Анна-Марыя сядзіць ва ўласнай ванне, да краёў напоўненай вадою, напусціла цёплай вады, сядзіць цяпер, нешта сабе думае, уздымае рукою хвалі і слухае прымач, што звісае на скураным матузку якраз над густой пенай; яна заўжды так – прачнецца недзе ў абед, напусціць вады і плавае сабе, як скумбрыя, нават тэлефон прыцягнула да ваннай, ён у яе заўжды мокры, б’е токам і іскрыць, размаўляць з ёю па тэлефоне – прыемнасць невялікая, яна ўвесь час выгукае нейкія праклёны, лаецца, калі яе токам б’е, але не замаўкае. Цяпер яна неасцярожна паварочваецца і з галавой занураецца ў густыя непраглядныя воды, страчваючы з навакольным светам усялякую сувязь, толькі рука са слухаўкай тырчыць над хвалямі.
Час ад часу яна ўсплывае з глыбіні і, думаючы пра жыццё, разглядае нейкую дэталь свайго цела, знізу ўверх, напрыклад, пазногці на нагах, фарбаваныя ружовым лакам, мама з дзяцінства прывучыла яе – югаслаўскую дзяўчынку, – што трэба заўжды фарбаваць пазногці на руках і нагах, можаш не любіць краіны, у якой жывеш, казала яна, але пазногці мусяць быць нафарбаваныя, інакш гэта будзе з твайго боку яшчэ адной саступкай ім, у наш час, дадавала яна, і ў нашай краіне гэта не так ужо і мала, дзіцятка маё, – фарбаваць пазногці на нагах, не забывайся на гэта, Анна-Марыя не забывалася і змалку хадзіла з нафарбаванымі пазногцямі, чым вельмі здзіўляла выхавацелек у дзіцячым садку. У яе заўжды былі прыгожыя акуратныя ступы, і калі класе ў трэцім-чацвертым яе выцягвалі на мясцовыя спаборніцтвы па лёгкай атлетыцы, спартовыя функцыянеры з міністэрства, якія мусілі спецыяльна назіраць за спаборніцтвамі, па некалькі разоў падыходзілі да іх каманды і з непрыхаванай перадузятасцю, то бок паклаўшы на ўсе прынцыпы алімпійскага руху ды фэйр плэю і ігнаруючы каманды іншых бялградскіх школаў, схіляліся над Аннай-Марыяй, усхвалявана і крыху нервова мацалі яе канцавіны, маўляў, тут не баліць? пыталіся, а тут? а вышэй? калі не ціснеце – не баліць, адказвала крыху збянтэжаная дзяўчынка, беражы сябе, казалі функцыянеры і выціралі пот, ты наша надзея, дадавалі яны пра штосьці сваё, Анна-Марыя берагла, але спартоўкаю так і не стала, неяк на трэніроўцы пацягнуўшы нагу, пайшла з вялікага спорту і пазбавіла функцыянераў такой важнай для іх, мабыць, штукі, як надзея.
Цяпер яна цешыцца сама сабою, разглядае свае ступы з папярочнымі слядамі ад шкарпэтак трохі вышэй за костачкі, бо на вуліцы зараз цёпла, і панчохаў яна не носіць. Сляды ад шкарпэтак ёй не падабаюцца, яна ляніва ўздымае ногі над вадой і разглядае нафарбаваныя пазногці. У гэты час прымач пачынае шыпець, Анна-Марыя падымае нагу яшчэ вышэй і лягутка стукае ёю па цёмным корпусе прымача, прымач раптам абрываецца з матузка і ляпаецца проста ў ваду, балюча стукнуўшы Анну-Марыю па лытцы. Анна-Марыя палохаецца, чорт, кажа, як балюча, і глядзіць што там з лыткаю, у яе там невялічкі і ледзь прыкметны апёк яшчэ з дзяцінства, калі яны з сябрамі гулялі ў партызанаў Ціта і рабілі нейкае выбуховае рэчыва ў сутарэннях ля чыгуначнага вакзалу, рэчыва жахліва смярдзела, але ўсе трывалі, дзеці ўсё-ткі, што ты ім скажаш, Анна-Марыя заўжды была ў цэнтры ўвагі настаўнікаў і вучняў, таму калі нейкі дзеўбануты партызан неасцярожна падарваў іх выбухоўку проста ў сутарэнні, не дзіўна, што Анна-Марыя апынулася зусім побач, то бок у цэнтры, ёй апякло лытку, бацькі баяліся, што апёк застанецца, але ўсё хутка прайшло і цяпер ужо нічога не відаць, хіба што валасоў там амаль не расло, таму Анне-Марыі не трэба было яе – гэтую лытку – галіць. Анна-Марыя недаверліва дакранулася рукой да пабітага месца і, выставіўшы нагу з вады, агледзела яе яшчэ раз. Ёй было дваццаць з нечым гадоў, усё, што магло сфармавацца на яе целе, ужо сфармавалася, развівацца яна пачала рана і заўжды гэтым карысталася, у яе ўжо ў сярэдніх класах была мяккая смуглая скура і доўгія паўнаватыя ногі, за што яе ўсе і любілі, як яна сама потым апавядала, першы сэкс у яе быў таксама ў школе, тады яна ўпершыню закахалася, каханне было нешчаслівым, яе абранец аказаўся гомасэксуалістам, і Анна-Марыя збіралася накласці на сябе рукі, знайшла бацькаву брытву і парэзала левае прыдалонне, з таго часу ў яе там шнар, але яго, зрэшты, таксама не бачна.
