Ад перакладчыка:
Стараісландскае вершаванне будавалася на наступных прынцыпах: 1) радок дзяліўся на дзве часткі па два асноўныя націскныя склады ў кожным; 2) націскныя склады павінныя былі пачынацца альбо з таго самага зычнага, альбо з любога галоснага (гэта завецца алітэрацыяй); 3) алітэрацыя ніколі не ўжывалася дачынна чацвертага націскнога склада, т.б. алітэравалі толькі 1-ы і 3-і, 2-і і 3-і альбо 1-ы, 2-і і 3-і націскныя склады. Напрыклад,
Hljóðs biðk allar helgar kindir,
meiri ok minni mǫgu Heimdallar;
vildu at, Valfǫðr! vel fyr teljak
forn spjǫll fira þaus fremst of mank.
Ár vas alda þars Ýmir byggði,
vasa sandr né sǽr nésvalar unnir;
jǫrð fannsk ǽva néupphiminn;
gap vas ginnunga, en gras hvergi.
Алітэрацыйны верш быў уласцівы старажытным германскім мовам увогуле: гэта было абумоўленым тым, што бальшыня слоў у іх мела націск на першы склад. Што да сучаснай ангельскай мовы, то, не зважаючы на вялікую колькасць запазычанняў, якія прывялі да змены націскавага малюнку мовы, алітэрацыйны верш і пагэтуль няблага ёй падыходзіць. Вось першы верш з “Прароцтва вяшчунні” ў перакладзе Г. А. Белоўза:
Hearing I ask from the holy races,
From Heimdall's sons, both high and low;
Thou wilt, Valfather, that well I relate
Old tales I remember of men long ago.
Яшчэ лепшы прыклад можна навесьці зь няскончанай паэмы “Дзеці Хурына” Дж. Р. Р. Толкіна:
Ye Gods who girt your guarded realms
with moveless pinnacles, mountains pathless,
o’er shrouded shores sheer uprising
of the Bay of Faёry on the borders of the World!
У перакладзе гэтыя прынцыпы алітэрацыі захоўваюцца наколькі магчыма, але 1) часам алітэруюць 2-і, 3-і й 4-ы націскныя склады, 2) радзей 2-і й 4-ы, 3) зусім рэдка радок застаецца без алітэрацыі. Дзеля ілюстрацыі ў першых двух вершах алітэраваныя гукі выдзелены тоўстым шрыфтам (як відаць, у другім радку алітэрацыю захаваць не ўдалося).
***
Слухайце рупна, о роды святыя [2],
вельшыя й меншыя, дзеці Хеймдаля [3]!
Раз просіш ты, Одзін [4], Ойча палеглых,
паведаю поўна аб прошлым, што помню.
Волатаў [5] помню я першанароджаных,
што ўдаўне, дужыя, далі жыццё мне.
Дзевяць я знаю земляў разлогіх [6],
1 дрэва сусветнае [7] семенем помню [8].
Не было спачатку, калі быў Імір [9],
ні хваляў марскіх, ні пяскоў бярэжных,
ні долу ўнізе, ні неба ўверсе,
2 ні траў зялёных, а толькі зеўра [10].
Боравы [11] дзеці уздзелі сушу,
Свет пасярэдні [12] стварылі слынны,
і сонца з поўдня асвятліла скалы,
3 палі утравелі зялёнай травою [13].
Разам з месяцам рушыла сонца,
праз неба з поўдня прасцёршы правіцу [14].
Дзе начаваці, не ведала сонца,
не ведалі зоркі, дзе зорыць у небе,
4 не ведаў месяц, што мае сілу.
І селі багі ўсе на судныя лавы,
сталі раіцца, святыя праўцы.
Імя далі ночы і ночы нашчадкам:
поўначы, раніцы, поўдню ды вечару —
5 назвалі дня часткі [15] для часазлічэньня.
Сабраліся асы [16] на Ідавёлль-полі [17],
сталі бажніцу высокую ставіць,
працавалі рупна, кавалі скарбы,
6 клешчы зрабілі, для кузні прылады,
на лузе, вясёлыя, гулялі ў таўл [18],
у золаце зыркім не зналі нястачы,
пакуль не з'явіліся з Волатазем’я
7 велемагутныя тры волатадзевы.
