Пакінь сябе ў спакоі (La deg være)

Ён спіць, а я ляжу побач і гляджу на яго. Мне радасна — прынамсі, я адчуваю радасць. Я цягнуся па тэлефон і фатаграфую яго.

Я думаю: “Сёння ўночы спаць не буду”. Я думаю: “Пасплю, калі ён паедзе”.

Я засынаю.

Прачынаюся раніцай. У ложку, акрамя мяне, нікога. Я думаю: “Цяпер усё як раней”.

Ён сядзіць там, дзе мы сядзелі ўчора ўвечары, на парослым травой схіле непадалёк ад пляжа. Ён гаворыць: “Мне трэба хутка ехаць”. Кажа: “Я чакаў, пакуль ты прачнешся”. Кажа: “Я напішу табе”. Я кажу: “Напішы”. Кажу: “Дзякую за клопат”. Кажу: “Асцярожна на дарозе”.

Я не кажу: “Я хворы”. Я не кажу: “Я буду па табе сумаваць”. Я не кажу: “Застанься яшчэ на дзень”.

Я кажу толькі: “Добрай дарогі”.

І ён з’язджае.

Я думаю: “Ён, напэўна, больш ніколі не з’явіцца”.

Сяджу. Яшчэ крыху. І яшчэ некалькі хвілін, а пасля раптам падымаюся, іду да машыны, саджуся за стырно і еду за ім. Выбіраю тую дарогу, якою, мяркую, ён рушыў. Не ведаю, чаму і навошта, але еду далей, дадаю хуткасці, абганяю машыны і спадзяюся, што набліжаюся, што яшчэ крыху — і наганю яго яшчэ да мяжы, думаю і ўяўляю, як бачу яго машыну наперадзе, набліжаюся, мяняю паласу, прыстройваюся да яго збоку, стрымана сігналю, ківаю, выкручваю стырно і падразаю яго, рызыкуючы сваім і ягоным жыццём.

Проста падумалася.

Я збаўляю хуткасць і збочваю з трасы, іншаю шашою еду назад. Хочацца есці, думаю, дома амаль ніякага харчу, думаю і спыняюся ля крамы. Выходжу з машыны. Заўважаю знаёмую ля машыны непадалёк, яна бачыць мяне не адразу, і я спрабую ўцячы, намагаюся схавацца ў машыне, але позна, яна набліжаецца, ківае галавою, і я ў апраўданне выціскаю з сябе ўсмешку.

Ты ці не ты, думаю.

Я.

Не заўважыў мяне?

Не.

А хоць пазнаў?

Пазнаў. 

Як справы?

Нічога. Як і мае быць.

Хаця...

Нешта здарылася?

Я хворы. 

А.

Невылечна.

Шкада.

І мне.

Думаю: Навошта да яго падыходзіла?

Кажу табе: Выглядаеш добра.

Нядаўна захварэў. Усяго пару тыдняў таму даведаўся. Нікому не расказваў.

Нікому?

У мяне не так шмат знаёмых.

Неяк не надаралася, пакуль не сустрэў цябе.

Можа, так і лепей, спачатку падзяліцца з малазнаёмым.

Папрактыкавацца нібыта. Так.

Разумею.

Ну, я паеду. Дадому. Спачатку думаў заскочыць у краму, але не набраўся сілы.

Я буду думаць пра цябе.

Дзякую.

Думаю: Хутка яго не стане.

Я адчыняю дзверкі і саджуся ў машыну. Заводжу матор і еду дадому. Паркуюся, але ў хату не спяшаюся. Уладкоўваюся на тэрасе, сяджу і гляджу на мора.

Я думаю: “Больш няма чаго выглядваць”. Думаю: “Больш няма чаго рабіць”. Думаю: “Больш няма нікога, з кім можна разам нічога не рабіць”.

Я дастаю тэлефон. Знаходжу акаўнт мужчыны.

Ты лазіш па акаўнтах і я, усе лазяць па акаўнтах. Праглядаем профілі.

Прывабіла нечым тваё фота.

Я думаю: Можа, ён?

Ты нічога мне не напісаў.

Вагаюся.

Я не вагаюся. Я пішу: Як маешся?

Я пішу: Добра.

Я пішу: Каго ты шукаеш?

Я пішу: Сам не ведаю.

Я пішу: Зусім?

Я пішу: Няхай будзе спадчынніка.

Я пішу: Каго?

Я пішу: Чалавека, які пагодзіцца пераехаць да мяне, захоча пражыць са мною рэшту адведзенага мне часу і які ў самыя апошнія тыдні майго жыцця не пакіне мяне, а пасля прыме ў спадчыну ўсё, чым я валодаю: дом, мае рэчы, грошы.

Я пішу: Можа, ты пагодзішся?

Я пішу: Ха-ха.

Я пішу: Не ха-ха.

Я думаю: Ой.

Доўга думаеш.

Не.

Тады адкажы.

Я пішу: Ты хворы?

Я пішу: Хутка кранты.

Я пішу: Гэтым летам. Або ўвосень. Самае доўгае — на пачатку зімы.

Я пішу: Хочаш, я табе патэлефаную?

Я пішу: А ты сам гэтага хочаш?

Я набіраю нумар. Я кажу: Прывітанне.

Ты добра выглядаеш. На фота. Прыгожая ўсмешка.

Я думаю: Прыгожая ўсмешка ў наш час вырашае ўсё.

Ты маладжава выглядаеш.

Я не такі і стары.

Я таксама.

Бачу.

Можа, паспрабуем быць разам?

У цябе прыемны голас.

Ты так лічыш?

Так.

Я рады.

