ў Ітане. Пазней у эсэ “Чаму я пішу” Оруэл успамінаў, што ўжо ў 5-6 гадоў ён цвёрда ведаў, што будзе пісьменнікам, а ў Ітане вызначылася кола яго літаратурных прыхільнасцяў — Свіфт, Стэрн, Джэк Лондан. Пасля заканчэння навучання паступіў на службу ў імперскую паліцыю, спачатку ў Індыі, затым у Бірме. У 1927 г., расчараваўшыся ў ідэалах і сістэме, якой ён служыў, пайшоў у адстаўку і пасяліўся ў Партабела-роўд, квартале лонданскай галоты, затым з’ехаў у Парыж.

Першая кніга Дж. Оруэла “Бірманскія будні” (Burmese Days, 1934) апавядае пра гады, праведзеных на службе ў калоніях Брытанскай імперыі. Затым быў раман “Дачка святара” (A Clergyman's Daughter, 1935) і шэраг прац па самых разнастайных пытаннях — палітыцы, мастацтве, літаратуры. Дж. Оруэл заўсёды быў палітычна ангажаваным пісьменнікам, падзяляў рамантызм “чырвоных 30-х”, быў заклапочаны нечалавечымі ўмовамі працы ангельскіх шахцёраў, падкрэсліваў класавую няроўнасць у ангельскім грамадстве. Тым часам ён з недаверам і іроніяй ставіўся да ідэі ангельскага сацыялізму і “пралетарскай салідарнасці”, бо сацыялістычныя погляды былі папулярныя хутчэй у асяроддзі інтэлектуалаў і тых, хто належаў да сярэдняга класа. Дж. Оруэл сур'ёзна сумняваўся ў іх шчырасці і рэвалюцыйнасці.

Таму не дзіўна, што сацыялістычныя сімпатыі пісьменніка прывялі яго ў шэрагі гішпанскіх рэспубліканцаў, калі там пачалася Грамадзянская вайна. Дж. Оруэл выпраўляецца ў Гішпанію ў канцы 1936 г. у якасці карэспандэнта Бі-бі-сі і лонданскай газеты Observer. Оруэл быў уражаны атмасферай роўнасці і баявога братэрства, якую ён адчуў па прыбыцці ў Барселону. Сацыялізм уяўляўся рэальнасцю, і, прайшоўшы пачатковую ваенную падрыхтоўку, пісьменнік едзе на фронт, дзе атрымлівае сур'ёзнае раненне горла. Оруэл апісаў тыя дні ў дакументальнай кнізе “У гонар Каталоніі” (Homage to Catalonia, 1938), дзе апеў сяброў па зброі, дух братэрства, дзе не было “сляпога падпарадкавання”, дзе існавала “амаль поўная роўнасць афіцэраў і салдат”. Знаходзячыся пасля ранення ў шпіталі, Оруэл напіша сябру: “Я быў сведкам дзіўных рэчаў і нарэшце сапраўды паверыў у сацыялізм, — чаго не было раней”.

Аднак пісьменнік вынес і іншы ўрок. Тамсама, у Каталоніі, газета La Batalla, орган гішпанскай Аб'яднанай марксісцкай працоўнай партыі, у шэрагах якой ваяваў Дж. Оруэл, яшчэ ў 1936 г. асудзіла палітычныя судовыя працэсы ў Маскве і сталінскую расправу над старымі бальшавікамі. Зрэшты, яшчэ да ад'езду ў Гішпанію Оруэлу было вядома пра масавыя працэсы, якія ён зваў “палітычнымі забойствамі”, але, у адрозненне ад большасці ангельскіх левых, лічыў, што гэтыя падзеі ў Расіі — не “наступ капіталізму”, а “агіднае скрыўленне сацыялізму”.

З палкасцю неафіта Оруэл адстойваў першапачатковыя “маральныя паняцці сацыялізму” — “свабода, роўнасць, братэрства і справядлівасць”, працэс дэфармацыі якіх ён адлюстраваў у сатырычнай алегорыі “Ферма”. Дзеянні некаторых рэспубліканцаў у Гішпаніі і жорсткая практыка сталінскіх рэпрэсій пахіснулі яго веру ў ідэалы сацыялізму. Оруэл зразумеў утапічнасць пабудовы бяскласавага грамадства і нізасць чалавечай прыроды, якой уласцівыя жорсткасць, канфліктнасць, імкненне панаваць над падобнымі да сябе. Трывогі і сумневы пісьменніка адбіліся ў яго найболей вядомых і часта цытаваных аповесці “Ферма” і рамане “1984” (на беларускую мову пераклаў Сяргей Шупа).

Памёр 21 студзеня 1950.

Чытайце таксама

Дзмітры Плакс

Дзмітры Плакс

Мастак, пісьменнік, перакладчык, журналіст

Антоні Эдвард Адынец

Антоні Эдвард Адынец

Беларускі польскамоўны паэт, перакладчык і драматург, сябра Таварыства філарэтаў

Кларк Эштан Сміт

Кларк Эштан Сміт

Амерыканскі паэт і празаік, мастак, скульптар. Пісаў апавяданні ў жанры фантастыкі, фэнтэзі і жахаў.

Сяргей Пясэцкі

Сяргей Пясэцкі

Польскамоўны пісьменнік, публіцыст, афіцэр выведкі

1542