№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Ігнацы Карповіч

Ісус (Jezus)

Пераклад з польскай Марыя Мартысевіч


Мяне завуць Ісус. Ісус Хрыстос-Рыбу-Прынёс. Я вельмі папулярны, ужо дзве тысячы год у топе. Выступаю збольшага ў Бібліі — найкруцейшым мюзікле ўсіх часоў пасля “Валасоў”.

Я ёсць бог, бог адзіны. Я ёсць брама й дарога. Я ёсць святло й збавенне. Я ёсць пастыр. Стопудова.

Я бог у Тройцы адзіны. Гэта значыць, што адзіным са мной богам ёсць таксама мой Айцец і Дух Святы. Мы як бы цэлае, але як бы і паасобку. Ідэя неблагая, хоць і замарочаная. Я з самага пачатку казаў Тату і Голубу, што людзі не прасякуць фішкі. Не, ну галовы светлыя і добра заточаныя, ясна, прасякуць, але ў цёмных і заточаных кепска перамяшаецца, ху із ху. Казаў жа я ім, не трэ спяшацца з гэтай вашай Тройцай адзінай-трыадзінай-адзірыдзідзінай, пакуль людзі не адкрыюць, што свет мае больш за тры вымярэнні і што квантавая фізіка — гэта ўсяго пачатак дарогі да спасціжэння свету. А яны сваё. Маўляў, утойваць траістасць адзінства і адзінства Тройцы — падман, а ствараць доўгатэрміновы рэлігійны праект на падмане рызыкоўна, папярэднія часы прынеслі нам шмат яскравых гэтаму прыкладаў. Маўляў, адзіная дарога збавення вядзе цераз ісціну. Ісціна, так між іншага, — гэта я.

Ясна, што я меў рацыю. Я ж па ходу ўсёведны. Не тое каб мяне вельмі цешыў той факт, што я меў рацыю. Проста кожнаму богу трэба прыстасоўвацца да ўзроўню сваіх (патэнцыйных) вернікаў і ўлічваць гістарычныя моманты. Не буду ж я прапаведаваць у каменным веку, што кожны чалавек мае права на спам і анлім. Цёркі пачаліся яшчэ пры ўкладанні дзесяці запаветаў. Як на мяне, дэкалог ад самага пачатку быў непрагрэсіўным і зацягнутым, урэшце, не ва ўсіх жа добрая памяць. А яны сваё. Што пунктаў мусіць быць дзесяць. Калі пунктаў дзесяць, то нельга патрабаваць, каб тэкст быў лагічным і пры гэтым працаваў. Па-першае, можна датрымлівацца ўсіх дзесяці запаветаў і быць кепскім чалавекам. Па-другое, запаветы надта прывязваюць мараль і права да сям’і, а сем’і — яны, як вядома, добра глядзяцца адно на фотаздымках; сям’я — гэта наагул паняцце гістарычнае, падуладнае часу, схільнае да зменаў.

Чарговы трабл — мова. Казаў жа я дзвюм трацінам сябе: слухайце, які, трасца, іўрыт, якая арамейшчына, яны ж вымруць толькі так, зірніце на прагнозы і мадэлі, пачакайма, — казаў я, — гадоў так з дзвесце. Любоў я ці хто? Вось жа і слова маё хай прамоўленае будзе на мове любові, пажадана — французскай. А яны (то бок, я) сваё.

Не, слухайце, — кажу, — ну мо хоць на інглішы? Адпадуць праблемы з памылкамі перакладу. Але я (ну у сэнсе, яны) — усё адно сваё.

Чарговы трабл — і сур’ёзны — гэта мая будова. Я ж па ходу бог і чалавек. Дзве асобныя прыроды ў адным целе — так пастанавіў Халцэдонскі сабор, я падпарадкаваўся яго рашэнню; яно дайшло да мяне прыблізна праз чатырыста гадоў па маёй смерці, на юбілей творчай дзейнасці. Ідэя падваення прыроды неблагая, увасабленне неблагое, але зноў нешта пайшло не па-мойму. Як на мяне, уваскрэсенне з мёртвых выявілася кардынальнай памылкай. Трэ было адмазацца ад гэтай кары егіпецкай. Каб людзі зрабіліся добрымі, яны мусяць зразумець, што пасля смерці іх нічога не чакае, што няма неба, няма суду. І нават калі нехта ўзнясецца на неба, гэта будзе проста бонус, узнагарода для тых, хто не чакаў нічога.

Толькі я сваё, а дзве траціны мяне — сваё. Што без неба і пекла людзі не стануць добрымі, не будзе збавення, усім будзе гамон і мядзяны тазік. І зноў усё выйшла як я казаў. Я бог, і нават калі дзве траціны мяне са мной нязгодныя, я, прынамсі, ведаю, якім будзе канец свету.