І селі багі ўсе на судныя лавы,
сталі раіцца, святыя праўцы,
хто мае стварыці народ карузлікаў
8 з кроваў Брыміра, з косці Блаіна [19].
Быў Модсогнір з усіх карузлікаў
зроблены першым, а потым — Дурын.
Мноства стварылі карузлікаў богі
9 людападобных, як Дурын параіў:
Нюі, Нідзі, Нордры, Судры,
Аўстры, Вэстры, Альтйоў, Двалін,
Бівур, Бавур, Бёмбур, Норы,
10 Ан ды Анар, Аі, Мйёдвітнір.
Вэйгды Ґандальв, Віндальв, Траін,
Тэкк і Торын, Трор, Віт, Літ,
Нарі Нюрад, (ніня ўсіх двэргаў [20])
11 Рэгін і Радсвід, (разам згадаю),
Філі, Кілі, Фундын, Налі,
Хэфціфілі, Ханнар, Свіур,
Фрар, Хорнборы, Фрэгі, Лоні,
12 Аўрванґ, Йары, Эйкінскйальдзі [21].
А вось радаслоўная родзічаў Дваліна,
людзям напомню я Ловара продкаў,
што колісь з каменю скалаў з'явіліся,
13 прыйшлі з патапечы на поле пяшчанае [22].
Быў там Драўпнірі Дольгтрасір,
Хар, Хаўгспоры, Хлэванґ, Ґлоін,
Доры, Оры, Дуў, Андвары,
14 Скірвір, Вірвір, Скавід, Аі,
Альв ды Інґві, Эйкінскйальдзі,
Фйалар, Фросьці, Фінн і Ґіннар —
покі людзі жывыя, трывацьме гэты
15 пералік суродзічаў, Ловара продкаў.
Прыйшлі калісьці з сялібы божай
тры асы да мора, могуты добрыя,
і ўбачылі там, на беразе чыстым,
16 Аска ды Эмблу [23], бяздолі і моцы.
Яны не дыхалі і духу [24] не мелі,
ляжалі маўкліва, і кроў не цякла ў іх [25].
Дых даў ім Одзін, дух даў ім Хёнір [26],
17 Лодур [27] крывёю наліў іх целы.
Ясень я ведаю, завецца Конь Іґґаў [28] —
дрэва, абмытае вадою белай.
Росы на долы спадаюць з кароны,
18 заўжды зялёнай ля Здрою долі [29].
Тры паўсталі адтуль вядунні [30],
з Крыніцы долі [31] пад дрэвам высокім.
Урд імя першай, потым Вэрдандзі
(рэзалі руны) і рэшняя — Скульд [32].
Уклалі законы і коны расклалі,
19 долю вяшчаюць чадам людзей.
Помніць вайну яна [33] першую ў свеце,
калі загінула Ґульльвэйг [34] ад коп’яў.
Спалілі яе у сялібе Высокага [35],
тройчы спалілі тройчы народжаную,
20 знову і знову, жывую й пасёння.
Хейд [36] яе звалі, у хатах прымаючы,
вядзьмарку вешчую: чаравала спраўна
на жэзлах рунічных [37]. Варажэнню яе
21 падкараліся розумы на радасць злым жонкам.
І селі багі ўсе на судныя лавы,
сталі раіцца, святыя праўцы,
ці павінны асы выплаціць выкуп,
22 ці будуць чціцца ўсе богі аднака.
Кінуў вошчап у войска Одзін
у самай першай на свеце бітве.
Ды палі сцены цвержы асаў,
23 верх узялі воіны ванаў.
І селі багі ўсе на судныя лавы,
сталі раіцца, святыя праўцы,
хто пошасцю-ядам напоўніў паветра,
24 хто волатам выдаў нявесту Одаву [38].
Разгневаўся Тор [39], змагацца адзін стаў:
нячаста ўсядзіць ён, пачуўшы падобнае.
Забыў ён зарокі, парушыў клятвы,
25 дамову моцную зламаў між імі.
Ведае вешчая: вокліч Хеймдалеў [40]
утайне пад дрэвам святым схаваны.
Бачыць: мутны струменіць паток
26 з закладу Ўладыкі [41]. Ці досыць сяго вам?
