№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Джэймс Дуглас Морысан

Аўтаінтэрв’ю (Auto-interview)

Пераклад з ангельскай Алена Пятровіч


Я думаю, інтэрв’ю – гэта новая форма мастацтва. Мне здаецца, што аўтаінтэрв’ю – гэта сама сутнасць творчых здольнасцяў. Задаваць сабе пытанні і спрабаваць знайсці адказы. Быць пісьменнікам – гэта проста адказваць на шэраг незададзеных пытанняў.

Гэта падобна да допыту, калі стаіш у судзе на месцы сведкі. Гэта – тая дзіўная тэрыторыя, дзе ты спрабуеш дакладна вызначыць, што здарылася, і шчыра намагаешся ўспомніць, што ты хацеў зрабіць. Гэта цудоўнае разумовае практыкаванне. Інтэрв’ю дае табе шанец правесці для свайго розуму вочную стаўку з пытаннямі, у чым – на маю думку – і заключаецца сутнасць мастацтва. Таксама інтэрв’ю дае магчымасць выпрабаваць і адкінуць усё тое, што проста запаўняе пустоты... ты павінен намагацца быць шчырым, дакладным, адказваць па сутнасці пытання... ніякай лухты. Па сваёй форме інтэрв’ю мае вытокі ў споведзі, дэбатах і перакрыжаваным допыце. Калі ты нешта сказаў, ты ўжо не можаш адмовіцца ад сваіх словаў. Занадта позна. Гэта вельмі экзістэнцыйны момант.

Я нібыта падсеў на гульню мастацтва і літаратуры; мае героі – мастакі і пісьменнікі.

Я заўсёды хацеў пісаць, але я заўсёды меркаваў, што нічога не выйдзе, пакуль нейкім чынам мая рука не возьме асадку і не пачне рухацца без майго ўдзелу. Нешта накшталт аўтаматычнага пісьма. Але гэтага так і не здарылася.

Канечне, я напісаў некалькі вершаў. Здаецца, класе ў пятым-шостым я напісаў верш “Поні-экспрэс” (“The Pony Express”). Гэта быў першы верш, наколькі я памятаю. Нешта тыпу балады. Але я так і не змог давесці яго да ладу.

“Конскія шыроты” (“Horse Latitudes”) я напісаў, калі вучыўся ў старэйшых класах. Падчас навучання ў школе і універсітэце ў мяне была процьма нататнікаў, а калі я кінуў навучанне з нейкай дурной прычыны – а можа, гэта было мудра – я іх усе выкінуў... Я пісаў у гэтых кніжках днямі і начамі. Але магчыма, калі б я іх не выкінуў, то не напісаў бы нічога арыгінальнага – бо збольшага яны былі кампіляцыяй усяго таго, што я чытаў або чуў, нешта накшталт цытатніка. Думаю, калі б я ніколі ад іх не пазбавіўся, то ніколі не зрабіўся б свабодным.

Разумееце, сапраўдная паэзія не нясе ніякай інфармацыі, яна проста перабірае розныя магчымасці. Адчыняе ўсе дзверы. І ты можаш зайсці ў любыя, якія табе даспадобы.

...і вось чаму паэзія так прыцягвае мяне – таму што яна вечная. Пакуль жывуць людзі, яны будуць памятаць словы і спалучэнні словаў. Нішто іншае не перажыве сусветную катастрофу, апрача паэзіі і песні. Ніхто не ў стане запомніць цэлы раман. Ніхто не ў стане апісаць фільм, скульптуру, карціну, але пакуль жывуць людзі, будуць жыць песні і паэзія.

Калі ў маёй паэзіі і ёсць нейкая мэта – то гэта вызваліць людзей ад абмежаванасці іх успрыняцця і пачуццяў.

Лос-Анжэлес, 1969–1971

Пераклад з ангельскай – Алена Пятровіч © 2010

Чытайце таксама

Хенрык Нордбрандт

Хенрык Нордбрандт

Дацкі пісьменнік, аўтар шэрагу зборнікаў вершаў, эсэ, раманаў, падарожных нататак. Лаўрэат прэміі Дацкай акадэміі (1980), літаратурнай прэміі Шведскай акадэміі (1990).

Ар'ен Дэйнкер

Ар'ен Дэйнкер

Нідэрландскі паэт і празаік, аўтар раману "Багна" і трынаццаці кніг паэзіі

Мікола Куліш

Мікола Куліш

Украінскі драматург, журналіст, педагог, грамадскі дзеяч, рэжысёр

Андрэй Адамовіч

Андрэй Адамовіч

Беларускі паэт, аўтар зборніка "Дзень паэзіі смерці дзень". Перакладае з украінскай

869