Адна жанчына, яе звалі Сафіко, хоць у яе радаводзе не было грузінаў, сядзела неяк дома і чакала мужа з палявання. І вельмі, вельмі нервавалася: было з чаго нервавацца, у роце ўсё было зялёным і горкім, як пасля жмені кастрычніцкага, мерзлага агрэсту, на далонях яшчэ зранку з’явіліся мяккія, сонныя і зусім не балючыя пухіры, яны нагадвалі перліны, але нейкія незавершаныя, нібыта гэтыя перліны прысніліся і не цалкам выйшлі з сну, а толькі сваёю абалонкай. Не балючай, але непрыемнай, вельмі непрыемнай — бярэш у руку імбрык і адчуваеш, як ён патанае ў гэтай соннай мякаці жэмчугу, а костачкі пальцаў ломіць праз адсутнасць звыклага парцалянавага дотыку. Муж пайшоў на паляванне яшчэ а пятай раніцы, а з шасці Сафіко пачала бачыць сны, у якіх яна бэсціць чужыя магілы і залівае атрыманыя з тлустай зямлі ямы свежым малаком, якое вось тут, на могілках, і доіць за грошы ў нейкай каровы ў чырвонай сукенцы, дзесяць капеек за літр, вельмі танна, мармыча карова, задзіраючы прыпол, і Сафіко цешыцца, літаральна за нейкую драбязу ямкі з верхам, усім будзе цёпла, добра — яна супакойваецца толькі тады, калі ўсе могілкі замест вытыркнутых з-пад зямлі каменных манументаў ператвараюцца ў роўныя шэрагі бліскучых і пажыўных лужын. Зноў жа, каты могуць прыходзіць, разумее яна ў сне, малако вось свежае, дзякуй (карова апускае прыпол і кажа: цяпер я магу ісці, вы ж усё ўжо зрабілі, так?). Потым яна — у сне, зразумела, — пачуваецца ніякавата і ідзе да псіхолага, каб той патлумачыў ёй сон, і ён таксама ў сне прызначае ёй нейкія пігулкі, што называюцца “Вера”, гэта ці то імя, ці то сэнс жыцця, але гэта наўрад ці сэнс, бо ад таблетак Сафіко пачало ванітаваць, і яна прачнулася тварам у падушку, і ўся падушка ў гэтых напаўперастрававаных таблетках.
Якая ўжо тут вера, падумала яна. Хоць не паверыць было складана: некаторыя пігулкі былі амаль цалюткія. Відаць, яна праглынула куды болей, чым трэба было, вось і прачнулася.
Акрамя сноў, былі яшчэ нейкія нядобрыя прыкметы. Дачка Сафіко спусцілася з другога паверха і сказала, што ў яе нейкія вельмі дзіўныя праблемы з нервамі — калі яна глядзіцца ў люстэрка, не бачыць і не пазнае свайго твару, бачыць толькі вялікі скураны кавалак чагосьці аднароднага — ні табе вачэй, ні носа, ні рота.
— Нармальна ты выглядаеш, супакойся, — сказала Сафіко, але падумала: а дзе павінная быць дачка? Хіба яна не з’ехала пяць гадоў таму? З’ехала. Няма ніякай дачкі.
— Няма цябе, — сказала яна. — Вось і не бачыш нічога.
Дачка паціснула плячыма і пайшла наверх. А то ж, ёй цяпер будзе пра што падумаць там, наверсе.
Сафіко пайшла на кухню, кранула далонню печку: маўчыць. У сне печка гаварыла, прычым вельмі нядобрыя рэчы.
Тут у дзверы пагрукаліся, але не муж — Сафіко ўжо ведала, што з мужам на паляванні здарылася трагедыя, пра гэта ёй падказала стужка для мух, што звесілася са столі, мухі прыліплі да яе, утварыўшы слова “трагедыя”, неяк ухітрыліся. На ганку стаяла маленькая дзяўчынка з ранай ад кулі ў дзіцячым сэрцы. Сэрца гэтае, дзіцячае, не білася, кроў не хадзіла ўнутры дзяўчынкі туды-сюды, таму колер у дзяўчынкі быў нядобры, кастрычніцкі, ну і хай сабе, кастрычнік жа, падумала Сафіко.