Прыйшоў аднойчы да вяшчунні Одзін
у выглядзе старца, у вочы глянуў.
27 “Што табе трэба? Нашто пытаеш?
Дзе вока тваё схавана, я знаю:
у волата Міміра у славутай крыніцы.
П’е мудры Мімір мёд штораніцы
28 з закладу Ўладыкі. Ці досыць сяго вам?
Персцені й грыўны Пан ратаборцаў
даў прарочыцы за яе прароцтвы [42].
29 Углыб усіх светаў сягаў яе позірк.
Валькюрйаў [43] відалаз дальніх земляў,
паўсюль паспяваюць, дзе воі [44] б’юцца:
Скульд са шчытом, Скёгуль — другая,
Ґунн, Хільд, Ґёндульды Ґейрскёгуль [45].
Вось і названы Ваяводавы дзевы,
30 гатовыя мчацца у прасторы валькюрйі.
Я бачыла, як Бальдр [46], бог скрываўлены,
Одзіна сын, скон свой сустрэў.
Рос прыгожы, над гонямі высіўся
31 стройны і тонкі расток амялы [47].
Стаў пруток той, стройны ды гожы,
хіжай зброяй, Хёд яго кінуў.
Неўзабаве ў Бальдра брат [48] нарадзіўся,
праз ноч на світанні ён стаў змагацца.
Далоняў не мыў, валосся не часаў,
пакуль не забіў забойцу Бальдра.
Аплакала Фрыґґ [49] у Палатах балотных [50]
32 бяду Вальхаллы [51]. Ці досыць сяго вам?
Сплёў тады Валі путы страшныя,
звіў трывалыя вязьмы з кішак.
Вязня хіжага пад Хвералундам [52]
добра я бачыла, падобнага Локі [53].
Побач з ім сеўшы, Сігюн аб мужы
33 бядуе горка. Ці досыць сяго вам?
Ллецца з усходу далінай атрутнай
34 паток клінковы, што клічуць Лютым [54].
Высяцца на поўначы на Ветах-полі [55]
залатыя палаты патомкаў Сіндры [56].
Другія ж стаяць на Ўзгоры Нязгасным [57] —
35 піравальня волата, што завецца Брымір [58].
Дом яна бачыла у далі ад сонца,
на Беразе мёртвых [59], брамай на поўнач.
Крапаў там долу праз дымніцу [60] яд,
у хорам, аплецены плоццю змяінай.
Бачыла, йшлі там уброд праз рэкі
забойцы акрутныя, крывапрысяжнікі,
36 і тыя, што жонак чужых спакушаюць.
Нідхёґґ [61] там турзае трупы памерлых,
37 гладае воўк іх [62]. Ці досыць сяго вам?
Далёка на ўсходзе, у Жалезным лесе,
нарадзіла старая уроддзе Фэнрыра.
Надыдзе час — адзін з тых вырадкаў
38 выкрадзе сонца у выглядзе тролля [63],
насыціцца плоццю зупалых вояў,
залле крывёю жыллё багоў.
Сонца зацьміцца, і серад лета
39 падымуцца буры. Ці досыць сяго вам?
Сядзеў на пагарку пастыр асіліц,
іграў на арфе, Эґґтэр вясёлы [64].
Запеў над ім певень у пушчы птушынай
40 светла-чырвоны, завуць яго Фйалар [65].
Асаў стаў зваці Золата-грэбень [66],
будзіць мужоў ён Бацькі дружынаў.
А трэці певень [67] запеў пад зямлёю,
41 чорна-чырвоны, у вотчыне Хель.
Ґарм брэша страшна ля Стром-пячораў [68],
лопне ланцуг — галодны звер выйдзе.
Бачу я многае, будучыню знаю,
42 долю багоў, дужых у валцы.
Пойдзе ў бітве брат на брата,
згінуць родзічы у звадах крывавых.
Настане вераме страшнай люці,
блуду йбулата, разбітых шчытоў,
ваўкоў і грозаў, гібелі свету [69],
43 чалавек чалавека шкадаваць не будзе.
Гульню замерылі Міміра дзеці [70],
у даўні трубіць Хеймдаль у рог свой,
скон [71] Ґйаллархорнам распальвае стораж,
44 жахаюцца людзі на Хель-дарогах.