Яшчэ ў малодшых класах яна пачала спяваць, хадзіла ў хор, займалася ў музычнай школе, на яе спецыяльна прыходзілі паглядзець курсанты вайсковай акадэміі і проста выпадковыя вычварэнцы, яна была невысокага росту і мела доўгія русыя валасы, ужо калі паступіла ва універсітэт, валасы падстрыгла, але спяваць не кінула, ва універсітэце яе запрасілі ў сапраўдны хор, іх кіраўнік збіраў фольк, які яны потым выконвалі, грошай гэта, вядома, не давала, на нейкі час пасля універсітэту Анна-Марыя ўладкавалася афіцыянткай у бар, але гады са два таму іх старыя запісы пачулі ў Нямеччыне, папрасілі пераслаць фанаграмы. Яшчэ праз год у Берліне, на лэйбле «Акула», што спецыялізуецца на ўорлд-музыцы, выйшаў падвойны дыск з пафаснай назвай «Балканскі блюз», там было некалькі запісаў іх хору, дыск меў рэзананс, у аб’яднанай Еўропе дзівіліся – бач ты, мы іх бамбілі-бамбілі, а яны і надалей спяваюць, гордыя піянеры Ціта, і іх запрасілі ў Нямеччыну выступіць на вялікім фолькавым фестывалі, яны выступілі, і палова з іх, ясная рэч, засталася ў Нямеччыне, але Анна-Марыя паспела знайсці ў Вене нейкую стыпендыю, вырашыла далей вывучаць фольк, прыехала, пажыла колькі тыдняў у інтэрнаце, потым адшукала ў горадзе старую прыяцельку сваёй маці, тая здала ёй адну са сваіх кватэраў, і вось Анна-Марыя перажыла ў Вене зіму і паспяхова перажывала вясну, наведвала час ад часу нейкія заняткі, сумавала па Бялградзе, дасылала маці паштоўкі і штодня, набраўшы поўную ванну гарачай вады, залазіла туды і напявала фольк.
У пакоі вільготна і цёмна, над вадой лётаюць мятлікі, якія невядома як сюды трапілі, Анна-Марыя вылоўлівае нарэшце з вады свой прымач і выкідае яго на падлогу, нібы мокрую жабу. Мятлікам, мабыць, горача, Анне-Марыі таксама, але вылазіць яна не збіраецца.
– Ну, што, – пытаюся я ў яе, – чаму ты маўчыш?
Я быў адным з першых яе знаёмых у Вене. Уласна, спачатку яна пасялілася побач са мною, мы былі суседзямі, я дапамог ёй аформіць паперы ў банку і паліцыі, нават карміў яе некалькі дзён булёнамі на агульнай кухні, таму што бабак у яе тады не было і жэрці ёй таксама не было чаго, карацей, мы сябры, у добрым сэнсе гэтага слова, то бок без сэксу, без усяго гэтага цягамоцця, бывае часам і так, проста яна вось такая прыбабаханая, сядзіць сабе ў ванне, тэлефануе адтуль – з ваннай – сваім сябрам, вось мне патэлефанавала гадзіну таму, папрасіла прыйсці, параіць, як ёй далей быць, у яе, маўляў, сур’ёзныя праблемы.
