№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Шарлота Пэркінс Гілман

Чаму я напісала “Жоўтыя шпалеры” (Why I Wrote the Yellow Wallpaper)

Пераклад з ангельскай Юля Цімафеева


Многія і многія чытачы задавалі мне гэтае пытанне. Калі апавяданне ўпершыню з’явілася ў часопісе New England Magazine у 1891 годзе, адзін доктар з Бостану выказаў свой пратэст у мясцовай газеце The Transcript. Ён пераконваў, што пісаць такія апавяданні нельга, бо яны могуць давесці да вар’яцтва любога, хто будзе іх чытаць.

Другі доктар, здаецца, з Канзасу, напісаў мне, што гэта найлепшае апісанне вар’яцтва на ранняй стадыі, якое яму калі-небудзь даводзілася чытаць, і “перапрашаю, Вы былі там?”

Але гісторыя гэтай гісторыі наступная:

Многія гады я пакутавала на цяжкае і даволі працяглае нервовае расстройства, што часам змянялася меланхоліяй. Прыкладна на трэці год гэтай хваробы я, поўная шчырай веры і надзеі, звярнулася да выбітнага спецыяліста па нервовых хваробах, добра вядомага ў краіне. Гэты мудры чалавек паклаў мяне ў ложак і прапісаў “лячэнне спакоем”. Мой арганізм паддаўся лячэнню так хутка, што доктар вырашыў адправіць мяне дахаты, бо са мною ўжо нібыта ўсё было ў парадку. Да таго ж, ён пільна раіў мне “як мага больш часу бавіць дома”, “прысвячаць інтэлектуальнай працы не болей за дзве гадзіны на дзень” і “больш ніколі ў жыцці не брацца за аловак, асадку ці пэндзаль”. Гэта было ў 1887 годзе.

Я вярнулася дахаты і недзе тры месяцы старанна выконвала прадпісанні, аж пакуль не апынулася на мяжы амаль поўнага псіхічнага краху.

Тады, сабраўшы рэшткі розуму, які яшчэ не згінуў, і дзякуючы сяброўскай падтрымцы, я адрынула парады выбітнага спецыяліста і зноў узялася за працу – працу, што ёсць нормаю жыцця любога чалавека, працу, якая ёсць і радасцю, і сталеннем, і служэннем і без якой чалавек – толькі ўтрыманец і дармаед. І тады нарэшце сілы зноў пачалі вяртацца да мяне.

Прыемна ўзрушаная сваім збавеннем, я напісала “Жоўтыя шпалеры”, крыху перабольшваючы і згушчаючы фарбы, каб перадаць галоўную ідэю (у мяне ніколі не было галюцынацый ці візуальных асацыяцый, народжаных шпалерамі), і даслала копію доктару, які ледзь не давёў мяне да вар’яцтва. Ён так і не пацвердзіў, што яе атрымаў.

Гэтая маленькая кніга знайшла водгук сярод псіхіятраў, а таксама была прызнаная літаратурным творам. Наколькі я ведаю, яна выратавала прынамсі адну жанчыну ад лёсу, вельмі падобнага да майго. Кніга так напалохала яе сям’ю, што жанчыне дазволілі вярнуцца да звычайных заняткаў. І яна ачуняла.

Але найлепшы плён апавядання – у наступным. Праз шмат гадоў я даведалася, што той вялікі спецыяліст прызнаўся сваім сябрам, што змяніў спосаб лекавання неўрастэніі, прачытаўшы “Жоўтыя шпалеры”.

Апавяданне не мела мэтаю давесці некага да вар’яцтва, а наадварот, было створанае, каб абараніць людзей ад спробаў іншых зрабіць гэта. І ўсё атрымалася.

Артыкул быў упершыню надрукаваны ў кастрычніцкім нумары The Forerunner за 1913 год.


Пераклад з ангельскай – Юля Цімафеева © 2010

Чытайце таксама

Кнут Гамсун

Кнут Гамсун

Нарвежскі пісьменнік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры

Шарлота Пэркінс Гілман

Шарлота Пэркінс Гілман

Амерыканская пісьменніца, эканаміст, выкладчык і ранні тэарэтык фемінісцкага руху

Стэфан Жаромскі

Стэфан Жаромскі

Польскі пісьменнік і публіцыст, “сумленне польскай літаратуры”

Чэслаў Мілаш

Чэслаў Мілаш

Польскі паэт, празаік, эсэіст, гісторык літаратуры, перакладчык, юрыст і дыпламат

962