Дрыгоча Іґґдрасіль, магутны ясень,
гудзе старавечны — вырываецца волат.
З галавою Міміра [72] гамоніць Одзін,
45 праглыне яго скора Суртаў суродзіч [73].
Ґарм брэша страшна ля Стром-пячораў,
лопне ланцуг — галодны звер выйдзе.
Бачу я многае, будучыню знаю,
46 долю багоў, дужых у валцы.
Хіжы з усходу мчыць Хрум [74] шчытаносны,
злосна уецца змей Йёрмунґанд [75],
турзае глюгаю трупы арол [76],
47 ідзе па моры Ладдзя з пазногцяў [77].
Хвалямі з Хель прыходзяць у чоўне
лютыя людзі, а Локі правіць,
з воўкам плывуць выпладкі волатаў,
48 брат з імі разам Бюлейста [78] едзе.
Што чутна ў асаў? Што чутна ў альваў?
Шуміць Край волатаў, саймуюцца асы,
карлікі стогнуць за каменем дзвераў
49 у сваіх уладаннях. Ці досыць сяго вам?
Сурт едзе з поўдня, слынны асілак,
нясе з сабою згубіцеля голля [79],
блішча на сонцы меч бога палеглых [80],
бурацца горы, гінуць вядзьмаркі,
50 тлумна у Хель, і трэснула неба.
Хлін [81] ахінае новае гора:
Одзін выйшаў на валку з воўкам,
а забойца Бэлі [82] — на бойку з Суртам, —
51 згіне хутка каханы Фрыґґін.
Рушыў парастак Пана перамогаў [83]
Відар [84] раціцца з пажыральнікам трупаў
і сыну Хвэдрунґа [85] у самае сэрца
52 б’е булатам, за бацьку помсціць.
А вось выходзіць сын Хлёдвін [86] і Одзіна,
53 стораж Міжзем’я, са змеем біцца.
Пратнуўшы пачвару, атожылак Фйёргюн [87], —
у страху людзі сялібы кідаюць —
на тройчы тры крокі Тор адступае
54 і гіне дастойнік, гадам адолены.
Сонца памеркла, зямля тоне ў моры,
зрываюцца зоркі зыркія з неба,
пара бушуе, у вышыні шугае
55 пажыўца жыцця [88], жар да нябёсаў.
Ґарм брэша страшна ля Стром-пячораў,
лопне ланцуг — галодны звер выйдзе.
Бачу я многае, будучыню знаю,
56 долю багоў, дужых у валцы.
Бачыць яна: па бітве [89] знову
суша з мора паўстала зялёная,
цякуць вадаспады са скалаў высокіх,
57 выглядвае рыбу арол па-над імі.
Збіраюцца асы на Ідавёлль-полі,
пра пояс зямны [90] саймуюцца разам,
пра дзеі даўнія вядуць размову
58 і руны старыя суровага бога [91].
Знойдуць дзівосныя знову яны там
у травах зялёных залатыя таўлы,
59 якімі гулялі на лузе калісьці.
Палі неараныя уродзяць хлебам,
зло стане дабром, і Бальдр ускрэсне,
жыць будзе з Хёдам у хораме Хрофта [92],
60 у доме багоў. Ці досыць сяго вам?
Прут варажбовы здабудзе Хёнір [93],
жыцьмуць патомкі братоў Дваякага [94]
61 у доме вятроў [95]. Ці досыць сяго вам?
Палац яна бачыць, святлейшы ад сонца,
зіхціць на Ґімле [96] ґонтаю-злотам.
Будуць жыць там дружыны верныя,
62 вечнае ім наканавана шчасце.
І сыдзе долу на суд вялікі
63 праўца дужы, валадар сусвету [97].
Уздымаецца здолу [98], як морак, чорны
змей з Цемнагор’я [99], ззяе лускою.
Кружыць над полем, на крылах трупы
64 нясе на шырокіх... Пара ёй прапасці [100]!
Пераклад зроблены паводле выданьня Sæmundar-edda. Eddukvæði. Bjó til prentunar Finnar Jónsson. Reykjavík: Kostnaðarmaður: Sigurður Kristjánsson, 1905.