Я, канечне, прыходжу, яна адчыняе мне дзверы і бяжыць назад у лазенку, ужо адтуль крычыць мне праходзь, не стой там, я заходжу ў лазенку, сядаю на зэдлік і разглядаю мятлікаў над вадой і раскіслы ўшчэнт раздзяўбаны прымач, што дахрыпвае сабе на падлозе. Анна-Марыя сядзіць па горла ў вадзе, сумна на мяне глядзіць, паліць размоклыя цыгарэты і маўчыць. І тут я пытаюся:
– Ну, чаму маўчыш?
– У мяне праблемы, – пачынае яна і нервова зацягваецца. – Прабач, канечне, што я цябе выцягнула.
– Нічога. Прабач, што не скідаю чаравікоў. У цябе тут вада.
– Так, прабач, тут прымач упаў у ваду.
– Хочаш, каб я яго адрамантаваў?
– Не-не, разумееш, у мяне праблемы з тваім знаёмым.
– З якім такім знаёмым?
– Ну, з тваім кампатрыётам. З Алікам.
– А якія з ім могуць быць праблемы?
– Ён у мяне закахаўся.
– Ён жа кампутарнік, – чамусьці сказаў я.
– Ну і што, у мяне не можа закахацца кампутарнік? – закашлялася Анна-Марыя.
– Добры кампутарнік – не. Яны эгацэнтрычныя, ім не да таго.
– Значыцца, Алік – дрэнны кампутарнік, – сур’ёзна сказала Анна-Марыя.
– Ён мой таварыш, – запярэчыў я. – І зямляк.
– Вы з ім побач жывяце?
– Так. Нашыя гарады побач. Пяцьсот кіламетраў, разумееш?
– Ён учора патэлефанаваў і сказаў, што кахае мяне. Што цяпер рабіць?
З ёй заўжды такія праблемы, яна ўвесь час скардзілася, ёй то кантралёры ў трамваі прызнаюцца ў каханні, то старэнькія паненкі ў оперы, яна, зрэшты, мілая жанчына, з наіўным тварам і ладнымі грудзямі, вось і мой таварыш Алік нешта сабе надумаў, я іх, дарэчы, сам і пазнаёміў зусім нядаўна, мы сядзелі ў нейкім клубе, сабраліся проста ўвечары, сядзелі, пілі, яны з Алікам хутка набраліся, пачалі нешта спяваць, ну вось, а я цяпер мушу ўсё гэта слухаць.
– Ну, – пытаюся, – а ён табе падабаецца?
– Не ведаю, – кажа Анна-Марыя, – у нас быў сэкс, і мне не спадабалася.
– У вас быў сэкс?
– Так, разумееш, я не надта і хацела, але так здарылася.
– І што?
– Вось пра гэта я і хацела з табой пагаварыць. Разумееш, мне гэта не зусім спадабалася.
– Гэта што – быў твой першы сэкс?
– Не, я пра іншае. Разумееш, ён увесь час рытмічна так дыхаў. Я ў яго пытаюся «што ты робіш?», а ён кажа, што адцягвае, значыцца, свой аргазм і для гэтага намагаецца кантраляваць дыханне.
– Цікава, ніколі пра такое не чуў.
– Ды пачакай. Ну, у яго дыханне, акей. А мне, як ты думаеш, – прыемна?
– Не ведаю, – шчыра сказаў я.
– Такое ўражанне, – вядзе яна далей, – што займаешся самба. Толькі без адзення.
– Без адзення, мабыць, нязручна.
– Што нязручна?
– Ну, самба займацца.
– Вось. І я не ведаю, што мне цяпер рабіць.
– А ты, – кажу я, – не спрабавала яму сказаць, каб не дыхаў?
– Ну як я гэта зраблю? Што, сказаць яму «не дыхай»? У мяне такое ўпершыню.
– Слухай, – спрабую я яе падтрымаць, – урэшце, Алік добры хлопец. Кампутарнік. Ён табе можа якую-небудзь праграму зрабіць. Сайт.
– Мне не патрэбны сайт, – Анна-Марыя топіць бычок у вадзе і адразу запальвае новую цыгарэту. – Я яго баюся. Раптам ён нейкі вар’ят. У вас у краіне там усе вар’яты.
– Вядома, – пагаджаюся я, – пачынаючы з прэзідэнта.
