…Ці не далучышся ты да мяне ў Атлантыдзе, дзе мы будзем спускацца па вулках блакітнага й жоўтага мармуру да арыхалкавых прыстаняў і выбіраць сабе галеру з фігураю Эраса на носе і ветразямі з тырыйскага ядвабу? З маракамі, што зналі Адысея, і гожымі жаўтагрудымі рабамі з горных далінаў Лемурыі мы падымем якар дзеля невядомых дабрабытных выспаў у адкрытых морах і, плывучы ўтропы апалаваму захаду, згубім тую старажытную зямлю ў шызым прыцемку і ўбачым з нашага ложку слановае косці і атласу ўзыход невядомых зорак і зніклых планетаў. Мажліва, мы не вернемся, але паплывем за трапічным летам ад аднае ціхамірнае выспы да іншае, цераз аксамітныя моры міфаў і небылі. Мы будзем харчавацца лотасам і садавіною з земляў, пра якія ніколі не марыў Адысей; піць бледыя віны чароўнага народу, выціснутыя ў далінах вечнага месячнага святла. Я знайду табе пацеркі з барвістых перлаў і маністы з жоўтых лалаў, ускладу на цябе каралавую карону, што нагадвацьме расфарбаваны ў агністую чырвань квет. Мы блукацьмем па кірмашох забытых гарадоў з яспісу і партох за Катаем, пабудаваных з карнеолу; я куплю табе сукенку паўлінавага блакіту, аздобленую меддзю, золатам і цынобраю, і сукенку чорнае парчы з памаранчавымі рунамі, гафтаванымі дзівоснымі чарамі без дотыку рук, у прывіднай краіне замоваў і любізнікаў.
Я прысніў быў невядомую зямлю — далёкую зямлю ў невыразным часе і чужой невызначальнай прасторы; пустэльню даўно скончанае мінуўшчыны, якую апанавала маркотная і непарушная цішыня бясконцасці; дзе разбурана ўсё, акром камянёў грабніцаў і кенатафаў, і дзе адзіным народам ёсць незлічоныя плямёны дзікіх нябожчыкаў, што спачываюць пад зямлёю.
Над зямлёю з майго сну, пазабудаванаю грабніцамі ды кенатафамі, чырвонае тлеючае сонца падтрымлівае спектральны дзень, чаргуючыся ў чорным эфіры, дзе здаўна згаслі зоркі, з папялістым месяцам. І праз бязмоўнасць сканчэння часу па-над растрэсканымі помнікамі і параскрышанымі слядамі чужынскае гісторыі пырхаюць у апошнім прыцемку таямнічыя крылы серафімаў, пасланых ці то выконваць невымоўныя даручэнні, ці то радзіцца з дэманамі бездані; і велічэзныя чорныя анёлы, што толькі вярнуліся з місіяў разбурэння, спыняюцца пасярод надгробкаў, каб перасеяць у сваіх змрочных і вялізных арфах цьмяны попел зніштожаных зорак.
За гарамі
За гарамі, ведама, ёсць спакой — за гарамі, што гэтак зажурана і зацішна ляжаць на ўскрайку свету. Іх ахінае такая старажытная бязмоўнасць, такая бясконцая заціш, што, ведама, ані мітуслівыя гарады, ані мора, чыю шуму хоць бы аднойчы рассякаў карабель, не могуць ляжаць за імі — толькі даліны лазуркавае цішыні, дзе неўвядальныя кветкі спяць і сняць сны, нетурбаваныя ніякім ветрам, ля крышталя ціхамірна бягучых струменяў, непарушных, бы роўнядзь люстэрка.
Разбітая лютня
Ты адказвала маўчаннем на мае лірычныя малітвы і заставалася глухою да мелодыяў, што я стварыў быў з уздыхаў і шэптаў параненага кахання — таму я разбіў сваю лютню і адкінуў яе прэч, спляжаную і пазбаўленую струнаў, упасярод барвовага лісця і звялых ружаў вераснёвага саду. Яе прыўласнілі цішыня, срэбны пылок лілеяў і прыглушана-тужлівы восеньскі вецер, што шугае лісце. Калі ты ўбачыш яе там, праходзячы каралеўскім шляхам спаміж зніцелых ружаў, ці не адгукнецца рэхам у тваім сэрцы адзін уздых з мноства тых, якімі, як музыкай дзеля твае ўцехі, дыхалі ейныя струны летнімі напаўзабытымі дзянькамі?