СЛОЎНІК
валка, -і — бітва
вераме, -я — час
вочшап, -а — кап'ё
здрой, -ю — крыніца
могут, -а — асілак
ніня— цяпер
патапеча, -ы — балота
раціцца, рачуся, рацісся — біцца (ад раць ‘войска’)
саймавацца, -муюся — раіцца на сходзе
Каментар
1. vǫlva- — у рускім перакладзе пакінута без перакладу як “вёльва”.
2. Багі. Вельшыя, ці старэйшыя, — асы, а меншыя — ваны.
3. Heimdal- — нябёсны стораж (у хрысціянскую эпоху яму стаў адпавядаць св. Пётра). Яго завуць “найсвятлейшым з асаў”, стваральнікам людзей. Паводле паданняў, ён быў народжаны ад дзевяці мацярок і ў час Кону багоў (ragnarök-) задзьме ў свой рог Ґйаллархорн, правяшчаючы яго пачатак. Хеймдалевы дзеці — людзі
4. Óðin- — галоўны бог скандынаўскага пантэону, бог мудрасці й вайны, стваральнік рунічнага пісьма й паэзіі.
5. Jötun-.
6. níu mank heima, níu íviði ДС “дзевяць я помню светаў, дзевяць ???”. Значэньне слова íviði да канца не зразумелае, меркаваны пераклад — “асіліцы” (пад якімі могуць разумецца дзевяць мацярок бога Хеймдаля). Дзевяць светаў — Багазем’е (goðheim-), Людазем’е (mannheim-), Валатазем’е (jötunheim-), Альвазем’е (álfheim-), Смугазем’е (niflheim-, свет мёртвых), Падзем’е (undirheim-), Надзем’е (uppheim-), Сонцазем’е (sólheim-), Агнязем’е (múspellsheim-, свет агню; этымалогія слова múspell- спрэчная) АЛЬБО Ásgarð- (свет асаў), Álfarheim-, Miðgarð- ‘міжзем’е (свет людзей), Svartálfarheim- (свет цёмных альваў), Hel- (падземны свет), Vanaheim- (свет ванаў), Jötunheim-, Niflheim-) і Múspellsheim-.
7. mjötvið mǽran ДС “мера-дрэва славутае”. Ідзецца пра сусветнае дрэва. АЛЬБО mjötvið- ёсць адменаю слова mjötuð- ‘кон, доля, надзельнік (доляй)’, тады: “Дзевяць я ведаю светаў, дзевяць асіліц, вялікага Надзельніка пад зямлёю”. Мяркуецца, што гаворка можа ісці пра падземнага бога, аналагічнага грэцкаму Аіду.
8. fyr mold neðan ДС “пад зямлёю”.
9. Ymir. Строга кажучы, -r тут ёсць канчаткам назоўнага склону. Імір — волат, з якога асы стварылі зямлю, неба, горы, мора, аблокі, Міжзем’е й карузлікаў (пар. падобны сюжэт у індыйскай традыцыі: РВ 10.91).
10. Ginungagap- ‘прорва, што зеўрае’. З гэтай зеўры і з'яўляецца свет.
11. Bor- — Одзін ды ягоныя браты Вілі й Вэ.
12. Miðgarð-.
13. lauki ДС “парэем”. Парэй, дзякуючы свайму яркаму зялёнаму колеру, часта ўжываўся як сімвал травы ўвогуле.
14. Некаторыя даследнікі бачаць тут апісанне запалярных рэалій.
15. Дзень уважаўся спараджэннем ночы.
16. ás- — старэйшыя багі (адносна ванаў, малодшых багоў).
17. Iðavellir. Меркаваны пераклад — “поле чыну”.
18. tafl ‘дошка’ — старагерманская гульня, аддалена нагадвае шахматы, гулялі ў яе на дошцы.
19. Імёны Іміра. Магчыма, першае азначае“мора”, а другое — “неба”.
20. dverg- — стараісландсскае слова для карузліка; пакінута тут у перакладзе дзеля ілюстрацыйнайсці.
