Сільвія Плат (Sylvia Plath)

Нарадзілася 27 кастрычніка 1932 у Бостане (Масачусэтс). Яе маці, Аўрэлія Шобер, падчас свайго навучання ў Бостанскім універсітэце пазнаёмілася з выкладчыкам Ота Платам. Яны пажаніліся ў студзені 1932 году.

У 1940 годзе, калі Сільвіі было восем гадоў, бацька памёр ад ускладненняў запушчанага дыябету. Яго аўтарытарная натура з аднаго боку і смерць з другога вельмі моцна паўплывалі на фармаванне характару і творчасць будучай паэткі. Асабліва гэта адлюстравана ў яе элегічным і самым вядомым вершы “Татка” (Daddy).

Нават у малым узросце Сільвія Плат была амбіцыйная і нацэленая на поспех. З 11 гадоў яна вяла дзённік і ў восем гадоў надрукавала свой першы верш у Boston Herald. Яе першая публікацыя нацыянальнага маштабу — артыкул “Заклік юнацтва да міру ва ўсім свеце” (Youth’s Appeal for World Peace) — адбылася ў міжнароднай газеце Christian Science Monitor у 1950 годзе, адразу пасля заканчэння школы. У тым жа годзе Сільвія Плат паступіла ў Сміт-каледж, дзе вылучылася як выдатная студэнтка. Пасля заканчэння трэцяга курса адно з яе апавяданняў атрымала першую прэмію на конкурсе, які ладзіў часопіс Mademoiselle, а таксама запрашэнне на месячную стажыроўку ў якасці пазаштатнай журналісткі ў тым жа часопісе ў Нью-Ёрку. У выніку падзеі гэтага месяца леглі ў аснову яе рамана “Пад шкляным каўпаком” (The Bell Jar, 1963).

Пасля вяртання з Нью-Ёрка Плат перажывала моцную дэпрэсію, адчула немагчымасць пісаць і ў канцы жніўня зрабіла першую спробу самагубства, аднак пасля лячэння ў клініцы ўсё ж скончыла Сміт-каледж у 1955 годзе.

За выдатную дыпломную працу па творчасці Дастаеўскага Сільвія Плат атрымала магчымасць працягнуць навучанне ў Кембрыджы. У пачатку 1956 году на вечарынцы яна пазнаёмілася з ангельскім паэтам Тэдам Х’юзам. У хуткім часе яны ажаніліся.

У сакавіку 1957 году Плат прапанавалі месца выкладчыцы ангельскай мовы ў Сміт-каледжы, і паэты пераехалі ў ЗША. У 1958 годзе пасля працы ў каледжы, а таксама ў псіхіятрычнай клініцы Плат паступіла на семінар паэтаў-пачаткоўцаў, які вёў Роберт Лоўэл, адзін з галоўных аўтараў “спавядальнай паэзіі”. Там жа яна пазнаёмілася з Джорджам Старбакам, Эн Сэкстан і Ў. С. Мэрвінам, які быў яе сябрам да самай смерці.

У 1959 годзе Плат зацяжарала, і Х’юз выказаў жаданне, каб дзіця нарадзілася ў Англіі. У 1960 годзе ў Лондане выйшаў яе першы зборнік паэзіі “Калос і іншыя вершы” (The Colossus & Other Poems), надрукаваны ў новай рэдакцыі ў ЗША ў 1962 годзе.

У 1961 годзе Плат пачала працу над раманам “Пад шкляным каўпаком”. У 1960 і 1962 годзе адпаведна ў яе нарадзіліся дачка Фрыда і сын Нікалас.

Тады ж Сільвія западозрыла Тэда ў нявернасці, і праз некалькі месяцаў ён напраўду сышоў ад яе да Асі Гутман Вэвіл. У глыбокай дэпрэсіі Плат піша большасць сваіх самых знакамітых вершаў, якія пазней складуць яе пасмяротны зборнік “Арыэль”.

У студзені 1963 году ў Вялікабрытанні пад псеўданімам Вікторыя Лукас пабачыў свет раман “Пад шкляным каўпаком”. Твор вельмі высока ацанілі крытыкі, але ўжо пасля смерці аўтаркі. Сама ж яна была не задаволеная рэцэнзіямі на раман, да таго ж выдавецтва адмовілася друкаваць яе кнігу ў ЗША, палічыўшы тую занадта асабістай. Амерыканскае выданне “Пад шкляным каўпаком” выйшла толькі ў 1971 годзе, было прададзена 90 тысячаў асобнікаў у цвёрдай і больш за мільён асобнікаў у мяккай вокладцы.

11 лютага 1963 году ў лонданскім доме, дзе некалі жыў Ў. Б. Ейтс і дзе ў адну з самых лютых ангельскіх зімаў практычна не працавала ацяпленне, Сільвія Плат пакінула суседу цыдулку з просьбай выклікаць ёй доктара, зачынілася на кухні, загерметызавала шчыліны дзвярэй мокрымі ручнікамі, выпіла вялікую колькасць снатворнага, уключыла газ і засунула галаву ў духоўку.

Яе другі зборнік паэзіі “Арыэль” (Ariel) выйшаў у 1965 годзе. Тэд Х’юз змяніў кампазіцыю кнігі, прыдуманую Плат, а таксама выключыў адтуль 12 вершаў і дадаў 12 іншых, напісаных крыху пазней. Прадмову да зборніка напісаў Роберт Лоўэл.

У 1981 годзе Тэд Х’юз уклаў зборнік выбраных вершаў Collected Poems, за які Сільвія Плат атрымала Пулітцэраўскую прэмію.