Настальгія па невядомым
Настальгія па невядомых рэчах, па забытых ці нязнаных землях часамі бывае грунтоўнаю. Я часта сумую па пробліску жоўтых сонцаў на прыступках празрыстага лазуркавага мармуру, які пакеплівае з зацішных водаў дзіўна спакойных азёраў; па страчаных легендарных палацах з афіту, срэбра і эбену, калонамі якім слугуюць зялёныя нацёкі; па стаўпах разбураных храмаў, што стаяць у бязмежным пурпуровым захадзе чароўнае краіны страчанага рыцарскага рамана. Я ўздыхаю па цёмна-зялёных гушчарох кедравых лясоў, праз фантастычна сплеценыя галіны якіх можна раз-пораз, нібы пробліскі блакітнага дыяменту, убачыць невядомы трапічны акіян; па пальмавых і каралавых выспах, што рабацяць бурштынавы ранак недзе за Катаем ці Тапрабанай; па дзіўных і патаемных гарадох пустэльні з іх палымянымі бронзавымі вежамі і тонкімі пінаклямі золата і медзі, што працінаюць нябёсы гарачага лазурку.
Шэрая туга
Залатымі лістападаўскімі дзянькамі я часцяком страчаю спаміж выпетралых ружаў у садзе прывід былое тугі — тугі нагэтулькі шэрай і цьмянай, нібы туман увосень, нібы кудзелісты туман, што некалі быў дажджом слёз. Праз доўгае згасанне паўдня я іду спаміж ружаў з прывідам мае тугі, чый напаўзабыты, напаўнябачны абрыс робіцца цьмянейшым і ўсё невыразнейшым, аж дапокуль я больш не адрозніваю ягоны твар ад прыцемку, а ягоны голас — ад вечаровага ветру.
Цырцэіны валасы
Я баюся тваіх валасоў: бліскучыя і такія кучаравыя, яны наводзяць на думку пра кольцы залатое змяі; і палова прывабнасці тваіх нафарбаваных вуснаў, тваіх зацішных вачэй з пурпуровымі павекамі прыпадае на страх, што яна можа абудзіцца пад маімі ласкамі.
Цырцэіны вочы
Твае вочы зялёныя і зацішныя, нібы азёры пустэльні. Яны абуджаюць ува мне смагу да дзіўных і гаркавых таямніцаў, прагу да смяротна небяспечных і недасяжных сакрэтаў.
Бываюць такія дні, калі ўся прыгажосць свету робіцца цьмянаю і дзіўнаватаю; калі сонечнае святло наўкола, здаецца, падае на зямлю больш аддаленую, чымся канцавоссі месяца. Ружы ў садзе здзіўляюць мяне, нібы пачварныя архідэі невядомага колеру, што квітнеюць на планетах за Альдэбаранам. Я спалоханы жоўтым і барвовым лісцем кастрычніка, быццам перада мною на хвілю адсунулі заслону нейкае велізарнае і жахлівае таямніцы. У гадзіны, падобныя гэтай, о сэрцайка майго сэрца, я баюся дакранацца да цябе, я пазбягаю тваіх ласкаў, баючыся, што ты знікнеш як сон на світанку альбо што я раскрыю: ты здань, прывід некага, хто памёр і быў забыты многа тысяч гадоў таму ў далёкай краіне, якую больш не грэе сонца.