21. Некаторыя імёны карузлікаў празрыстыя: Nýi ‘маладзік’, Niði ‘ветах’, Norðri ‘паўночны’, Suðri ‘паўднёвы’, Austri ‘усходні’, Vestri ‘заходні’ (чатыры апошнія карузлікі так названыя, бо яны былі пастаўленыя багамі падтрымваць небасхіл), Alþjóf-r ‘велязлодзей’, Ái ‘прадзед’, Mjǫðvitni-r ‘медавоўк’, Gandálf-r ‘зачараваны альв, чарадзей’, Vindálf-r ‘вецер-альв’, Þekk-r ‘прыемны, слухмяны’, Vit-r ‘мудры’, Lit-r ‘каляровы’, Ná-r ‘навец’, Ráðsvið-r ‘хуткі, мудры ў парадах’, Fundin-n ‘знойдзены’, Hannar-r ‘умелец’, Frá-r ‘шпаркі’, Frǽg-r ‘знакаміты’, Aurvang-r ‘глінянае поле’, Eikinskjaldi ‘дубовы шчыт’. Акрамя таго, у розных рукапісах парадак радкоў у перакліку ды самі імёны адрозніваюцца.
22. Гэтае паданне пра частку карузлікаў, што вырашылі пакінуць горы і знайсці новы дом на пяскох, таксама даецца ў Малодшай Эдзе Сноры Стурлусана.
23. ask- ‘ясень’, embla- ‘вяз?’. Аск і Эмбла — першыя людзі на зямлі, якіх багі стварылі з адпаведных дрэваў.
24. óð- ‘дух, душа, свядомасць’ (пар. æði- ‘урода, характар’).
25. lá né lǽti, né litu góða ДС “[не мелі] ні цяпла, ні голасу, ні добрых колераў [на твары]’.
26. Hǿni-r — пра гэтага бога вядома нямнога. Пасля вайны з ванамі асы далі яго ў якасці закладніка ў абмен на Нйёрда. Акрамя таго, кажуць, што Хёнір перажыве гібель багоў і здабудзе ў новым веку дар прадбачання.
27. Lóður- — магчыма, гэта імя старога бога агню, рысы якога пазней увабраў у сябе вобраз бога Локі.
28. Yggdrasil-. Ygg- — адно з імён Одзіна, якое азначае “грозны, жахлівы”. Іґґдрасіль — сусветнае дрэва, на якім Одзін павесіў сябе, каб здабыць мудрасць.
29. Urðarbrunn- — у іншых перакладах urð- ‘доля, лёс, кон’ пакідаюць стараісляндскае слова.
30. Ідзецца пра норнаў, багіняў долі.
31. ór þeim sal ‘з (таго) хораму’. Так у Сноры Стурлусана, у Codex Regius стаіць слова sǽ ‘з мора’.
32. Urð- ‘доля, прошлае’ (гэта слова ж.р.), Verðandi- ‘быццё, цяпершчына’ і Skuld- ‘будучыня’.
33. Вяшчуння гаворыць пра сябе ў трэцяй асобе. Тут ідзецца пра вайну паміж асамі й ванамі. Культ ванаў, як мяркуецца, узнік сярод мараходаў Балтыйскага мора й плямён, што жылі на паўднёвых берагох Паўночнага мора. Пакрысе ён трапіў у Нарвегію, дзе ўвайшоў у канфлікт з культам асаў, старых багоў. Урэшце абедзве групы багоў зліліся й сталі шанавацца разам: напрыклад, такая вядомая багіня, як Freyja (паводле яе названая пятніца) з паходжання ёсць дачкою Нйёрда — вана, аддадзенага асам у закладнікі па сканчэнні вайны.
34. Gullveig- ‘золата-напой/сіла’. Відаць, яна была першаю ванкаю, што прыйшла да асаў. Такое абыходжанне з ёю й справакавала вайну.
35. Одзін.
36. Heiði- ‘ясная’ — імя, якім часта завуць прадказальніц. Некаторыя ўважаюць, што гэтыя радкі датычаць аўтаркі прароцтва й змяшчаюць іх на пачатку паэмы.
37. Ідзецца пра чараванне й гаданне на палачках (костках), на якіх выразаліся руны.
