№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

У гэты дзень, 15 студзеня

  • 1622

    Нарадзіўся Мальер (фр. Molière, сапр. Жан-Батыст Паклен, памёр 17 лютага 1673), французскі камедыёграф-класіцыст, актор і тэатральны дырэктар. У маладосці ездзіў з тэатральнай трупай па Францыі, граючы ў асноўным трагічныя ролі, бо быў упэўнены, што гэта ягонае амплуа. Камедыі пачаў пісаць праз недахоп у трупы рэпертуару. Пасля дэбюту ў Луўры 24 кастрычніка 1658 году трупа Мальера стала асталявалася пры двары Людовіка XIV. Многія п’есы Мальера выклікалі незадаволенасць і абурэнне двара, святароў і г.д.: сам Мальер з гэтай нагоды пасля забароны “Тарцюфа” пісаў у лісце да караля, што “арыгіналы дабіліся забароны копіі”. 17 лютага 1673 году на чацвертым прадстаўленні п’есы “Уяўны хворы” Мальеру, які граў ролю Аргана, зрабілася кепска, і праз некалькі гадзінаў ён памёр. Парыжскі арцыбіскуп не даваў дазволу на пахаванне Мальера, які як актор павінен быў прынесці пакаянне перад смерцю, і зняў забарону толькі на загад караля. Мальера пахавалі, нібы самагубцу, – ноччу, без абрадаў, за агароджай могілак. На беларускую мову п’есу “Тарцюф, альбо Ашуканец” пераклаў Рыгор Барадулін.

  • 1803

    Нарадзілася Марджары Флемінг (анг. Marjorie Fleming, скотс Mairjorie Fleemin, памерла 6 студзеня 1811) – шатландская паэтка. Памерла ў 8 гадоў. Стала знакамітая сваімі дзённікамі, якая вяла апошнія 18 месяцаў жыцця. Дзённікі былі надрукаваныя праз 50 гадоў пасля яе смерці ў віктарыянскую эпоху, і значна перапрацаваныя, бо лічылася, што васьмігадовай дзяўчынцы нельга было так пісаць. Арыгінальныя дзённікі выйшлі толькі ў 1935 годзе.

  • 1850

    Нарадзіўся Міхай Эмінэску (рум. Mihai Eminescu, памёр 15 чэрвеня 1889), самы вядомы румынскі пісьменнік у свеце, найвялікшы румынскі рамантык. Вучыўся ў Чарнаўцах на Букавіне. Галоўны твор – паэма “Лучафэр” (Luceafărul). У 1880-х гг. Эмінэску захварэў на маніякальна-дэпрэсіўны псіхоз і быў змешчаны ў лякарню для псіхічна хворых у чэрвені 1883-га. У снежні таго ж году выйшаў яго адзіны прыжыццёвы паэтычны зборнік “Вершы” (Poesii). Прычына смерці Эмінэску ў лякарні нявысветленая і застаецца загадкай. На беларускую мову Міхая Эмінэску працягвае перакладаць К. Коракс.

  • 1869

    Нарадзіўся Станіслаў Выспяньскі (польск. Stanisław Wyspiański, памёр 28 лістапада 1907), польскі паэт, драматург, мастак. Яго называюць “чацвертым польскім прарокам” (пасля Міцкевіча, Красіньскага і Славацкага), а яго значэнне як нацыянальнага драматурга супастаўнае са значэннем Ейтса для ірландскай літаратуры, Метэрлінка – для французскай, О’Ніла – для амерыканскай. Жывапісу вучыўся спачатку ў Яна Матэйкі, потым у французскіх мастакоў. У сярэдзіне 1890-х вярнуўся ў родны Кракаў і прыкладна ў той самы перыяд узяў удзел у стварэнні інтэр’ера царквы францысканцаў (у прыватнасці, напісаў вітражы). Таксама Выспяньскі стварыў праект рэканструкцыі Вавельскага замка, які так і не быў увасоблены.

  • 1891

    Нарадзіўся Восіп Мандэльштам (руск. Осип Мандельштам, памёр 27 снежня 1938), рускі паэт, празаік, эсэіст, перакладчык, літаратурны крытык, адзін з найбуйнейшых рускіх паэтаў ХХ ст. Асноўная роля ў захаванні творчай спадчыны Мандэльштама належыць яго жонцы Надзеі Мандэльштам. Рукапісы паэта яна хавала ў ботах і рондалях, а ў сваім тэстаменце адмовіла Савецкай Расіі ў любых правах на выданне вершаў Мандэльштама. На беларускую мову вершы В. Мандэльштама перакладалі Р. Барадулін, А. Хадановіч, М. Мартысевіч.

  • 1967

    Памёр Давід Бурлюк (руск. Давид Бурлюк, нар. 21 ліпеня 1882), рускі паэт, мастак, адзін з заснавальнікаў рускага футурызму. Удзельнік футурыстычных зборнікаў “Садок суддзяў”, “Аплявуха грамадскаму густу” і інш. У 1920 эміграваў у Японію, дзе пражыў два гады, вывучаў культуру Усходу. З 1922 г. — у ЗША, дзе актыўна ўдзельнічаў у прасавецкіх групах, выдаваў свае зборнікі, брашуры, часопісы і праз сяброў распаўсюджваў гэтыя выданні пераважна ў межах СССР. Выдаваў часопіс “Колер і рыфма” (Color and Rhyme) на ангельскай і рускай мовах.