Мае мроі падобныя на караван, што даўным-даўно выправіўся з грукатам валечных штандараў і коп’яў, з несціханым шумам горнаў і зухаўскімі песнямі на пошукі даляглядаў небяспечных барбарскіх земляў ды велізарных каралеўстваў, вядомых адно паводле няясных чутак, з гарадамі прыгожымі і заможнымі бы гарады Выраю і з глыбокімі райскімі далінамі пальмы, цынамону і міры, ляжачымі пад нябёсамі адвечнае лазуркавае цішыні. Як караван гружаных вярблюдаў, мае мроі выправіліся ў вандроўку па княствах таямніцаў і цудаў, па кірмашох няўяўных гарадоў, па буйных сталіцах, што ляжаць за мільёны лігаў, на апошнім даляглядзе рыцарскага раману. З тае пары прамінула нямала гадоў, дні праляцелі як вырай ластавак; незлічоныя поўні распусціліся ў лятучым срэбры, незлічоныя сонцы — у цякучым золаце. Але, на жаль, караван не вярнуўся. Няўжо іх паглынулі віхравыя пяскі навальнічным полуднем, калі пустэльня ўзнялася як мора і накаціла свае залацістыя валы на паабгароджваныя сады зялёных і духмяных земляў? Ці яны загінулі, паглынутыя пунсовымі дэманамі смагі, гулямі і грыфамі? Ці яны дагэтуль жывуць у палоне ў невядомых чужынскіх сутарэннях, ці знаходзяцца пад заклёнам чараўніка ў палацах, пабудаваных дэманамі, і ў гарадах такіх вычварных і раскошных, як гарады з казкі "Тысячы і адной ночы"?
Каня, якая ўгледзела была тлустага палтуса, спланавала да роўнядзі хваляў; у той жа момант акула кінулася наўздагон за тою самаю рыбаю. Палтус убачыў іх абедзвюх, а акула з каняю паглядзелі адна на адну.
"Каб я магла гэтак лётаць і даваць нырца з неба, ніхто б ад мяне не выслізнуў", — падумала акула.
"Каб я магла плаваць, ныраць ды жыць пад вадою, як яна, кожны быў бы мне падуладны", — падумала каня.
Тым часам палтус паспеў адплысці так далёка, што ніхто з іх не мог яго схапіць.
Я ўбачыў статую, выразаную не ведаю ні з якога матэрыялу, ні якое формы або выгляду, аджа з яе спадала, нібы вэлюм або покрыва, нязграбная чорная драпіроўка. Павярнуўшыся да Псіхэі, што была са мною, я прамовіў: "О ты, якая знае паводле імя і формы вобразы ўсіх рэчаў, скажы, калі ласка, што гэта за рэч". І яна адказала: "Імя ёй Цішыня, але ні чалавек, ні бог, ні дэман не знаюць ані ейнае формы, ані істы. Серафімы часта спыняюцца перад ёю, чакаючы дня, калі з фігуры здымуць покрыва, а багі і дэманы сусвету нямеюць у ейнай прысутнасці, напаўспадзеючыся, напаўбаючыся таго часу, калі гэтыя вусны загавораць і выракуць страшна ўявіць якое прароцтва, запытанне або прысуд".
О найяснейшая, о найдаражэйшая, з чым жа мне параўнаць твае дні? Хіба што з каштоўнымі камянямі, з перламі і аметыстамі, якім нейкая ленаватая прынцэса, што сядзіць на выступе сцяны са слановае косці і золата, дазваляе падаць з разадранае нізкі ў прадоннае мора, сіняе і ціхамірнае. Мае ж, на жаль, падобныя на слязінкі, якія бесперастанку падаюць у такую глыбокую і цёмную бездань, што ні гук, ні рэха, ніякі пробліск, ні адбітак не вяртаюцца з яе непазнавальнага і злавеснага прадоння.
Я ўбачыў, як апошнія прамяні сонца пахіла падаюць і граюць на пахавальні незнаёмца, мізэрнае імя якога ненадоўга ўтрымлівалася ад забыцця паточанаю памяццю мармуру. І неўзабаве гэтая халодная мармуровая збялеласць, кранутая зыркім полымем скрываўленага дыска, напалы рассечанага кругавідам, запунсавела палкім хараством афарбаванага ў ружань зіхацення.
Менавіта такім парадкам, о Сонца, такім і няйнакшым, тваё рэштавае полымя выславіць апяразвальныя снягі й ледавікі планеты, што зрабілася вечнаю магілаю мінучае расы. І такім парадкам твой апошні захад, украй напоўнены цудам дзіўнага святла і неймавернага агню, удыхне ў гэтую панурую кулістую збялеласць палкае хараство афарбаванага ў ружань зіхацення.