38. У 25-26 ідзецца пра тое, як асы замовілі аднаму з волатаў адбудаваць Асґард пасля вайны з ванамі. У якасці ўзнагароды той запатрабаваў Фрэйу, сонца й месяц. За парадаю Локі асы пагадзіліся на ўмову, думаючы, што волат не паспее выканаць заданне ў час. Аднак, пабачыўшы, што волат дае рады з даручэннем, яны сталі пагражаць Локі, і той хітрасцю змусіў волата спазніцца. Падмануты волат раз'ятрыўся, але быў забіты Торам. Іншымі словамі, гэта Локі замысліў напоўніць паветра атрутаю ды аддаць Одаву нявесту (Фрэйу) волату. Пра Ода (óð- ‘раз'юшаны, экстатычны; песня, верш’) невядома нічога, акрамя таго што Сноры называе яго “чалавекам, што выпраўляўся ў доўгія падарожжы”.
39. Þór- — бог грому, змагар з тролямі, сябар чалавецтва, абаронца Міжзем’я. Ягоная зброя — вялікі молат, які выяўляўся ў выглядзе свастыкі й быў у паганскія часы святым знакам, таму менавіта Тора прасілі асвяціць выразаныя руны.
40. hljóð ‘слых, гук, напеў’. Відаць, ідзецца пра Хеймдалеў рог Ґйаллархорн.
41. Заклад Уладыкі, ці Одзіна, — ягонае вока, якое ён аддаў у абмен на мудрасць волату Міміру, што сцярог крыніцу мудрасці ля Іґґдрасілевага карэння.
42. spjǫll spaklig ok spáganda ДС “прамову празорлівую й палачкі праракання”.
43. valkyrja- ‘выбіральніца палеглых’. Нябёсныя дзевы, што адносілі палеглых у бітве ў Одзінаву сялібу Вальхаллу, каб сабраць войска для апошняй бітвы ў часе Рагнароку.
44. gǫrvar at ríða til Goðþjóðar ДС “гатовыя выправіцца да племені ґотаў”. Ґоты тут выступаюць не як імя ўласнае, але назоўнае, абазначаючы ваяроў увогуле.
45. У “Прамове Грымніра” даюцца іншыя імёны.
46. Cветлы бог, сын Одзіна й Фрыґґ, Тораў брат. Паданне аб ягонай смерці падрабязна апісана ў Малодшай Эдзе. Фрыґґ узяла з усіх стварэнняў — акрамя амялы, якую яна палічыла зусім бяскрыўднаю — клятву, што яны не будуць чыніць Бальдру шкоды. Так у багоў з'явілася забава кідаць у Бальдра розную зброю, якая, вядома, ніяк не магла яму завадзіць. Тады Локі сарваў парастак амялы й даў яго Хёду (höð-), сляпому Бальдраваму брату. Той кінуў пруток і забіў Бальдра.
47. Амяла ў Ісландыі не расце, таму — як відаць з тэксту паэмы — ісландцы памылкова лічылі, што яна расце на зямлі.
48. Váli, якога Одзін спарадзіў адмыслова для забойства Хёда.
49. Одзінава жонка.
50. Fensalir.
51. Valhöll- (Р.скл. Valhallar) ‘палата палеглых’ — Одзінава жытло, дзе збіраюцца палеглыя ў бітвах воі для супольнага банкету. У часе Рагнароку яны выправяцца разам з багамі на апошнюю бітву.
52. Hveralund- ‘гай гарачых крыніц’.
53. Ідзецца пра пакаранне Локі за забойства Бальдра. Ён быў прыкаваны да скалы вярыгамі, зробленымі Валі з кішак сына Локі Нарві. Багі павесілі над Локі змяю, з якой несупынна капаў яд яму на твар. Ягоная жонка Сігюн сядзела з ім поруч, трымаючы над ім чашу, але як толькі яна напаўнялася й Сігюн адвіналася яе выпаражніць, яд трапляў Локі на твар, і зямля трэслася ад ягоных курчаў.
54. Slíð-. Тут апісваецца краіна волатаў. Клінкі, магчыма, указваюць, на ледзяную ваду.
55. Niðavellir, дом карузлікаў.
56. Sindri-←sind- ‘акаліна, жужка’ — імя знакамітага сярод карузлікаў каваля.
57. Ókólni- ‘не-халодны’ — мяркуецца, што гаворка ідзе пра вулкан.
58. Brimi-r — гл. 18. З іставіку не зусім зразумела, ці завецца Брымірам піравальня, ці волат. Рускі пераклад А. І. Корсуна: “чертог великанов, зовется он Бримир”; ангельскі пераклад Г. А. Бэлоўза: “Where the giant Brimir his beer-hall had”.