Таму я збіраюся прыйсці на зямлю і памерці. Ніякіх спекуляцыяў. Ніякіх там крыжоў, ніякіх пакутаў. Гэта ўжо не спрацавала. Укрыжаванне было фальстартам. Я абіраю катаракту, рэўматызм і старэчую нямогласць. Я збіраюся прыйсці з Нікай, валадаркай майго сэрца, збіраюся адмовіцца ад усёмагутнасці, хадзіць на шопінг і хварэць на ангіну. Я збіраюся рабіць дробныя добрыя ўчынкі. Цуды выключаюцца. Я збіраюся плаціць падаткі і мець васьмігадзінны працоўны дзень.

Я — антрапафіл. Я люблю людзей. Можа таму, што маю пачуццё гумару. Без гумару няма любові. Я прапанаваў замяніць які-небудзь з запаветаў такім: “Смейся ў дзень кожны, а ў дзень святы — паболей. Смех — брама дабра, пластыр на сэрца і вока збавення”. Не праканала.

Збавенне — гэта пункт усіх вымярэнняў, у які я маю намер прывесці чалавецтва. Пункт у матэрыі, бо апроч матэрыі ва ўсім багацці яе плоскасцяў няма нічога — гэта гранічнае вымярэнне. Я веру ў апакатастазу — збавенне для ўсіх. Без пекла, адхлання і геены вогненнай. У гэтай сваёй веры я — меншасць. Дзве траціны мяне прагнуць Страшнага Суду. Я ім кажу, маўляў, Стварэнне ёсць дабро, і таму на кожнай, нават самай нікчэмнай істоце праступае пячатка дабра. Цяжка размаўляць з большасцю, асабліва калі вы адно цэлае.

Я прызнаю, што за апошнія стагоддзі я зняверыўся ў апакатастазе і ўвогуле ў сабе самім, а менавіта — у адной траціне сябе. Пасля шоў у Чырвоным моры я апусціўся на самае змрочнае дно. Ніка расказала мне пра план Зеўса. Ён не надта мне спадабаўся. Пазней, калі Ніка пайшла сабе і я сядзеў, галаву павесіўшы ў роспачы ды скрусе, мяне і асяніла. План алімпійцаў не супярэчыць маім планам, ён мне адно на руку. Зразумейце, я ніколі не быў прыхільнікам ідэі, што бог — адзін: проста мяне перамаглі большасцю галасоў, што ўжо само па сабе парадокс. Я заўсёды лічыў, што лепей супрацоўнічаць з іншымі багамі, чым змагацца з імі. Здаецца мне, што грэцкі план дае нам усім яшчэ адзін шанец. Гэтым разам я не паўтару старых памылак: ніякага, як я ўжо казаў, уваскрэсення; пекла, неба і чысцец — нафіг. Дзесяць запаветаў — нафіг. Трэба штосьці простае. Адзін запавет. Можа быць, з варыяцыямі. Напрыклад: кожны мае права на шчасце. На смех. На памылку. На каханне. Можна зрабіць латарэю.

Гэтым разам мне пашанцуе. Я ёсць Пантакратар, альфа і амега, свет і магутнасць на векі вякоў. Я ёсць брама і царква. Ведаю, што гэта гучыць як танныя панты, але часам варта нагадваць сабе, хто ты.

У мяне ўвайшла надзея. Надзея — такая засада — гэта адзіная бядота чалавецтва, якая не пакіне і скрыні Пандоры. А насамрэч — бочкі. Гэта так, між іншага.

Я памыўся і абуўся і да Нічкі пацягнуўся. Усё ёй расказаў, заадно пазнаёміўся з Афрадытай. Яна яшчэ прыгажэйшая, чым пра яе гавораць. Ніка прызналася мне ў каханні. Мы прыйдзем разам. Адразу пасля свята Афіны і Асірыса.

Асірыс — мой кораш з даўніх часоў, мы тусілі яшчэ да ўкрыжавання. Ён быў першым богам, які ўстаў з мёртвых. Дарэчы, вельмі блізка ад Галгофы, гадзіна самалётам, на крылах анёлаў — і таго меней.

Мы прыходзім. Заслона неба расступілася апошні раз. Зараз шахнуць сафіты. Алілуя.

Я — да ювеліра, хачу зрабіць Нікусі прапанову. Патрэбны пярсцёнак; можа, узяць з брулікамі?

© Ignacy Karpowicz, 2011

Пераклад з польскай – Марыя Мартысевіч © 2011

Чытайце таксама

Мілаш Мацоўрак

Мілаш Мацоўрак

Чэшскі паэт, празаік, драматург, сцэнарыст

Аўдун Мортэнсэн

Аўдун Мортэнсэн

Нарвежскі пісьменнік і мастак.

Джон Глендэй

Джон Глендэй

Чак Паланюк

Чак Паланюк

Амерыканскі пісьменнік, аўтар "Байцоўскага клубу"

926