Апавядзі мне ўдосталь гісторыяў, о літасцівы згубны дэмане, але не павядай тыя, што я ўжо чуў ці нават сніў — хіба што зрэдку й невыразна. Не, нічагуткі не павядай мне пра тое, што ляжыць між часавымі плынямі й прасторавымі межамі, бо я троху стаміўся ад усіх занатаваных у скрутках гадоў ды адзначаных на мапах земляў; і выспы на захад ад Катая, і заходнія куткі Інда недастаткова аддаленыя, каб стацца прытулкам для маіх змыслаў; і Атлантыда ёсць надта маладою, каб там набыліся мае думкі; і самая Мю бачыла замала эонаў пад гэтым сонцам.
Апавядзі мне ўдосталь гісторыяў, але хай яны будуць пра рэчы, якія ляжаць па-за словамі легендаў і пра якія ў нашым свеце — альбо любым сумежным — няма нават міфаў. Апавядзі мне, як маеш ласку, пра часы, калі месяц быў маладым, сірэны рабацілі моры, а кветкі апяразвалі горы ад падгор'я да верху; апавядзі мне пра планеты, сівыя ад даўніны, пра светы, на якія ніколі не глядзеў смяротны астраном і чые містычныя небасхілы і далягляды бянтэжылі летуценнікаў. Апавядзі мне пра вялізныя суквецці, чые падвяночкі маглі б улюляць спячую жанчыну; пра вогненныя моры, што б'юцца аб узбярэжжы вечна трывалых ільдоў; пра водары, што ў адзін дух прыносяць вечнае забыццё; пра бязвокіх тытанаў, якія жывуць на Уране, і істотаў, якія вандруюць у зялёным святле спараваных сонцаў лазуркавага і памаранчавага колераў. Апавядзі мне гісторыі пра немажлівы страх і неймавернае каханне ў тых сферах, для якіх нашае сонца ёсць безыменнаю зоркаю або якіх увогуле ніколі не дасягалі ягоныя прамяні.
Я б хутчэй глядзеў на твой твар, чым на сады Атлантыды перад захадам гіяцынтавага сонца, выкліканага некрамантамі.
Я б хутчэй углядаўся ў твае вочы, чым у ночныя затокі, куды занураецца Венера ў цёплай і духмянай цішыні летняга хвойніку ды ельніку.
Я б хутчэй ляжаў у цябе на грудзёх, чым на траве кветнікаў, ушпіляных апалымі пялёсткамі абрыкосавага квету.
Я б хутчэй прыціскаў вусны да твайго цела дзеля водару радасці і прысмаку асалоды, чым камячыў бы чырвоныя лісточкі веснавога дубу дзеля іхнага вострага і пранізлівага паху.
Зімовым днём я вярнуўся да горнага струменя, уздоўж берагоў якога мы вандравалі даўным-даўно, калі плодныя азалеі схіляліся над ім пад цяжарам квецця, а матылі, бялейшыя за той квет, лёталі наўкола. І я шукаў пазаблукалы вадаспад, які зрынаўся з імшыстага валуна пад квітнеючым веццем, дзе мы некалі латравалі, горача кахаліся адно з адным і слухалі плёскат струменя. Цяпер жа азалеі стаялі голыя, а іхнае лісце даўно знесла ўніз па плыні, і шумлівыя кудзеры вадаспаду абярнуліся зіхатлівым ільдом і павіслі ўсе ў цішы, нібыта навостраныя долу лезівы, што так ніколі і не ўпалі.
І бачачы гэта, я падумаў пра ўтаймаваныя жаданні ды памкненні, пра роспачны імпэт, задушаны і змарожаны плыняю жыцця. У гэтым вадаспадзе я знайшоў той сімвал, што шукаў быў; і знайшоўшы, удвая засмуціўся... Бо ці не быў ён сімвалам мае душы?