— Дайце вадзічкі, — папрасіла дзяўчынка. — Піць хочацца страшэнна. І зайсці няма куды — тут толькі адна хата ў ваколіцы.
Сафіко зачэрпнула кубкам вады з вядра, аддала кубак дзяўчынцы, адзначыўшы: памаранчавы кубак з зайцам, потым больш з яго не піць, бо дзяўчынка ўжо, напэўна, пошасная, пакуль хадзіла такой па лесе, мікраарганізмы ў ёй якія-небудзь, сто адсоткаў.
Дзяўчынка напілася, выцерла рукавом сінія вусны і сказала: ну вось, а цяпер я баюся ізноў туды ісці, я тут у вас на кухні пасяджу, і села за стол, і сядзіць.
Ну, калі задумацца і не зважаць, дзяўчынка як дзяўчынка.
Сафіко сядзела за сталом насупраць дзяўчынкі, намагалася не глядзець на яе і паліла. У дзверы зноўку нехта пагрукаўся, і зноўку не муж — ужо з прыходу дзяўчынкі было відавочна, што з мужам бяда (Сафіко сказала сабе: веснік, яна веснік, як толькі прыйдзе сама вестка, яна знікне разам з усёй гэтай выпітай вадой, і кубак можа забіраць, усё адно іначай я яго выкіну). На ганку стаяў дзядуля-пчаляр з змерзлым асеннім вуллём замест галавы.
— Галава прастрэленая, дашчэнту, прычым, — растлумачыў ён. — То бок, наогул усё разнеслі. Таму я ў масцы, у нейкай ступені. У вас цыгарэты не будзе?
Дзядулю-пчаляру было страшэнна няёмка, таму Сафіко запрасіла яго ў хату. Дзядуля быў чысты і акуратны, з яго не цякло, не крапала. Сафіко нават аддала яму сваю цыгарэту, але дзядуля яе не паліў — проста трымаў у пальцах, змахваў попел на падлогу. Было відаць, што яму гэта падабаецца. Ён сеў за стол побач з дзяўчынкай, дзяўчынка яго не спужалася, угу, падумала Сафіко, добра, што ў дзядулі вочы вуллём прыкрытыя ці іх наогул няма, іначай бы ён прытомнасць страціў ад выгляду гэтай дзяўчынкі, вясёленькія справы.
— Будзеце гарбату? — прапанавала яна гасцям. Госці маўчалі. Сафіко лінула з вядра вады ў імбрык, паставіла яго на печку — будзе госць, будзе й гарбата.
У дзверы зноў пагрукаліся. Сафіко бездапаможна паглядзела на дзядулю-пчаляра. Ён нібы нешта адчуў — падняўся, сам адчыніў дзверы. На ганку стаяў мядзведзь у вайсковым строі, з ордэнамі, абсалютна мёртвы, з акуратнай дзірачкай паміж вачыма.
— Маю гонар, — павітаўся мядзведзь. — Зазірнуў на агеньчык. Бачу, людзі сядзяць добрыя. Чаму ж не зайсці. Заблукаў стары. Агні бачу нейкія — а дзе горад? Горада няма. Служыў 30 гадоў, ужо на пенсію час, але не магу, як гэта так, на пенсію? Вось, выправілі — я ішоў, ішоў, практычна правільна, компас, мапа, але куды трапіў у выніку? Што гэта за населены пункт, напрыклад? Лепш бы на мяжу паслалі, далібог. Дапамажыце, калі ласка. У дадзеным выпадку неабходныя дробныя прадметы са шкла, бітая парцаляна таксама падыдзе.
Сафіко ўзяла з рук дзяўчынкі кубак (“Дапіла?” — ціха спытала яна, беручы яго з рук, дзяўчынка кіўнула: дапіла, вядома) і кінула яго ў паліваны рондаль. Кубак разбіўся. Сафіко падала рондаль мядзведзю.
