№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Стыг Дагерман

Забіць дзіця (Att döda ett barn)

Апавяданне

Пераклад са шведскай Алеся Башарымава

Лёгкі дзянёк, збоку над раўнінай стаіць сонца. Хутка зазвіняць званы: сёння нядзеля. Паміж жытнімі нівамі пара маладых знайшла сцяжыну: тут яны раней не хадзілі. Тры раўнінныя вёсачкі зіхцяць шыбамі хацінак. Мужчыны голяцца перад люстэркамі за абедзеннымі сталамі, жанчыны, напяваючы, крояць хлеб да кавы, дзеці на падлозе зашпільваюць свае камізэлькі. Гэта шчаслівы ранак ліхога дня, бо гэтым днём шчаслівы чалавек заб’е дзіця з трэцяй вёскі. Дзіця яшчэ сядзіць на падлозе і зашпільвае сваю камізэльку, і мужчына, які голіцца, кажа, што сёння ў іх будзе вандроўка па рацэ, а жанчына напявае і падкладае новыя лусты хлеба на блакітны сподак.

Ніякага ценю не насоўваецца на кухню, а мужчына, што заб’е дзіця, яшчэ стаіць у першай вёсцы каля чырвонай бензапомпы. Гэта шчаслівы мужчына; ён глядзіць у камеру і бачыць праз шкельца маленькі блакітны аўтамабіль, а перад аўтамабілем – маладую дзяўчыну; яна смяецца. Пакуль дзяўчына смяецца, а мужчына робіць прыгожы здымак, бензазапраўшчык адкручвае бак і прарочыць ім выдатны дзень. Дзяўчына сядае ў машыну, а мужчына, што заб’е дзіця, вымае з кішэні кашалёк і адказвае, што яны паедуць да мора, што на моры яны возьмуць лодку і заплывуць далёка-далёка. Шкло апушчанае, і дзяўчына на пярэднім сядзенні чуе ягоныя словы, яна заплюшчвае вочы, а заплюўшчыўшы іх, бачыць мора і мужчыну поруч у лодцы. Мужчына зусім не злыдзень, ён шчаслівы й вясёлы, і перш чым сесці ў машыну, ён затрымліваецца на імгненне перад радыятарам, які ззяе на сонцы; мужчына захапляецца гэтым бляскам, водарам бензіну і чаромхі. Ніякага ценю не насоўваецца на машыну, і бліскучы бампер не змяты і не чырвоны ад крыві.

Але ў той момант, як у першай вёсцы чалавек у машыне зачыняе злева за сабой дзверцы і заводзіць аўтамабіль, на кухні ў трэцяй вёсцы жанчына адчыняе сваю шафу і не бачыць там цукру. Дзіця, што ўжо зашпіліла сваю камізэльку і зашнуравала боцікі, стаіць каленкамі на канапе і назірае за рэчкай, што віецца паміж вольхаў, і за чорным чоўнам, выцягнутым на траву. Мужчына, што страціць сваё дзіця, ужо паголены і цяпер складае люстэрка. На стале – кубкі з кавай, хлеб, вяршкі і мухі. Не хапае толькі цукру, і маці кажа свайму дзіцяці збегаць да Ларсанаў і пазычыць некалькі кавалачкаў. І пакуль дзіця адчыняе дзверы, мужчына крычыць яму наўздагон, каб яно паспяшалася, бо на беразе чакае човен, і што сёння яны будуць весяліцца як ніколі. І калі дзіця ўжо бяжыць садам, яно ўсё думае пра тую рэчку, пра плёскат рыбы, і ніхто не нашэптвае яму, што жыць засталося толькі восем хвілін і што човен так і будзе ляжаць там, дзе ляжаў увесь гэты дзень і плойму мінулых дзён.

Да Ларсанаў блізка, гэта насупраць, цераз дарогу, і пакуль дзіця перабягае яе, маленькі блакітны аўтамабіль заязджае ў другую вёску. Гэта такая сабе невялікая вёсачка з чырвонымі хаткамі, дзе жыхары, толькі прачнуўшыся, сядзяць за ранішняй кавай і назіраюць за аўтамабілем, што нясецца міма за жывой агароджай, пакідаючы за сабой высокія хмары пылу. Машына едзе вельмі хутка, і мужчына бачыць з яе, як таполі і свежапрасмоленыя тэлеграфныя слупы прамільгваюць шэрымі ценямі. Лета дзьме праз ветравое шкло, яны выязджаюць з вёскі, яны так файна і грунтоўна ўладкаваліся на сярэдзіне дарогі, і на дарозе яны адны... пакуль. Здорава ехаць па мяккай шырокай дарозе, калі на ёй ты адзін, а на раўніне яно яшчэ лепей. Мужчына шчаслівы і моцны, і ён адчувае локцем цела сваёй жанчыны. Мужчына зусім не злыдзень. Ён спяшаецца да мора. Ён і курыцы б не пакрыўдзіў, але ўсё ж ён хутка заб’е дзіця. Калі яны нясуцца да трэцяй вёскі, дзяўчына апускае павекі і абвяшчае, што не расплюшчыць вачэй, пакуль яны не змогуць убачыць мора; яна марыць пад мяккае пагойдванне машыны, якім бліскучым яно будзе.