І я рады. Нават калі ў канцы не застанецца для суцяшэння нічога, акрамя слыху.

Можа, я прыеду.

А ты зможаш?

А ты хочаш?

Я плачу.

Не плач.

Я шапчу: Мне так страшна.

Я буду цябе даглядаць.

Праўда?

Я надзейны. Даверся мне.

Давер — гэта важна.

І надзейнасць.

Так. Надзейнасць. Надзейнасць. Надзейнасць.

Я хачу, каб табе было добра.

Ты кажаш: Я прыеду.

Магу прыляцець.

Так.

Я чужы — і я імпульсіўны.

Я твой новы сябар — і я паміраю.

Я хачу, я ўпэўнены, што хачу.

І я ўпэўнены, што хачу. Я так думаю.

Там, дзе я цяпер, няма нічога, што я не мог бы пакінуць.

Я думаю: Я ўсё пакіну.

Я самотны. Я стаміўся. Ніякіх сіл больш няма. Мне застаецца адно сядзець на тэрасе пасля нашай размовы, пасля таго як мы скажам “бывай”, пасля таго як скажам: Яшчэ сазвонімся.

Я засынаю ў крэсле.

Я пішу: Патэлефануй мне.

Неўзабаве я прачынаюся. Гляджу ў тэлефон.

Я напісаў: Патэлефануй мне.

Ты тэлефануеш.

Шмат часу прайшло.

Так.

Ты хоць бы заехаў калі. Маці зусім слабая.

Не веру.

Мы твае бацькі.

Я табе больш не бацька, сказаў ты неяк.

Я нічога такога не меў на ўвазе.

Можна падабраць новыя словы пазней, але старыя не сцерці.

Хутка толькі мы з табой тут застанёмся.

Мяне там няма.

Я меў на ўвазе ў нашай сям’і.

Так.

Я табе не вораг.

Я табе не сябар.

Ведаю.

Колькі разоў я казаў табе: пакінь мяне ў спакоі.

Маці пытаецца, як ты.

Раней я пытаўся, як яна. А ты казаў: Яна цалкам са мною згодная.

Я табе не верыў. Гэта ён усім кіруе, думаў я, а яна скарылася. Гэта не тая маці, якую я ведаў, думаў я. Гэта не тыя людзі, на якіх варта марнаваць час, думаў я.

І я забыў яе. Вас.

Мне больш няма чаго сказаць.

Ты кладзеш слухаўку. Я зноў набіраю твой нумар.

Я не адказваю.

Я паспрабую іншым разам.

Я і тады не адкажу.

Я знайду твой адрас, прыеду да цябе і буду званіць у дзверы.

Я не адамкну.

Не адамкнеш.

Можа, хто іншы і адамкне.

Іншы?

Можа. Адзін мужчына.

У цябе дома?

Так.

Як шмат мы адзін пра аднаго не ведаем.

Ты не хочаш ведаць. Я не хачу расказваць.

Я паспрабую. Іншым разам. Настойліва. І заўсёды мне будзе трапляцца той мужчына, а не ты?

Не я.

Я нарэшце кіну.

Не сумняваюся.

Я люблю цябе. Дакладней, мы. Маці таксама. Цябе любіць.

Я цябе не чую. Я паклаў слухаўку.

Я думаю пра вас.

Я званю ў дзверы.

Я іду ў вітальню. Адчыняю.

Я не магла цябе так проста адпусціць. Я знайшла твой адрас. Купіла табе паесці. Усё роўна амаль па дарозе. Я падумала: Крыху сардэчнай цеплыні не зашкодзіць.

Дзякуй.

Некалі ты мяне параніў.

Так.

Ты быў благім чалавекам.

Так.

Я прабачыла табе.

Добра.

Ты прапануеш мне ўвайсці. Я дзякую і адмаўляюся.

Цёплы вечар выдаўся. Бадай, з найцяплейшых гэтым летам. Можам ўладкавацца на тэрасе, гавару я.

Не, дзякую.

Ты сыходзіш.

Ты стаіш на прыступках і глядзіш мне ўслед. Я не адводжу вачэй ад твайго адбітку ў люстэрку задняга агляду, аж пакуль дарога не паварочвае і ты не знікаеш.

Я думаю: Вось цяпер усё.

Я абуваюся, іду да смеццевага бака і выкідваю пакет з прадуктамі, які мне прывезлі, я думаю: Добрыя людзі.

Я еду ў горад.

Заходжу ў бар. Замаўляю келіх віна. Месца выбранае невыпадкова, тут можна адасобіцца, пабыць сам-насам з сабою або перакінуцца некалькімі словамі з барменам, з ім прыемна пагаварыць, пакрысе я пачала разумець яго нават лепей, чым мне спачатку здавалася, бо я часта ўладкоўвалася на тым самым месцы, бо ён часта прапаноўваў мне зайсці да яго, калі бар закрываўся. Я думаю: Сёння ўвечары я зноў буду тут. Ён кажа: Рады цябе бачыць. Ён кажа: Колькі часу прайшло! Ён кажа: Я сумаваў па табе. Я не адразу адказваю на яго кампліменты, але ўсміхаюся, яму падабаецца, што я прыйшла, мне падабаецца, што ён тут, часам акрамя гэтага больш нічога не трэба, прынамсі, гэтым разам, калі я толькі што выкінула з галавы чалавека, якога так доўга ненавідзела, і мне не давядзецца сядзець дома адной.

Позна ўвечары мы разам пераадольваем некалькі сотняў метраў да яго кватэры.

Я думаю: Гэта не любоў.

© Arne Lygre / Aschehoug Agency