– Слухай, ты мусіш з ім паразмаўляць, – ціха, амаль шэптам кажа яна. – Ты ведаеш яго, ты ведаеш мяне, ён цябе паслухае.
– І што я мушу ў яго спытаць? Чаму ён кантралюе сваё дыханне?
– Не, увогуле пагутары з ім, чаго ён увогуле ад мяне хоча. Пагутарыш?
– Добра, – пагаджаюся я, – як-небудзь пры нагодзе, абавязкова. Зачыніш за мной дзверы?
– Чакай, – крычыць яна і хапае мяне за руку, абпырскваючы цёплай пенай, – не сыходзь. Ты мусіш пагаварыць з ім проста цяпер!
– Ён што – пад вадой ці што?
– Ён зараз прыйдзе.
– Можа, ты апранешся?
– Не-не, я застануся тут, тут мне спакайней.
– Ага, – кажу, – галоўнае нырні глыбей – там ён цябе не дастане. У цябе піва ёсць?
– Ёсць гарэлка. Вазьмі на кухні.
У кухні сапраўды ёсць пачатая пляшка гарэлкі, але няма ніякіх шклянак, толькі кубачкі для гарбаты, на якіх напісана «З днём народзінаў», я бяру кубак, прыношу назад у лазенку, наліваю Анне-Марыі, давай, кажу, з днём народзінаў, яна нервова выпівае, заходзіцца ў кашлі, страчвае раўнавагу і ідзе на дно. У гэтую хвілю ў дзверы звоняць. Я іду адчыняць.
У пакой заходзіць Алік, цягнучы за сабой, нібы цяжкую рыбацкую сетку, ранішнія галасы са сходаў і свой персанальны пах кампутарніка. Сапраўднага кампутарніка заўжды можна пазнаць паводле паху, гэты пах цяжка з нечым пераблытаць і немагчыма набыць проста так, не далучыўшыся да клавіятуры. Я думаю, яны пахнуць майкрасофтам. Алік трымае ў руках школьны памаранчавы заплечнік і грызе кітайскую вермішэль хуткага прыгатавання. Вермішэль варта было б, мабыць, кінуць у гарачую ваду, але Алік грызе яе проста так, як грэнадэры ў эсэсаўскіх дывізіях грызлі свае галеты, займаючы ўлетку 41-га чарговае напаўсоннае мястэчка на Усходнім фронце.
Алік вітаецца, кажа, што рады мяне бачыць. Шэптам дадае, што гэта добра, што я тут, і пачынае з захапленнем пераказваць нейкую гісторыю з жыцця кампутарнікаў, у якой усё трымаецца на рэгулярным ужыванні малазразумелага мне слова «працэсар», і я ў думках заўважаю, што калі цягам 10–15 секунд гэтае слова не ўжываецца, аповед страчвае дынаміку і хоць якое лагічнае напаўненне. Магчыма, гэта таму, што я ўспрымаю яго на слых, вось калі б ён мог усё гэта запісаць...
– Я спачатку хацеў усё гэта запісаць, – кажа Алік, – а пасля падумаў, што запомню. Гэта такая хітрая штука.
Ён дастае з заплечніка нейкую штуку, нешта, без сумневу, звязанае з вэб-дызайнам, і пачынае вырабляць з ёй незразумелыя маніпуляцыі, час ад часу прамаўляючы сваё сакральнае «працэсар». Кампутарнікі дзіўны народ, у іх усіх выпрацоўваецца такі ненавязлівы фетышызм, яны настолькі зжываюцца са сваімі персанальнымі машынамі, што мусяць абавязкова мець пры сабе ўсюды хоць нейкія іх часткі, а паколькі манітор за сабою не пацягаеш, то яны абмяжоўваюцца ўсялякімі дэталямі, дыскамі, электроннымі шматкамі, яны іх намагаюцца як мага часцей выцягваць на людзі, пагладжваюць іх, паляпваюць пальцамі, праціраюць рукавамі, вымаўляючы пры гэтым усялякія пазітыўныя для сваіх чакраў словы кшталту «працэсар», «вінчэстэр» ці ваяўнічае «антывірус». Дзіўны-дзіўны народ, я думаю, што калі б пачалася вайна і кампутарнікаў разам мабілізавалі, напрыклад, у ракетныя войскі, то, вяртаючыся ўвечары пасля дзесяцігадзіннага дзяжурства ў свае казармы, яны цягнулі б за сабой якія-небудзь баегалоўкі, праносілі б іх цераз прахадную пад шэрымі шынялямі, потым клалі б побач з сабой на падушкі, быццам плюшавых мядзведзікаў, а зранку прыносілі б назад і прыкручвалі на месца, вяртаючы ўзброеным сілам іх баяздольнасць.