Жыццё не мае літасці, і таму за хвіліну да таго як шчаслівы мужчына заб’е дзіця, ён усё яшчэ шчаслівы; за хвіліну да таго як жанчына закрычыць ад жаху, яна можа летуценна марыць пра мора; і ў апошнюю хвіліну жыцця дзіцяці ягоныя бацькі могуць чакаць цукру на кухні і размаўляць пра белізну зубоў свайго дзіцёнка і падарожжа па рацэ; а само дзіця можа, зачыніўшы брамку, пабегчы цераз дарогу, высока ў руцэ трымаючы кавалачкі цукру, закручаныя ў белую паперу, – і ўсю гэтую апошнюю хвіліну нічога не бачыць, акрамя доўгай бліскучай ракі з вялізнымі рыбінамі і шырокага чаўна з ціхімі вёсламі.

Потым робіцца занадта позна. Потым блакітны аўтамабіль стаіць упоперак дарогі, жанчына крычыць і адводзіць ад вуснаў руку, і з рукі цячэ кроў. Потым мужчына адчыняе дзверцы машыны і спрабуе стаць на ногі, хоць сам ён працяты жахам. Потым рассыпаныя кавалачкі цукру валяюцца, забытыя, у крыві і жвіры, а дзіця нерухома ляжыць на жываце з моцна ўціснутым у дарогу тварам. Потым з’яўляюцца двое збялелых людзей, што не паспелі яшчэ дапіць сваю каву, яны выбягаюць з брамкі і бачаць дарогу такой, якой ім не забыць яе ніколі. Бо гэта няпраўда, што час лечыць любыя раны. Час не лечыць раны забітага дзіцяці; і ён надта кепска лечыць боль маці, што забылася купіць цукру і выпраўляе свайго дзіцёнка пазычаць праз дарогу; і гэтак жа кепска лечыць ён пакуты шчаслівага некалі мужчыны, які забіў тое дзіця.

Бо той, хто забіў дзіця, не паедзе да мора. Той, хто забіў дзіця, будзе марудна ехаць дадому ў цішы, а побач з ім будзе сядзець знямелая жанчына з перавязанай рукой, і ва ўсіх вёсках, якія яны мінуць, яны не ўбачаць аніводнага радаснага чалавека. Усе цені страшна пацямнеюць; калі яны развітаюцца, ціша не знікне, і мужчына, што забіў дзіця, будзе адчуваць, што гэтая ціша – вораг, што яму спатрэбяцца гады жыцця, каб крыкамі “Гэта не мая віна!!!” перамагчы яе. Але яму будзе вядома, што гэта хлусня, і ў сваіх снах ён будзе прасіць вярнуць яму адзіную хвіліну свайго жыцця, каб змяніць яе, тую адзіную хвіліну.

Але жыццё не мае літасці да таго, хто забіў дзіця, і таму потым робіцца занадта позна для ўсяго.

Пераклад са шведскай – Алеся Башарымава © 2009

Чытайце таксама

Грэгары Корса

Грэгары Корса

Амерыканскі паэт і мастак, адзін з яркіх прадстаўнікоў Біт-пакалення

Роберт Фэргюсан

Роберт Фэргюсан

Шатландскі паэт Роберт Фэргюсан нарадзіўся 5 верасня 1750 году ў сям’і Ўільяма Фэргюсана, бухгалтара банка брытанскай ільняной кампаніі ў Эдынбургу, і яго жонкі Маргарэт і быў адным з трох іх дзяцей, што засталіся ў жывых

Генрык Сянкевіч

Генрык Сянкевіч

Нарадзіўся 5 траўня 1846 году ў фальварку Воля-Акшэйска на тэрыторыі Польшчы, якая ў той час уваходзіла ў склад Расійскай імперыі

Джэйн Остэн

Джэйн Остэн

“Першая лэдзі” ангельскай літаратуры, якая запачаткавала сямейны раман

927