59. Ідзецца пра Хель.
60. У ісландскіх дамох не было комінаў: замест іх у даху была адтуліна, праз якую й выходзіў дым.
61. Níðhǫgg- ‘абраза-ўдар’ — цмок, што ляжыць пад Іґґдрасілем ды грызе яго карэнне.
62. Відаць, ідзецца пра Фэнрыра, сына Локі, які паводле прароцтваў заб’е Одзіна. Багі ўвязнілі Фэнрыра з дапамогаю чароўнага ланцуга Ґлэйпнір, які быў выкаваны карузлікам з шасці частак: з гуку кашэчых крокаў, з жаночых бародаў, з карэння гор, з дыхання рыб, з нерваў медзвядзёў і з птушынае сліны. Мяркуецца, што, калі Фэнрыр вырвецца, пачнецца скон свету.
63. Фэнрыравы дзеці — Skǫll- і Hati-. Першы праглыне сонца, другі — месяц.
64. Болей нідзе нн згадваецца.
65. Певень, які абудзіць волатаў на апошнюю бітву.
66. Gollinkambi.
67. Імя гэтага пеўня нідзе не згадваецца.
68. Gnípahelli-r ‘пік-пячоры’ — уваход у Хель, які ахоўваецца сабакам на ймя Ґарм.
69. verǫld steypisk ДС “людзей-век падзе”.
70. Магчыма, рачныя духі.
71. mjǫtuð- ‘доля, кон, наканаванне’, ДС “адмеранае” (ст.-анг. meotod‘ доля; Бог’).
72. У “Сазе пра Інґлінґаў” апавядаецца, як асы аддалі Міміра ванам у закладнікі, але тыя адсяклі яму голаў. Одзін з дапамогаю чараўніцтва захаваў яе ды выпытаў таямніцы мудрасці.
73. Surt- ‘чорны’ — вогнены волат, што знішчыць свет. Суртаў суродзіч — Фэнрыр.
74. Правадыр волатаў, стырнавы на Нагльфары, Караблі з пазногцяў [памерлых].
75. Jörmungand- ‘вялікая + чароўная пачвара’ — сын Локі, волат у выглядзе сусветнага змея, які апярэзвае Міжзем’е.
76. Волат Hræsvelg- ‘падла-глытальнік’, які сядзіць на краі неба ў выглядзе арла й сваімі крыламі творыць вятры.
77. Naglfar- — карабель, што будзе пабудаваны з пазногцяў мерцвякоў, каб даставіць волатаў на апошнюю бітву.
78. Býleist- — Бюлейстаў брат — гэта Локі.
79. Агонь. Рэдкі прыклад кенінґа ў эдычнай паэзіі. Тут у перакладзе дададзены лішні радок.
80. Сурта.
81. Hlín- — Фрыґґ, Одзінава жонка.
82. Бог Frey-, які забіў волата Beli- адным кулаком.
83. Одзін.
84. Víðar- — маўклівы бог, вядомы пераважна праз свой шчыт і вялікую сілу, толькі крыху меншую за Тораву.
85. Hveðrung- — Локі.
86. Hlǫðvin- — імя багіні зямлі.
87. Fjǫrgyn- — імя багіні зямлі.
88. Агонь.
89. Ідзецца пра апошнюю бітву, т.б., тут апісваецца новы свет, які ўзнікне пасля разбурэння цяперашняга.
90. Йёрмунґанд.
91. Одзін.
92. Hropt- ‘выкрыквальнік (прароцтваў)?’ — Одзін. Хрофтавы дом — Вальхалла.
93. Т.б., атрымае дар прароцтва.
94. Одзін. Ягоныя браты — Вілі ды Вэ.
95. Неба.
96. Назва гары, на якой стаіць палац. Сноры Стурлусан, аднак, бачыць тут назву самога палацу.
97. Многія бачаць у гэтых радкох пазнейшую хрысціянскую ўстаўку.
98. Ідзецца пра цмока Нідхёґґа, які жыве ля карэння Іґґдрасіля.
99. Niðafjǫll.
100. søkkvask ‘патануць, праваліцца (пад зямлю)’. Ідзецца пра вяшчунню.