Яшчэ пару гадоў таму, жывучы ў Кіеве і не ведаючы замежных моваў, Алік займаўся нечым прыкладным, здаецца, мовазнаўствам, і моцна ад гэтага піў. Здароўя асаблівага ён не меў, таму алкаголь даваўся яму цяжка, Алік увесь час рыгаў і меў жахлівыя шматгадзінныя пахмеллі. Піць ён кінуў цалкам нечакана, калі аднойчы прыйшоў дадому моцна п’яны і, прачнуўшыся сярод ночы, пайшоў рыгаць у душ. Адкруціў кран і паспрабаваў піць ваду з рукамыйніка. Вада была салодкай. Аліка ад гэтага званітавала. Наступнага дня ён прачнуўся. Адразу ж згадаў пра ваду і пайшоў яе каштаваць. Вада і надалей заставалася салодкай. У іншым кране, на кухні, вада таксама была салодкай. Алік спалохаўся. На трэці дзень вада ізноў была нармальнай, але перапалоханы Алік ужо вырашыў кінуць піць. Звольніўся са сваёй кафедры, пасварыўся з шэфам і запісаўся на кампутарныя курсы. Ужо цераз некалькі месяцаў ён складаў каляровыя графікі ў хлебанарыхтоўчай канторы, а праз год пачаў рабіць складаныя паўнафарматныя сайты, пераважна для заходніх фірмаў, якія на гэтым мелі неблагі навар, выкарыстоўваючы сваіх кіеўскіх партнёраў, скажам, Аліка, як танную працоўную сілу і пераводзячы грошы за працу на левы рахунак, вельмі эканомна.
Апроч таго, Алік трымаўся здаровага ладу жыцця, не піў, грыз сухама кітайскія распушчальныя сняданкі, паліў траву, запіваючы яе фруктовай гарбатай, а ў вольны ад працы час займаўся кампутарнай анімацыяй. Найглабальнейшым яго праектам была колькіхвілінная мультыплікацыйная прыпавесць пра добрых лясных баброў, тэхнічна крыху нязграбная, але лірычная і павучальная. У Алікавай гісторыі лясныя бабры, якія да гэтага славіліся гніласцю натуры ды паталагічным жлобствам, раптам перажываюць нейкае эмацыйнае ўзрушэнне і вырашаюць зрабіцца добрымі. Яны прыходзяць у цывілізацыю да людзей і апавядаюць пра сваё перараджэнне. Пасля некаторых ваганняў (3–4 секунды каляровай анімацыі) людзі наважваюцца даць веры лясным бабрам і пускаюць іх да сябе жыць і працаваць. Тут варта было б чакаць ад лясных баброў нейкай падлянкі, падступніцтва, абумоўленага генамі і сумнеўным мінулым, а бачыш, не – у Алікавай гісторыі, чым яна мяне і прывабіла, не было зацёртых паваротаў сюжэта, лясныя бабры такі напраўду перарадзіліся і пачалі браць актыўны ўдзел у жыцці грамадства. Мала таго, некаторыя з іх, найбольш працавітыя, ці што, дасягнулі не абы-якога поспеху ў бізнэсе і паадчынялі ўласныя офісы з персанальнымі сакратаркамі. Мне гэтае месца (5–6 секунд) падабалася найбольш. Заканчваўся фільм аб’ёмнай вакханальнай сцэнай (20–25 секунд разам з тытрамі) нейкага бізнэс-ланчу дзесьці на лясной паляне, што праўда, хутчэй падобнай да бейсбольнага поля, дзе побач з бізнэсоўцамі – ляснымі бабрамі сядзелі бізнэсоўцы-людзі і пілі безалкагольныя напоі, заядаючы іх чызбургерамі.