— Дзякую, гаспадынька, — заківаў мядзведзь, акуратна кладучы сабе ў пашчу аскепкі. — Бітая парцаляна, шкло — усё нармальна, усё гадзіцца. Проста галава баліць вельмі.
Ён паказаў на дзірачку ў ілбе.
— Баліць галава і баліць. Ужо зусім сіл няма, трэба неяк пазбыцца. Ты не бойся, гаспадынька, калі пачне ўжо дзейнічаць, я выйду, туды выйду, у лес, да прыкладу.
Закіпела вада, Сафіко запарыла гарбату, разліла яе па гранёных шклянках, паставіла перад гасцямі. Яе прадчуванні пачалі здзяйсняцца: дзяўчынка ўзлезла мёртваму мядзведзю на калені (хоць дзе ў мядзведзя мусяць быць калені, гэта пытанне) і пачала засынаць, дзядуля-пчаляр мачаў пальцы ў гарбату і хіхікаў. Практычна ідылія.
Раптам зноў нехта пагрукаўся.
Сафіко акуратна прыадчыніла дзверы, а там яе муж, Юры Васілевіч Галаўлін, жывы і здаровы, усё ў яго добра — ружовашчокі, з нагрэтай, калянай стрэльбай за спінай, ухмыляецца, разводзіць рукамі: прабач, красуня, дурнога — затрымаўся на паляванні! Ну, і не гэткае бывае. Дзе толькі людзі не затрымліваюцца.
Муж зайшоў у хату, пабачыў гасцей і кажа:
— Гэта ты, Сафіко, добра і правільна зрабіла, я на сваім паляванні гэтым разам вельмі важных гасцей застрэліў і спужаўся, што праз іх у мяне праблемы будуць. Мне нават сказалі: усё, дадому цяпер не адпусцяць. Я ўжо і не верыў, што вярнуся. Але, бачыш, ты гэтых гасцей у хату пусціла, усе іх просьбы выканала, гарбатай напаіла — мне пра гэта сказалі, падзякавалі дый адпусцілі: ідзі, маўляў, мы на цябе больш не злуемся.
Дый госці ўжо не злуюцца — усё-ткі сур’ёзныя людзі, не глупства нейкае, не качка, не слонка, нармальныя прыстойныя асобы, праўда?
Дзяўчынка, стары-пчаляр і мядзведзь разам заківалі.
— А што было б, каб я не пусціла гасцей? — спытала Сафіко, яна ўжо пра нешта здагадвалася.
— Тады б я сам стаў такім жа госцем, — патлумачыў муж. — Хадзіў бы так па чужых хатах, дзе муж на паляванні напракудзіў. Сядзеў бы за гарбаткай. Але да цябе б не заходзіў: нельга. Так бы і пакутаваў вечна.
— Не вечна! — сказаў мядзведзь. — Калі бітага шкла нажэрціся, дык і нядоўга зусім. Ну, я пайшоў. Бывайце здаровыя.
Паляпаў мужа па спіне і выйшаў.
Дзяўчынка і дзядуля-пчаляр таксама сабраліся ісці — падзякавалі Сафіко за гарбату, таксама паляпалі мужа па спіне — маўляў, мы не крыўдуем, усякае здараецца, любы чалавек мае права на памылку, бо за яго спінай заўжды стаіць іншы, блізкі і родны яму чалавек, які права на памылку не мае.
У Сафіко такога права не было, таму яна ўсё зрабіла правільна: калі нехта просіць пра дапамогу, яго трэба пусціць у хату і дапамагчы. Хоць яна чамусьці заўжды лічыла, што справа не ў этыцы і не ў міласэрнасці — проста трэба заўжды прыслухоўвацца да самых чорных, самых негатыўных і жудасных сваіх прадчуванняў. “Усе прыкметы здзейсніліся. Таму я зрабіла так, а не іначай”, — казала яна сабе.
І гэта была чысцюткая хлусня. Але хлусня ў некаторых сітуацыях, як бачым, прабачаецца — што тут такога, ну хлусня і хлусня, неістотна, карацей.
© Таццяна Заміроўская, 2012
