№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Італа Звева (Italo Svevo)

1861 – 1928

Італа Звева

Сапраўднае імя — Арон Гектар Шміц. Нарадзіўся 20 снежня 1861 г. у Трыесце, які ў той час быў часткай Аўстра-Венгерскай імперыі, у заможнай габрэйскай сям’і пятым з дзевяці дзяцей. Бацька Франц (Франчэска) Шміц (1829 — 1892) быў камерсантам і паходзіў з Трансільваніі, у Трыест перасяліўся з Германіі; маці, Алегра Маравія (1832 — 1895), нарадзілася ў Трыесце (вобласць Венецыя-Джулія з Трыестам былі далучаны да Італіі ў выніку Першай сусветнай вайны).

У 1874 г. будучы пісьменнік разам з двума братамі вучыўся ў каледжы г. Зегніц у Баварыі, у 1876 г. вярнуўся ў Трыест, дзе завяршыў навучанне ў Камерцыйным інстытуце “Паскуале Рэвальтэла”, не пакідаючы і літаратурную самаадукацыю. Чытае спярша нямецкіх класікаў, пасля італьянскіх. Такім чынам, будучы пісьменнік фармуецца пад уплывам дзвюх культур — нямецкай і італьянскай, што, несумненна, паўплывала на яго мастацкі стыль. Нават выбар псеўданіма гэта падкрэслівае, аднак у творчасці Звева дзве культуры не канфліктуюць паміж сабой, а імкнуцца да гармоніі. 

Пасля банкруцтва бацькоўскага прадпрыемства з 1880 г. цягам дзевятнаццаці гадоў працуе ў мясцовым аддзяленні Венскага банка “Уніян”, адначасова супрацоўнічае з газетай L'Indipendente, дзе публікуе нарысы і рэцэнзіі. Цікавіцца такімі філосафамі, як Артур Шапэнгаўэр і Фрыдрых Ніцшэ, а таксама тэорыяй Чарлза Дарвіна.

У 1888 г. пабачыла свет яго першае апавяданне “Барацьба” (La lotta), апублікаванае пад псеўданімам Этарэ Самільі (Ettore Samigli), а ў 1892 г. — першы раман “Жыццё” (Una vita), падпісаны ўжо псеўданімам Італа Звева. Раман не меў поспеху ні ў крытыкі, ні ў публікі.

У 1896 г. пісьменнік пабраўся шлюбам са сваёй стрыечнай сястрой Лівіяй Венецыяні, якая належала да каталіцкага веравызнання, спачатку грамадзянскім шлюбам, а пасля прыняцця каталіцтва — царкоўным. У 1897 г. у іх нарадзілася дачка Летыцыя. У 1898 г. публікуе другі раман, “Немач” (Senilità), але і ён застаецца незаўважаным. Асноўная тэма першых раманаў Звева — заўчасная старасць як стан душы, іх стыль выразна адрозніваўся ад стылю прыхільнікаў эстэтызму і Г. д’Анунцыё, вельмі папулярных у той час у італьянскай літаратуры.

Пасля звальнення з банка Звева пачаў працаваць на фірме свайго цесця і амаль закінуў літаратурную дзейнасць. Аднак у 1907 г. ён наведвае курсы ангельскай мовы, дзе выкладаў ірландскі пісьменнік Джэймс Джойс, які натхніў Звева на стварэнне новага рамана і стаў яго сябрам. Але праца над кнігай пачалася толькі ў 1919 г., ужо пасля Першай сусветнай вайны. За гэты час Звева пазнаёміўся з псіхааналізам З. Фройда праз яго вучня доктара Вайса, які моцна паўплываў на ўсю яго наступную творчасць. Раман “Самапазнанне Дзэна” (La coscienza di Zeno), напісаны ў форме ўнутранага маналогу, выйшаў у свет у 1923 г. і нарэшце прынёс аўтару заслужаную славу, яго публікацыі ў Францыі спрыяў Джэймс Джойс.

Акрамя раманаў і апавяданняў у творчую спадчыну Італа Звева ўваходзяць трынаццаць камедый, некаторыя з іх напісаныя цалкам на дыялекце, астатнія — з вялікай колькасцю дыялектных словаў. Самай складанай і глыбокай лічыцца апошняя камедыя Звева “Адраджэнне”, напісаная паміж 1927 і 1928 гадамі, яна часта ставіцца ў Італіі.

12 верасня 1928, калі Звева з сям’ёй вяртаўся з курорта Борміё ў Ламбардыі, ён трапіў у аварыю і быў паранены. Памёр на наступны дзень, 13 верасня, у лякарні г. Мота дзі Лівенца (правінцыя Трэвіза). Быў пахаваны ў Трыесце згодна з габрэйскім абрадам.

Чытайце таксама

Станіслаў Бараньчак

Станіслаў Бараньчак

Польскі паэт, літаратуразнаўца, крытык, эсэіст, перакладчык, актыўны дзеяч Салідарнасці

Андрэй Хадановіч

Андрэй Хадановіч

Андрэй Хадановіч нарадзіўся 13 лютага 1973 году ў Мінску

Джэфры Чосэр

Джэфры Чосэр

Хаім Нахман Бялік

Хаім Нахман Бялік

Габрэйскі паэт і празаік, класік сучаснай паэзіі на іўрыце і ідышы.

912