Гісторыю пра добрых лясных баброў Алік увапхнуў як рэкламны ролік на толькі што завершаны сайт адной нарвежскай фармацэўтычнай кампаніі. Нарвежцы анімацыйны выраб кіеўскіх партнёраў заўважылі надта позна, калі іх ужо сайт афіцыйна запрацаваў, мала таго, яго рэйтынг неспадзявана пачаў імкліва расці, а на распрацаваным Алікам форуме пасвілася безліч наведвальнікаў, сацыяльную прыналежнасць якіх вызначыць было цяжка, але фармацэўтыкаю яны цікавіліся менш за ўсё, разганяючы, як правіла, пра спірытызм, сектанцтва ці проста паранамальныя з’явы. Падазрэнні ўзмацніліся пасля таго, як аднае ночы на форум улезлі прадстаўнікі адной анархісцкай арганізацыі і доўга раіліся пра варыянты бясплатных пералётаў рэйсамі нарвежскіх авіялініяў, пасля чаго сайтам зацікавілася паліцыя. Фармацэўты ўважліва перагледзелі ўласную старонку і высунулі кіеўскім партнёрам афіцыйнае абвінавачанне, што тыя, маўляў, зрабілі з іх сайту ідэальную прынаду для даўнаў, гомасэксуалістаў і чырвоных, толькі не для фармацэўтаў, што прыстойны фармацэўт на гэткі сайт і носа не ўсуне і што за такія рэчы варта было б збіць з іх добрыя бабкі як кампенсацыю, але паколькі грошы пераводзіліся напаўлегальна і па ніякай дакументацыі не праходзілі, пацярпелыя фармацэўты прапанавалі кампрамісны варыянт: кіеўскія партнёры мусілі папрасіць прабачэння, перарабіць усё хутка і бясплатна, а галоўнае – даць па галаве таму, хто ўвапхнуў на іх фармацэўтычную вотчыну ролік пра добрых лясных баброў. Быў скандал, Аліка пазбавілі прэміі і выходных, хацелі ўвогуле звольніць, а потым узважана вырашылі: калі ён сам увапхнуў туды гэтых траханых баброў, дык хай сам іх адтуль і выцягвае. Алік нерваваўся, шмат курыў, піў сваю фруктовую гарбату і сумна глядзеў за вокны офіса. Неспадзявана для ўсіх, хто яго ведаў, ён падаў дакументы на стажыроўку ў венскім універсітэце і гэтаксама, як Анна-Марыя, прыбыў у чужую краіну ў пошуках прафесійнага росту і фінансавай стабільнасці. Мы з ім разам пілі, часта хадзілі па барах, ладзілі шматдзённыя алькагольныя заплывы за буйкі, і вось падчас аднаго з такіх заплываў я і пазнаёміў яго з Аннай-Марыяй. Цяпер у іх абодвух, здаецца, былі праблемы.
Паразмаўляўшы яшчэ нейкі час аб працэсары, Алік насцярожыўся, бо Анны-Марыі нідзе не было. Ён запытальна паглядзеў на мяне.
– А, – кажу, – ты да Анны-Марыі? Яна ў ванне. Хадзем.
Алік недаверліва падышоў да дзвярэй лазенкі. Азірнуўся на мяне.
– А ты, – пытаецца, – што, таксама туды пойдзеш?
– Ну, вядома, – кажу я, – мы ж сябры.
– Сапраўды?
– Мы сябры, сябры, – спрабую я яго супакоіць, – у нас вельмі добрыя стасункі. Я таксама пры ёй мыюся.
Яго гэта яшчэ больш насцярожвае.
– Ладна, жартую, – не вытрымліваю я, – хопіць.
Алік рашуча выдыхае паветра, кантралюе яго ўсё-ткі, і адчыняе дзверы. Анна-Марыя бачыць яго перад сабой і з перапуду дае нырца на дно. Алік хутка зачыняе дзверы.
– Слухай, – кажа, – яна там голая.
– Хто?
– Анна-Марыя.
– А, – кажу я пасля некаторай паўзы, – Анна-Марыя, так, голая. Яна мыецца, – тлумачу.
– Чаму ты не сказаў?
– Я казаў.
– Ты не казаў.
– Я казаў. Ну досыць, хадзем.
