Вершы былі ўпершыню надрукаваныя ў зборніку “Над попелам паразы – перамога”, які выйшаў да 200-гадовага юбілею паэта ў выдавецтве Змітра Коласа ў 2021 годзе.
1
Апроч кабет, каторым мандрагора
Парастрапала думкі, як валоссе, –
Дарогай Дантэ, шляхам Піфагора
І я прайшоў праз Лімбы – давялося!
2
Я напісаць бы мог дзесяцітомнік,
Пужаць жывых у суцяшэнне мёртвым,
Ды лепш на воды! Выдыхся паломнік –
Не везці ж гэта п е к л а на курорт вам!
3
Лепш паляваць на поспех колькі ўлезе,
Глядзець на свет у роспачы і шале:
В я к о ў пражытых – як грыбоў у лесе,
А згадкі ўсё з усім перамяшалі.
4
Быць т а м і т у т, ц я п е р, р а н е й і п о т ы м,
І ўсё, што нешта значыць, перайначыць,
Каб не круціцца вечным калаўротам, –
Ды ўбачанага Пекла не разбачыць!..
5
Ці сустракаўся там з душою братняй?
Ці бачыўся з людзьмі? Скажы, з якімі?
Ні душаў, ні людзей у той вар’ятні,
А толькі г у л ь н і з душамі людскімі.
6
Няма пачуццяў, толькі іх спружыны
Ў напружаннні ўзаемнага іспыту,
Нібыта неўжываныя машыны
Працуюць ад энэргіі нябыту.
7
Бязмэтная іржавая руціна,
Час – мёртвы і прастора – нежывая,
І толькі за гадзінай б’е гадзіна,
Нібы цвікі тупыя забівае.
8
Замёршы ў неакрэсленым бясчассі,
Ды шпорай лёсу гнаныя ўсеўладнай:
Якая? дзе? падзея адбылася, –
Не могуць лічбай вызначыць дакладнай!
9
У тытанічным з вечнасцю змаганні
Стагоддзе? – ці хвіліна йдзе зямная, –
Кружляючы ў сумненні і ваганні,
Праходзіць, але цалкам не мінае…
10
Адначасова лічым і не лічым,
Як быццам пульс Іроніі бясконцы,
Хаду гадзін з аднолькавым абліччам,
Што б’юць – адна адну – у вечнай гонцы!
11
А той спружынны механізм Нічога –
Трагедыя без словаў і актора:
Як шмат нуды і роспачы як многа,
Бы ў музыцы, што не знаходзіць хору!
12
І люты гнеў вантробы скалане вам,
Нібы хвароба мучыць вас марская, –
Ч а м у? н а в о ш т а ванітуеш гневам? –
Не ведаеш, ды гнеў не адпускае.
13
Вось тут і пачынаецца д а з н а н н е –
Выпрабаванне ўсёй тваёй істоты:
Усе адказы маеш, без пытання,
Усё, як на далоні, – х т о і ш т о ты!
14
Пабачыш, як спадае, нежывое,
Усё, што ад традыцый, часу, моды;
Дзе ў прозвішча хаваўся радавое?
А што ў табе – тваім было заўсёды?
15
Пакуль гарыш смалістаю паходняй,
І яскаркі лятуць у чорнай стыні;
Ці паляціш, успыхнуўшы, с в а б о д н е й –
Ці ўсё, што м а е ш, згасне і загіне?
16
Ці дагарыш на ветры, як зала і
Як попел? – ці са дна цябе самога
Нябесным дыяментам запалае
Над попелам паразы – перамога!..
17
Ды расказаць каму – з якой нагоды?
Што быў там, што глядзеў у вочы прорвам?
Стаміўся ваш паломнік! Лепш н а в о д ы –
Не везці ж гэта пекла на курорт вам!
18
Скакаць бы прэч ад гэтага вар’яцтва,
З адным табе адданым ягамосцем,
Што чхаў на ўсю гісторыю мастацтва,
Маўчыць, як м а н у м е н т, бо ўласна ё с ц ь ім.
19
Каб выйсці на дарогу без падзелу
На там і тут, на ш т о б ы л о і п о т ы м,
Дзе толькі рух – м я ж а душы і целу,
А небасхіл – за першым паваротам!
