№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

Янка Запруднік

Пра фемінізм з беларуска-амерыканска берага

Янка Запруднік пра стаўленне да фемінізму ў беларускай дыяспары ў ЗША. Адказ на пытанні Наталлі Гардзіенка.

Правапіс арыгіналу захаваны.

 

Дарагая Натальля!

 

Да часу пакуль не атрымаў Вашых пытаньняў, тэмай фэмінізму не займаўся й ня цікавўся актыўна. Але часта, слухаючы штодзённа навіны, чую пра адзін з найбольш актуальных аспэктаў фэміністычнага руху — пра дамаганьні жанчын, каб за іхную заробкавую працу плацілі столькі ж, колькі плацяць мужчынам за такую ж працу. Дамаганьні гэтыя выклікаюць шырокі водгук у грамадзтве. У капіталістычнай Амэрыцы шмат што вымяраецца грашыма — як, прыкладам, папулярнасьць кнігі (бэстсэлер = найбольш продажная) або папулярнасьць сьпевака/сьпявачкі ці спартоўца (такі а такі прыбытак, такі а такі аклад). Падобнае ж і на біржы працы: жанчыны дамагаюцца аднолькавай зарплаты, баронячы сваё права роўнасьці. У навінах дня часта можна пачуць-пабачыць паведамленьні пра скаргі з жаночага боку, пратэсты, пікетаваньне, судовыя позвы й да г. пад. Справа працаўладкаваньня жанчын й аднолькавай аплаты — хоць шмат чаго жанчыны дамагліся ўжо ў гэтай галіне — вельмі няпростая й па сёньняшні дзень. Бо вольны рынак ёсьць вольны рынак. Але й галосная яна, бо свабода ёсьць свабода. А судовая ўлада незалежная ні ад працадаўца ні ад ураду. Так што фэміністычны рух і спрэчкі вакол яго маюць шырокую прастору да выяўленьня свайго дынамічнага патэнцыялу.

Наш імігранцкі брат пра ўсё гэта менш-больш ведае, бачыць, і ў меру свае натуры дастасоўваецца да новых жыцьцёвых абставінаў, пад уплывам якіх “фэмінізуецца” ў залежнасьці ад узросту, адукаванасьці, ступені інтэграванасьці й г.д. Але ніякіх сацыялягічных дасьледаваньняў сярод нашага беларуска-амрыканскага грамадзтва дасюль не рабілася. Прынамся я ня чуў пра іх. Дык можна толькі, карыстаючыся лёгікай, меркаваць, што ў малодшых беларуска-амэрыканскіх сем’ях (“гамагенных” і мяшаных) фэмінізму больш, чымся ў некаторых нашых старэйшых, у якіх глыбей захоўваюцца рудымэнты айчынна-традыцыйнага сьветагляду і ўкладу жыцьця.

Што да нас з Надзяй, дык мы да такіх “традыцыйных” не належым. У нас натуральна, безь ніякіх вонкавых уплываў, а ў моц асабістых якасьцяў характуру, замацаваліся моцныя “фэміністычныя” элемэнты. Яны выніклі з разуменьня, што жаночая праца ў сямейным жыцьці пэнсіянераў вымагае “фэмінізму”, г.зн. мужчынскае дапамогі ў выконваньні часаёмкай і някідкой у вочы кухонай працы. Тупаніна, часта зацяжная, вакол сквародаў і талерак вычэрпвае больш энэргіі, чымся гэта відавочна, і жанчыне патрэбная звычайная фізычная дапамога, ня кажучы ўжо пра маральны ўплыў дапамогі. Разумеюць гэта і ў малодшых беларуска-амэрыканскіх сем’ях. Асабліва тых, што маюць дзяцей і дзе абое бацькоў занятыя заробкавай працай. Там “фэмінізм” у кухні й вакол дому ўспрыймаецца як нармальная зьява. І ён, думаю, у маладых нашых сем’ях ні большы ні меншы за сярэдне амэрыканскі. Ён залежыць, бадай, найбольш ад асабістага характару мужа й жонкі, бацькі й маці.

Агульна кажучы, фэмінісцкі рух у амэрыканскім грамадзтве мае за сабой немалыя здабыткі ня толькі ў галіне выраўнаньня аплаты працы, але і ў галіне даступнасьці жанчын да новых або вышэйшых пасадаў ва ўрадавых установах і ў карпарацыях, у бізнэсе. І тым ня менш, ён застаецца актуальным і дынамічным, бо жыцьцё свабоднага грамадзтва шматграннае й бясконца супярэчлівае ў выніку ягонай прыроднай зьменлівасьці.

Студзень 2016

Чытайце таксама

Сюзана Кларк

Сюзана Кларк

Ангельская пісьменніца, лаўрэатка прэмій за раманы

Руноскэ Акутагава

Руноскэ Акутагава

Японскі паэт, празаік, эсэіст эпохі Тайсё, класік новай японскай літаратуры

Інгеборг Бахман

Інгеборг Бахман

Аўстрыйская пісьменніца, паэт, лаўрэатка мноства прэмій

Валер Гапееў

Валер Гапееў

Беларускі пісьменнік, журналіст.

1253