Я адчыняю дзверы і заходжу ў лазенку. Алік уваходзіць следам, вітаецца і не ведае, куды яму сесці. Анна-Марыя вітаецца з ім і ніякавата глядзіць на мяне. Я з прыемнасцю сачу за Алікам, цікава, дзе ён сядзе. Алік таўчэцца пасярод лазенкі і не ведае, як быць. Надта цудоўная атрымліваецца сітуацыя, я люблю такія рэчы, калі збіраецца нейкая кампанія і ўсё паводзяцца як прыдуркі, тады разумееш, што ты не адзін такі, вось яны, відавочна, з сімпатыяй ставяцца адно да аднаго, у іх нават сэкс быў, а ўсё адно – не могуць спакойна і нармальна паразумецца, абавязкова ім патрэбна зрабіць нейкую байду, наліць поўную кватэру вады, прыцягнуць сюды кампутарных абрубкаў, вар’яцкі свет, вар’яцкая цывілізацыя, я б засумаваў, калі б мне забаранілі кантактаваць з маімі сябрамі.
– Сядай, Алік, – кажу яму. – У нас ёсць гарэлка. Будзеш?
– У мяне ёсць шампанскае, – кажа Алік.
– Ты што – заўжды носіш з сабой шампанскае? – пытаюся я ў яго.
Анна-Марыя выразна глядзіць у мой бок.
– Не, гэта я спецыяльна купіў.
– А, ну давай-давай.
Алік адкаркоўвае сваё шампанскае, я прыношу яшчэ два кубачкі «З днём народзінаў», разліваю рэшткі гарэлкі, мы выпіваем, потым я адразу ж наліваю ў кубачкі шампанскага, і мы выпіваем зноў. Павісае маўчанка.
– Адзін мой знаёмы мастак, – пачынаю я, – любіць казаць, што яго ад шампанскага пучыць.
– Як гэта? – не разумее Анна-Марыя.
– Ну, – кажу, – жывот яму баліць.
– А я зусім не ем рыбы, – кажа Анна-Марыя пасля паўзы. – Ні крэветак, ні крабаў. Ні крабавых палачак, – дадае яна.
Усе ізноў замаўкаюць. Мова – дзіўная рэч. Толькі што я сказаў, што ў майго знаёмага мастака баліць жывот ад шампанскага, лухта нейкая. Трэба ісці дадому, заўжды так, разумею, трэба ісці дадому, замест гэтага сяджу і слухаю ўсялякія байкі. Што зрабіць, каб усё гэта скончылася?
– Алік, – кажу, – Анна-Марыя – мой сябар, разумееш?
– Разумею.
– Вам трэба пагаварыць, разумееш?
– Пра што? – палохаецца Алік.
– Не ведаю. Пра што? – пытаюся я ў Анны-Марыі. Яна нервова курыць і ненавідна глядзіць на мяне.
– Паслухайце, сябры, – кажу, – я з вамі разам не трахаўся, – Алік закашляўся, – мне ўвогуле ўсё адно, што з вамі будзе. Вы, вядома, мае сябры, але паводзіцеся вельмі дзіўна. Я вам увогуле тут замінаю.
– Мне не замінаеш, – халодна кажа Анна-Марыя.
– Мне таксама, – дадае Алік.
– Ну, добра, – пагаджаюся, – але вам усё адно трэба пагаварыць. Алік, яна хацела табе нешта сказаць.
– Няпраўда, – кажа Анна-Марыя.
– Праўда.
– Няпраўда.
– Праўда, – кажу я.
Увамкні гучней прымач, – просіць раптам Анна-Марыя. Я падымаю з падлогі прымач і кідаю яго ў ваду. Яна ўскрыквае і пачынае плакаць. Мятлікі спалохана падымаюцца ўверх.
Разумееш, – кажа яна сама сабе, – я заўжды баялася заставацца дома адна. У дзяцінстве мяне мама заўжды брала з сабой на працу, бо калі мяне пакідалі адну дома, са мною здараліся страшэнныя істэрыкі. Я рвала свае кніжкі, выкідала ў вокны адзенне, біла посуд. Карацей, у мяне здавалі нервы. Я і цяпер вельмі баюся адна заставацца, разумееш? Я праз гэта заўжды ўмыкаю паўсюль святло, тэлевізар, прымач, ноўтбук свой ніколі не вымыкаю, я баюся, разумееш? І вось пару дзён таму са мной адбылася такая гісторыя – я пайшла на нейкую выставу, выходзячы, вымкнула паўсюль святло, пасля выставы мы з сябрамі зайшлі ў нейкі паб у цэнтры дый добра так умазалі, разумееш, я ўвогуле шмат не п’ю, а тут нешта настрой быў паршывы, вось я і напілася. Прыходжу дадому, іду па калідоры, бачу – а ў прыбіральні святло гарыць. Я адразу зразумела, што там нехта ёсць, схапіла на кухні крэсла, прынесла і падперла ім дзверы. Каб адтуль не адчынілі. Сяджу і думаю – выклікаць паліцыю ці не выклікаць. Сядзела так да ранку.
