№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Мікола Хвылявы

Дарога і ластаўка (Дорога й ластівка)

Апавяданне

Пераклад з украінскай Уладзь Лянкевіч


І

У перспектыве – дарога.

Праваруч, леваруч – акварэлі. Далёка – лес. Дарога да лесу, а можа, убок.

Дарога спакойна адыходзіць, і на ёй пуста.

Мабыць, хутка зажаўцее лісце, і ў неба засумуе стары дуб. Стары дуб быў калісьці ля нашае хаты, у дзяцінстве.

Я гляджу на дарогу, і яна вядзе мяне за далёкія гоні.

Пакорліва іду за ёю.

...Некалі была бяроза, сарваў лісток і паклаў у кнігу, кнізе, здаецца, больш за сто гадоў, пажоўклі нават радкі. А ў гэтай кнізе ліст з бярозы, пажоўклы. (Можа, бярозы ўжо й няма... А дзе згадка пра аўтара стогадовае кнігі з пажоўклымі радкамі?)

...Гляджу на дарогу. На дарозе пуста, і я думаю пра нябыт: калі дарога адыходзіць, тады нешта адыходзіць, некуды адыходзіць.

...Потым успамінаю слівы.

Акурат па гэтай дарозе везлі некалі слівы. Я быў маленькі і прасіў у цёткі сліваў.

Тады яна дала мне жменю.

Ды не былі гэта слівы. Было дзяцінства.

...На даляглядзе збіраюцца хмары, збіраюцца пад вечар.

Але гэта будзе не патоп, а спадзе звычайная раса. Тады забуяе расліна.

А ў час патопу (памятаеце?) былі галубы.

.     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .

Каля акна праляцелі галубы, пырхнулі і зніклі за вялізным будынкам.

І кажа галубка: – Дарога? – Кажа голуб: – Дарога!

Потым паляцелі на плошчу Валадарскага і там селі каля ратушы.

...Гляджу зноў на дарогу.

За ёю, куды яна ідзе, ідзе суворасць, можа, жорсткасць, можа, сама смерць.

Ну, і што з таго? Няхай ідуць: так трэба.

Але ўсё-ткі што з дарогаю?

І сказаў голуб: – Дарога? – Сказала галубка: – Дарога!

.     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .

Па далёкай дарозе пайшоў шырокі цень. Праходзілі кашлатыя хмары і патушылі сонца.

Калі прайшоў цень і схаваў дарогу – дарогі не было.

Я дайшоў да мяжы сваёй мудрасці і падумаў маркотна:

– Дарога?

Але галубы не адгукаліся.

.     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .

Горад шумеў, крычалі маторы, ляцелі будынкі.

Мой далёкі сон (лебядзінае крыло) растаў над местам.

...Я надзеў кепку і выйшаў на вуліцу.

ІІ

Было ціха і цёмна. Раптам падзьмуў вецер.

І закруціла,

               зашумела

                           ў дрэвах.

Быў гром – гэта прыйшла летняя духмяная навальніца.

Сарвала яе, і памчалася яна ў цёмную прастору.

...А потым зашумеў дождж.

Яна шукала святло –

– шукала,

               знайшла,

                         паляцела.

Уляцела.

Было дзівоснае бліскучае святло і ціха, без дажджу.

Гэта быў пакой.

Села на шафе – спакойна, суха, цёпла.

Але хвалявалася.

Яе хвалявала звычайнае святло – электрычнасць.

Тады яна сарвалася і зноўку паляцела.

І вось – чатыры аксамітныя сцяны.

Ясна: ударылася ў аксамітную сцяну і ўпала ў парцалянавы келіх.

Назад!

Назад!

І – у клавішы!

Пранёсся мілагучны зык.

А што яна?

...Яшчэ раз у столь размаляваную, а тады

                                      ў знямозе

                                                  ўпала.

Сядзела. Цяжка дыхала.

А ейныя ножкі атуляў дыван – гэта ўсходні аксамітны дыван з Турцыі.

Пэўна, пакой быў незвычайны – гэта быў пакой у маім уяўленні.

...А за акном насіўся вецер, скавыталі дрэвы, трывожна крычалі гудкі.

Толькі ноч смяялася ціха, цёмна і падступна.

...Так! Яна шукала акно – вылецець у акно, у дождж, у ноч.

Але акна не было.

.     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .

А потым яшчэ доўга насілася па пакоі. Ізноў падала ў парцалянавы келіх і білася ў размаляваную столь.

Была ў роспачы – яе надта трывожыла звычайнае святло – электрычнасць.

...Тады ў дождж заскавыталі дрэвы, потым у дождж засмяяліся дрэвы.

Ці чула яна, як смяяліся дрэвы?

Нічога не чула яна.

Нічога!

Нарэшце –

– ударылася яна ў срэбную жырандолю і ўпала на аксамітны турэцкі дыван.

уздыхаючы апошні раз (яна разбілася на смерць), хіліла галоўку ад святла і шукала вачыма –

– акно.

Акна не было. І яна памерла.

...А за акном была ноч і ціха, цёмна і падступна ўсміхалася.

.     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .     .

Праз дзесяць хвілін світала.

Праз гадзіну я ўвайшоў у пакой.

Ужо ночы не было.

Прайшла навальніца, прайшоў дождж.

Узыходзіла сонца.

Пахла сонцам, пахла жыццём.

Я ўздыхнуў глыбока і высока падняў голаў.

...Потым узяў яе за крылцы, пагардліва паглядзеў на крылцы і кінуў яе ў памыйную яміну, дзе капаліся валацужныя гарадскія сабакі.

Гэта была ластаўка.

© Уладзімір Лянкевіч, пераклад

Пераклад з украінскай – Уладзь Лянкевіч © 2013

Чытайце таксама

Мойшэ Кульбак

Мойшэ Кульбак

Беларуска-габрэйскі пісьменнік і перакладчык, пісаў на мове ідыш

Крысціян К'ельструп

Крысціян К'ельструп

Рэдактар выдавецтва Aschehoug і літаратурна-палітычнага часопіса Samtiden.

Кусуяма Масао

Кусуяма Масао

Японскі тэатральны крытык, рэдактар, дзіцячы пісьменнік

Ханс Хайнц Эверс

Ханс Хайнц Эверс

Ханс Хайнц Эверс – нямецкi празаік i паэт, аўтар мiстычных апавяданняў i раманаў гатычнае скiраванасцi

1221