У Дэмана, што заўжды стаіць за маім левым плячом або йдзе леваруч, я спытаў: "Ці бачыў ты Прыгажосць? Тую, што, здаецца мне, была гаспадыняю мае душы ў Вечнасці? Тую, што цяпер беспярэчна пануе нада мною ў Часе, хоць бы я й не бачу яе, а мажліва, ніколі не бачыў і ўжо не ўбачу; тую, пра чый выгляд я не маю ўяўлення, як палудзень не знае ніводнае зоркі; тую, у знакі якой я знайшоў адно пружок ейнага ценю ці, сама болей, ейны адбітак у цёмнай каламутнай вадзе. Адкажы, калі здольны, і павядзі мне: ці яна падобная на перлы, ці на зоры? Ці яна больш за ўсё нагадвае празрыстае і непарушнае святло сонца, ці сонечныя прамяні, падзеленыя вясёлкаю на шматкаляровае зіхаценне? Ці ёсць яна сэрцам дня, ці душою ночы?".
На што Дэман адказаў па нядоўгім, як мне падалося, роздуме:
"Што тычыцца гэтае Прыгажосці, я магу апавесці табе не нашмат больш за тое, што ты ведаеш. Хоць у тых светах, куды маюць доступ дэманы майго стану, ходзіць больш чутак пра пэўную непазнавальную Таямніцу, чымся тут, а ўсё ж ніколі я не бачыў тую Таямніцу на свае вочы і не ведаю, мае яна мужчынскі ці жаночы пачатак. Эоны таму, калі я быў бесклапотным юнаком, калі свет быў маладым і яскравым, а зор было болей, чымся цяпер, я таксама захапляўся гэтаю Таямніцаю і шукаў яе ва ўсіх дасягальных сферах. Але не знайшоўшы самую рэч, я неўзабаве стаміўся ад палявання за ейнымі ценямі і заняўся пошукамі не такіх зыбкіх ілюзіяў. Цяпер я стаў сівым і папялістым, без аніводнае жарынкі, нібы дашчэнту прагарэлае вогнішча — я, што быў наскрозь палымяным і агніста-чырвоным у тыя зараскупныя эоны, пра якія кажу. Пільна мяне паслухай, бо я такі ж мудры, абачлівы й стары, як і вандроўнае сонца, ушпілянае пісагамі каметаў; і я прыйшоў да высновы, што такая рэч, як Прыгажосць, не йснуе. Няма сумневу, што аблічча яе — адно павуцінне з ценяў і аблудаў, сплеценае падступнаю рукою Бога, з дапамогаю якога ён зводзіць у зман дэманаў і людзей, дзеля свае весялосці і смеху сваіх арханёлаў".
Дэман змоўк і паглядзеў на мяне як зазвычай — скоса, адным вокам — вокам чырванейшым за Альдэбаран і такім жа непасціжным, як бездані Гіядаў.
Тады ў Анёла, што заўжды йдзе праваруч або стаіць за маім правым плячом, я спытаў: "Ці бачыў ты Прыгажосць? А мо чуў пра яе якую пэўную пагалоску?".
На што Анёл адказаў пасля, як мне падалося, моманту вагання:
"Што да гэтае Прыгажосці, я магу апавесці табе не нашмат больш за тое, што ты ведаеш. Хоць на ўсіх нябёсах гэтая Таямніца ёсць прадметам найчастых і найграндыёзных домыслаў сярод арханёлаў і заўсёднаю тэмаю для больш натхнёных песняроў і арфістых спаміж херувімаў — усё ж, нягледзячы на ўсё гэта, мы нічога не ведаем напэўна ані пра ейную прыроду, ані існасць, ані ўласцівасці. Але часамі магутныя сцені агортваюць нават найвышшых сэрафімаў з-па-над кончыкаў крылаў і ствараюць незнаёмы прыцемак на нябёсах. І часамі чуваць, як рэха запаўняе небасхіл і прымушае змоўкнуць арханёлавы арфы ўпасярод выхвалення Бога. З'ява то нярэдкая, і такія адведзіны рэха і ценю распасціраюць пабожны страх па-над задзіночанымі Тронамі, Вялікасцямі і Панаваннямі, які ў іншыя часы спадарожнічае адно правялебнаму з'яўленню самога Бога. Такім парадкам мы ўпэўніліся ў запраўднасці гэтае Прыгажосьці. І праз тое, што яна застаецца таямніцаю для нас, для якіх няма іншае таямніцы, апроч Бога, мы мяркуем, што яна ёсць рэччу, над якою разважае Бог, занураны ў сябе і засяроджаны, і праз якую Ягамосць не з'яўляўся перад намі столькі эонаў; што гэта той сакрэт, які Бог не давярае нават серафімам".
