№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Мойшэ Кульбак

Дуда (א דודע)

Песня-жальба з старой Беларусі

Пераклад з ідыша Сяргей Шупа
Ду-ду-ду-ду
ду-ду
ду-ду-ду-ду
ду-ду
 
1
Доля
 
Гэй, зайграю я бедную долю маю на дудзе,
ду-ду-ду...
застагну разам з стогнам савіным з бурага лесу
і ўздыхну разам з уздыхам,
як буслоў чарада, што ляціць да зялёнага мора…
Ой, якія карчы не ветры вырвалі буйныя?
— Зубы ў роце маім.
А што зрабілася белым нябеленае?
— Мае кудлатыя валасы.
А якая доўгая рыба засталася без рэчкі?
— Я, дудар беларускі…
Ду-ду-ду-ду.
 
 
2
Крумкач
 
На ўскрайку лесу мне сустрэўся крумкач — белы, як снег.
Чаго стаяў ён на ўскрайку і глядзеў на мяне?
Ці ён збялеў ад пакутаў, той змрочны крумкач,
ці ён пасланы выведваць, мо пакінулі нас багі?
Ты ўслухайся… услухайся…
Чаго так кліча зязюля шэрая ў лесе?!
О, Міхайла, Міхайла…
Не кліча яна, шэранькая, а прадказвае яна:
— Загіне род стары беларусаў: не застанецца ад іх ні чалавечка,
ні каменя з хаты, ні ў полі карча…
ду-ду-ду-ду.
 
 
3
Вялля
 
Я ляжаў ля Вяллі. Яна, матуля, піла месячнае святло.
Я выглянуў і спытаўся ў яе:
Ці не будзе Бялун гневацца на нас?..
Ой, ужо не сядзіць сярод зораў Бялун
і не плыве ўжо ў нябёсах,
як шчупак серабрысты, як лін залаты…
Ду — дык з чым жа мы засталіся? — ду-ду-ду.
Мы засталіся з вядром, што няможна ім чэрпаць,
з лапатаю, што няможна капаць,
з вадой, якую не перайсці…
Гэй, ду-ду-ду-ду.
 
 
4
Бароды
 
Езус казаў абстрыгчы кудлатыя каркі,
ду-ду-ду-ду.
Езус казаў падстрыгчы даўгія бароды,
а я, ой бяда, ледзь выпеставаў пад губой
трынаццаць слабых валасін,
бо чалавек з барадой выглядае мудрэйшым…
А вы, беларусы старыя, вы, самавітыя,
вы, абадраныя пеўні, скошаныя палі,
прыгледзьцеся да багоў.
Вось, Бялун прыкрыўся святлістаю барадой,
і нават сам Езус носіць бародку бялявую…
Ду-ду-ду-ду.
 
 
5
Панцялей, Амяллян і Ціт…
 
Чаму маўчыць на сходзе Панцялей з Крывічоў?
Ён грэе за печчу даўгую рудую сваю бараду …
А чаму маўчыць Амяллян цыбаты з Кабыльніка?
Стаяць поўныя да краёў круглыя борці ягоныя,
і козы прыносяць яму прыплод сем разоў сем…
А ты, Ціт з Лугавой, ты, гуляка,
што з цяжкога вядра п’еш на вяселлях гарэлку
а дуда твая вые, вые, як воўк
— Ой, хай абвесцяць у краі — Бялун адышоў,
з торбаю на плячах
і з бярозавым кіем у руцэ…
Ду-ду-ду-ду.
 
 
6
Ператварэнне
 
На палях жаляцца курганы, на гарах — магілы князёў,
у альховых лясочках аплакваюць лёс Беларусі
згорбленыя цені продкаў…
Ду-ду-ду-ду.
Ой, сам сабе я выкапаю магілу ля Вяллі
і гляк з гарэлкай пакладу сабе пад галаву;
касу — з правага боку,
дуду — з левага боку,
і, як мужык, што зрабіўся буслом,
і Алеська, што стала савой,
я таксама хачу абярнуцца ў шэры камень.
Гэй, ду-ду-ду-ду.
 
 
7
Езус
 
Ён хадзіў паўз палі, бог ерусалімскі.
Мы выйшлі сустрэць яго з хлебам і соллю.
Ду-ду-ду-ду.
І спытаўся ў нас новы Бог:
— Хто бацька ваш?
Хто вашая маці, хто — вашы браты?
Ой, наш бацька — лес яловы,
наша маці — Вялля ў шаўковых уборах,
а браточкі — змрочны крумкач і сава…
І ён паказаў нам доўгім пальцам на неба,
толькі мы нічога там не пабачылі…
Ду-ду-ду-ду.
 
 
8
Панцялей, Амяллян і Ціт…
 
Ой, вы выходзіце з хат, каб аплакваць наш род,
ты, Панцялей з Крывічоў,
і ты, Амяллян з Кабыльніка, і ты, Ціт з Лугавой.
Ду-ду-ду-ду…
Не перакуліць Бялун залачоны свой кубак,
каб напаіць палі зялёным віном…
А ўжо хутка, хутка…
Заплюшчацца нашыя вочы,
бо ўжо жаліцца дуб,
асіна сплыла крывёй пад карою
і бусел жалезнаю дзюбай дзяўбе мяне ў сэрца.
Міхайла! Міхайла!
Ду-ду-ду-ду
ду-ду
ду-ду-ду-ду
ду-ду
Пераклад з ідыша – Сяргей Шупа © 2018

Чытайце таксама

Готфрыд Бэн

Готфрыд Бэн

Нямецкі паэт, эсэіст, навеліст, публіцыст, тэарэтык мастацтва, доктар медыцынскіх навук

Умбэрта Саба

Умбэрта Саба

Італьянскі паэт габрэйскага паходжання.

Енс Ёханэс Ёргенсэн

Енс Ёханэс Ёргенсэн

Дацкі паэт, празаік і публіцыст.

Уладзімір Караткевіч

Уладзімір Караткевіч

Беларускі паэт, празаік, драматург, публіцыст, перакладчык, кінасцэнарыст

2356