– А потым што? – пытаецца Алік.
– Потым захацела ў прыбіральню, вырашыла-такі адчыніць. Ну, адчыніла.
– І што?
– Нічога.
– А святло?
– А не было ніякага святла. Падалося мне. Я забыла, як уладкаваны мой уключальнік, калі ён націснуты, а калі не, вось і падумала, што ён націснуты, разумееш?
– Так, – разгублена сказаў Алік.
– Я пайду лепей гарэлкі куплю, – кажу я.
– Чакай-чакай, не сыходзь, – просіць Анна-Марыя, – Алік, скажы яму.
– Так, сапраўды, – кажа мне Алік, – не трэба гарэлкі.
– Ведаеце, – дадае раптам Анна-Марыя, – я ўзгадала адну гісторыю...
...Мне чамусьці запамінаюцца збольшага самі размовы, я часта не магу ўзгадаць, хто менавіта вымаўляў тыя ці іншыя словы, у якіх абставінах, які ў яго тады быў выраз твару, у што ён быў апрануты, але словы я звычайна запамінаю, дзіўна, невядома чаму, я іх ужо столькі памятаю – гэтых чужых словаў, урыўкаў нечых гутарак, нечыя шэпты, выгукі, звароты, магчыма, гэта ўвогуле найлепшае, што ёсць у гэтым жыцці, мне часам цяжка кантактаваць з маімі сябрамі, мне дастаткова таго, што яны мне некалі казалі ці што яны казалі паміж сабой, заводзіць з імі кожнага разу новыя размовы для мяне цяжка, я баюся, што нешта сапсуецца, нешта будзе сказана не так, і ўвогуле, стасункі з сябрамі – рэч настолькі далікатная, што лепш яе проста пазбягаць, каб нічога не сапсаваць. Я люблю проста сядзець і слухаць сваіх знаёмых, бо сярод іх пераважна трапляюцца людзі няўпэўненыя ані ў сабе, ані ў тым, што іх атачае, размовы іх маюць хімерную афарбоўку, гэта нават і не размовы, гэта нагаворванне нейкіх лексемаў, якія, на іх думку, забяспечваюць ім перабыванне ў гэтым свеце, яны нібыта ўвесь час апраўдваюцца перад кімсьці, хто надзяліў іх голасам. Калі мае сябры размаўляюць, я магу слухаць іх да бясконцасці, добра ўсведамляючы, што напраўду рэч тут не ў тым, што ім ёсць што сказаць, рэч у тым, што мне ёсць што слухаць, бо хтосьці, хто кіруе нашымі галасамі і нашымі горламі, прамаўляе да мяне такім вось чынам, а ігнараваць яго – проста неразумна, таму што акрамя яго да цябе па-сапраўднаму ўвогуле нікому няма справы. Я сяджу і слухаю Анну-Марыю, слухаю, як яна нервова пераказвае нейкую блытаную гісторыю, як яна не вытрымлівае і пачынае голасна плакаць і прызнаецца Аліку ў каханні, Алік расчулена нешта ёй шэпча ў адказ, яна далей рыдае, закрывае твар рукамі, Алік схіляецца над ёй і пачынае яе абдымаць, яна таксама абдымае яго і далей плача, мятлікі спалохана лётаюць над цёплымі водамі, і я ціхенька выходжу ў калідор. Дзіўна, мне вельмі падабаецца гэты механізм, гэты прынцып, паводле якога ўсё і адбываецца, добра зроблена, што тут скажаш, вось яны, напрыклад, – бадзяліся па гэтым мацерыку, бадзяліся, разам з мільёнамі іншых грамадзян, з кімсьці жылі, некага кідалі, ад некага ўцякалі і ўсё адно сустрэліся, бач ты, не размінуліся, не згубілі адно аднаго, сустрэліся, нагаварылі шмат дурнотаў, але ўсё адно – ім добра, будуць сабе далей размаўляць, расказваць усялякія рэчы, потым, магчыма, будуць кахацца. Магчыма, нават у вадзе. Як рыбы. Альбо трытоны.
© Сергій Жадан, 2009.