I
Я цалую твае рукі — рукі, пальцы на якіх такія ж пяшчотныя і бледыя, як пялёсткі белага лотасу.
II
Я цалую тваё валоссе, што блішчыць, цямнейшае за Лету, чорным каменнем і заквітае апоўначы ў бязмесячнай дрымотнасці земляў, якія духмяняць макамі
III
Я цалую тваё брыво, якое нагадвае мне маладзік над кедраваю далінаю.
IV
Я цалую твае шчокі, дзе яшчэ застаецца ледзь прыкметны румянец, быццам адбітак ружы на вазе з алебастру.
V
Я цалую твае павекі, і прыпадабняю іх да кветак з пурпуровымі прожылкамі, і заплюшчваю іх уціскам мясцовага вечара на зямлі, дзе захады такія ж зыркія, як полымя пякучага бурштыну.
VI
Я цалую тваё горла, чыя гарэзлівая бледасць ёсць бледасцю мармуру, агрэтага восеньскім сонцам.
VII
Я цалую твае вусны, што маюць смак і водар фрукту, вільготнага ад пырскаў чарадзейнага фантана ў патаемным раі, які адшукаем толькі мы з табою; у раі, адкуль ніколі не сыдуць тыя, хто туды трапіў, бо ягоныя воды ёсць водамі Леты, а фрукт — фруктам з Дрэва жыцця.
Я знаю сад, поўны кветак — кветак чароўных, дзівосных і разнастайных — такіх, як архідэі дальных чужаземных сусветаў; там ёсць кветкі з шматлікімі пялёсткамі, чые колеры мяняюцца, бы зачараваныя, у чаргаванні трайных сонцаў; тыгравыя лілеі з саду Сатаны і бледыя лілеі Раю; аксамітнікі, пра дасканалую і несмяротную прыгажосць якіх часта разважаюць серафімы; кветкі гарачыя і прамяністыя, нібы пунсовыя і залатыя кветкі агню; кветкі бліскучыя і халодныя, нібы крыштальныя кветкі снягоў; кветкі, падобных да якіх няма ні ў адным свеце пад аніводным сонцам, якія не маюць адпаведнікаў ані на нябёсах, ані ў пекле.
На жаль, у сэрцы саду месціцца грабніца — грабніца настолькі закратаваная і ахінутая лазою ды кветам, што сонечнае святло не адкрывае змярцьвелае мігаценне ейнага мармуру перад нядбалым або беспрыцямным аглядам. Але ўначы, калі ўсе кветкі нерухомыя, а іхныя водары такія ж слабыя, як подых спячых дзяцей — тады і толькі тады змеі, узгадаваныя на разбэшчанасці, выпаўзаюць з грабніцы і слядзяць смуродам і фасфарасцэнцыяй свайго жытла з канца ў канец саду.
Я стаяў са сваёю каханаю ля лотасавае затокі, калі месяц быў поўным, быццам вялізныя крэмавыя грудзі тытаніды, а кветкі параспускаліся на вадзе цьмянаю бялявасцю.
І я сказаў сваёй каханай: "О, як мне хацелася б, каб сёння ўначы ты кахала мяне як мае быць! Бо ніколі больш не выдарыцца такое начы, ніколі не сустрэнемся мы з табою пад гэткім выспелым і поўным месяцам, ля гэтае затокі з кветкамі, што параспускаліся, але яшчэ не пераспелі".
Але яна вагалася ды ўпарцілася і не кахала мяне так, як я таго жадаў.
