№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Шарлота Пэркінс Гілман

Чаму я напісала “Жоўтыя шпалеры” (Why I Wrote the Yellow Wallpaper)

Пераклад з ангельскай Юля Цімафеева


Многія і многія чытачы задавалі мне гэтае пытанне. Калі апавяданне ўпершыню з’явілася ў часопісе New England Magazine у 1891 годзе, адзін доктар з Бостану выказаў свой пратэст у мясцовай газеце The Transcript. Ён пераконваў, што пісаць такія апавяданні нельга, бо яны могуць давесці да вар’яцтва любога, хто будзе іх чытаць.

Другі доктар, здаецца, з Канзасу, напісаў мне, што гэта найлепшае апісанне вар’яцтва на ранняй стадыі, якое яму калі-небудзь даводзілася чытаць, і “перапрашаю, Вы былі там?”

Але гісторыя гэтай гісторыі наступная:

Многія гады я пакутавала на цяжкае і даволі працяглае нервовае расстройства, што часам змянялася меланхоліяй. Прыкладна на трэці год гэтай хваробы я, поўная шчырай веры і надзеі, звярнулася да выбітнага спецыяліста па нервовых хваробах, добра вядомага ў краіне. Гэты мудры чалавек паклаў мяне ў ложак і прапісаў “лячэнне спакоем”. Мой арганізм паддаўся лячэнню так хутка, што доктар вырашыў адправіць мяне дахаты, бо са мною ўжо нібыта ўсё было ў парадку. Да таго ж, ён пільна раіў мне “як мага больш часу бавіць дома”, “прысвячаць інтэлектуальнай працы не болей за дзве гадзіны на дзень” і “больш ніколі ў жыцці не брацца за аловак, асадку ці пэндзаль”. Гэта было ў 1887 годзе.

Я вярнулася дахаты і недзе тры месяцы старанна выконвала прадпісанні, аж пакуль не апынулася на мяжы амаль поўнага псіхічнага краху.

Тады, сабраўшы рэшткі розуму, які яшчэ не згінуў, і дзякуючы сяброўскай падтрымцы, я адрынула парады выбітнага спецыяліста і зноў узялася за працу – працу, што ёсць нормаю жыцця любога чалавека, працу, якая ёсць і радасцю, і сталеннем, і служэннем і без якой чалавек – толькі ўтрыманец і дармаед. І тады нарэшце сілы зноў пачалі вяртацца да мяне.

Прыемна ўзрушаная сваім збавеннем, я напісала “Жоўтыя шпалеры”, крыху перабольшваючы і згушчаючы фарбы, каб перадаць галоўную ідэю (у мяне ніколі не было галюцынацый ці візуальных асацыяцый, народжаных шпалерамі), і даслала копію доктару, які ледзь не давёў мяне да вар’яцтва. Ён так і не пацвердзіў, што яе атрымаў.

Гэтая маленькая кніга знайшла водгук сярод псіхіятраў, а таксама была прызнаная літаратурным творам. Наколькі я ведаю, яна выратавала прынамсі адну жанчыну ад лёсу, вельмі падобнага да майго. Кніга так напалохала яе сям’ю, што жанчыне дазволілі вярнуцца да звычайных заняткаў. І яна ачуняла.

Але найлепшы плён апавядання – у наступным. Праз шмат гадоў я даведалася, што той вялікі спецыяліст прызнаўся сваім сябрам, што змяніў спосаб лекавання неўрастэніі, прачытаўшы “Жоўтыя шпалеры”.

Апавяданне не мела мэтаю давесці некага да вар’яцтва, а наадварот, было створанае, каб абараніць людзей ад спробаў іншых зрабіць гэта. І ўсё атрымалася.

Артыкул быў упершыню надрукаваны ў кастрычніцкім нумары The Forerunner за 1913 год.


Пераклад з ангельскай – Юля Цімафеева © 2010

Чытайце таксама

Леапольда Лугонэс

Леапольда Лугонэс

Аргентынскі паэт, пісьменнік, журналіст. Прадстаўнік мадэрнізму

Стывен Ван Дайн

Стывен Ван Дайн

Амерыканскі пісьменнік і мастацкі крытык, выдаў свае каментары да ўсіх кніг Ніцшэ

Джозэф Конрад

Джозэф Конрад

Ангельскі пісьменнік польскага паходжання, майстар празаічнай стылізацыі

Чэслаў Мілаш

Чэслаў Мілаш

Польскі паэт, празаік, эсэіст, гісторык літаратуры, перакладчык, юрыст і дыпламат

901