І праз колькі ночаў мы йзноў стаялі ля лотасавае затокі, калі месяц быў западлым, як старэчыя грудзі, а пялёсткі кветак парассыпаліся па вадзе.
І цяпер мая каханая млела ад пажады, і ўсё было добра між намі. Але ў сэрцы сваім я смуткаваў з тае начы, калі месяц быў поўным, быццам вялізныя крэмавыя грудзі тытаніды, а кветкі параспускаліся на вадзе цьмянаю бялявасцю.
Яно ляжыць у кутку, відомым адно для сонца, месяца і зорак, што зазіраюць за далягляд. Збораныя небам горы нібы вартаўнікі Вечнасці ахінаюць спрадвечным колам лазуркаваценявых снягоў бесклапотнасць непрагляднага сну возера. Такім парадкам яны запінаюць шлях гукам эонаў, што грукочуць на берагох Вечнасці, ды вятрам, што грымяць пагалоскаю суворых гадоў, і не прапускаюць нічога, акром лазуркавае бясконцасці і нябесных агнёў, аблокаў ды ценяў.
Возера сілкуецца снягамі з гор ды цішынёю, што струменіць з аблічча касмічнае прасторы, і набіраецца блакітнаю веліччу неба. Бясконцасць робіцца тут удвая большаю.
На беразе возера растуць блакітныя і белыя аксамітнікі адвечнага лета; тут няма нічога жывога, акром матылёў і найпрыгажэйшых птушак. Той, хто трапіць у гэты куток, зможа піць цішыню возера і глядзець на яго, аж дапокуль выява бясконцасці неўпрыцям не запоўніць глыбіні розуму, які стане зацішным, бы гладкія воды.
Яе змарнелы і пакутлівы твар задалёкі, а снягі яе смяртэльных грудзяў надта ж недасяжныя, каб мае вочы маглі некалі ўбачыць іх. Але калі-нікалі ейны шэпат далятае да мяне, нібыта сцюдзёны замагільны вецер, што ўцішыўся па тым, як перасек бухты між сусветамі, і праляцеў быў па-над гранічнымі даляглядамі скутых лёдам пустэльняў. Яна размаўляе за мною ў мове, якое я ніколі не чуў, але заўжды ведаў; і павядае пра наканаваныя рэчы ды рэчы, прыгажэйшыя за экстатычную пажаду кахання. Гаворку яна вядзе ні пра дабро, ні пра зло, ні пра што з таго, чаго прагнуць, што спасцігаюць або ў што вераць зямныя казюркі; і паветра, якім яна дыхае, і зямля, па якой вандруе, могуць выбухнуць, бы абсалютная халадэча зорнае прасторы; і вочы яе могуць засляпіць позіркі людзей, бы сонцы; а пацалунак яе, калі нехта некалі здабудзе яго, спапяліць і заб’е, бы пацалунак маланкі.
Але, зрэдку чуючы яе далёкі шэпат, я сузіраю відзежу бяскрайніх світанняў на кантынентах, шырэйшых за наш свет, і морах, занадта вялікіх для людскіх караблёў. І часамі я мармычу дзіўныя весткі, якія яна прыносіць, хоць бы ніхто не вітае іх, не дае ім веры ды нават не прыслухваецца. І адным раннем у роспачныя гады я выпраўлюся ў дарогу і скіруюся на ейны покліч, каб адшукаць узнёслую і шчасную загібель ў яе снежна-бледых далях, каб згінуць пасярод яе нязнаных даляглядаў.
Гэта край плодных пальмаў і квітнеючых міртаў, дзе вятры лёгкія, бы ўздыхі жанчын, а фантаны, што пырскаюць перламі кропляў, уцешныя, бы іхны смех. На мармуровых стромах над зацішнымі морамі распасцерліся старадаўнія кедравыя лясы, асвечаныя пунсовымі архідэямі. Блукаючы па беласнежных пяскох, мы выйдзем да маленькіх гротаў у полым узмор'і, дзе нерэіды пакінулі даніну ружовымі перламі і вянкамі бледага морскага лотасу, ляжачымі на мармуровых мялізнах ля купальняў халаджавае сіні...
Ці не сустрэнемся мы там аднойчы?
