№21: Знак прысутнасці

№21: Знак прысутнасці

Мы прысвячаем новы нумар “ПрайдзіСвета” феномену сувязі літаратуры і гомасэксуальнасці, альбо, кажучы мовай ХХІ стагоддзя, сувязі літаратуры і ЛГБТК. Ці застаецца літаратура літаратурай, калі адкрывае нам сусвет цялеснасці, сэксуальнасці, інтымнасці? Чаму беларуская літаратура моцная ў апісанні вайны і такая бездапаможная, стэрыльная ў апісанні цялеснасці і сэксуальнасці? Ці існуе беларуская ЛГБТК-літаратура? На гэтыя і іншыя пытанні можна будзе знайсці адказы ў нумары

Чытаць далей

У гэты дзень, 12 красавіка

  • 1541

    Нарадзіўся Іпацій Пацей (памёр 18 ліпеня 1613), беларускі царкоўны і дзяржаўны дзеяч, пісьменнік. Аўтар палемічных твораў на старабеларускай і польскай мовах у абарону уніі: “Унія...” (1595), “Справядлівае апісанне ўчынкаў і справы сінодавае” (1597), “Размова берасцяніна з братчыкам” (1604), “Уваскрослы Налівайка” (1607), “Ерасі, невуцтва і палітыка папоў і мяшчан віленскага брацтва”, “Гармонія...”, “Рэляцыя” (усе —1608), вялікай колькасці прамоваў, павучанняў і інш.

  • 1704

    Памёр Жак Басюэ (фр. Jacques Bossuet, нар. 27 верасня 1627), французскі багаслоў, пісьменнік, біскуп, ідэолаг галіканства. Вучні, што разам з ім наведвалі калеж, назвалі яго bos suetus aratro, “бык, звыклы да плуга” — да канца жыцця Басюэ заставаўся вельмі працавітым чалавекам. Басюэ называлі “апошнім бацькам Царквы”, бо ён падняў жанр казані на новы ўзровень. Ён разнастаіў свае казані па стылі і танальнасці, а таксама лічыў, што прапаведнік мусіць мець глыбокія веды. Самыя вядомыя творы Басюэ — “Казань пра Боскую волю” (1662) і “Казань пра боскасць рэлігіі” (1665).

  • 1777

    Памёр Клод Крэбіён, альбо Крэбіён-сын (фр. Claude Prosper Jolyot de Crébillon, нар. 14 лютага 1707), французскі пісьменнік, сын паэта і драматурга Праспэра Жаліё дэ Крэбіёна. Вучыўся ў езуіцкім калежы, аднак ад уступлення ў ордэн ухіліўся. Шэраг твораў Крэбіёна-сына адносіцца да папулярных у той час эпісталярных раманаў: “Лісты маркізы М*** графу Р***” (Lettres de la Marquise de M*** au Comte de R***, 1732), “Афінскія лісты” (Lettres athéniennes, 1771) і да т.п. “Усходні” раман “Шумоўка, альбо Танзаі і Неадарнэ” (L’Écumoire ou Tanzaï et Néadarné, 1734) выклікаў скандал і абвінавачанні ў рэлігійнай і палітычнай крамоле, за што яго аўтар ненадоўга трапіў у турму. Апроч таго, Крэбіён у гэтым рамане высмеяў стыль рамана Марыво “Жыццё Марыяны”, за што “дачакаўся” непрыхільных заўвагаў у свой адрас у чацвертай частцы рамана Марыво “Шчаслівы селянін”. Праз наступны “ўсходні” раман “Сафа” (Le Sopha, 1742), уплыў якога вельмі адчуваецца ў “Нясціплых скарбах” Дзідро, Крэбіён быў высланы з Парыжу. Самы знакаміты твор Крэбіёна, раман “Аблуды сэрца і розуму” (Les Égarements du cœur et de l’esprit, 1736 – 1738), расказвае гісторыю “выхавання пачуццяў” маладога чалавека, які засвойвае галантную навуку, і папярэднічае “Небяспечным сувязям” Шадэрло дэ Лакло.

  • 1782

    Памёр Метастазіё (іт. Metastasio, сапр. П’етра Антоніё Даменіка Трапасі, нар. 13 студзеня 1698), італьянскі драматург і лібрэтыст. Ужо ў 10 гадоў рабіў вялікія поспехі ў паэтычнай імправізацыі, чым прыцягнуў увагу паэта Гравіны, які яго ўсынавіў. Менавіта Гравіна даў яму псеўданім Метастазіё (пераклад прозвішча Трапасі на грэцкую мову; “trapasso” з італьянскай — пераход, пераправа і нават смерць). Метастазіё напісаў некалькі дзясяткаў операў, і яго імя праславіла італьянскі тэатр. У XVIII ст. драму, прызначаную для музычнага выканання, называлі менавіта операй, а не лібрэта, — такія ўзоры драмы могуць мець вялікую мастацкую каштоўнасць нават без музычнага суправаджэння. Шмат у чым гэта было заслугай Метастазіё.

  • 1851

    Нарадзіўся Хасэ Гацье Бенітэс (гішп. José Gautier Benítez, памёр 24 студзеня 1880), пуэртарыканскі паэт, які ўважаецца за найлепшага нацыянальнага рамантыка. Збор яго вершаў быў апублікаваны пасмяротна, у 1880-м.

  • 1947

    Памёр Крысціян Фрэдэрык Луі Лейпалт (афр. Christiaan Frederik Louis Leipoldt, нар. 28 снежня 1880), паўднёваафрыканскі пісьменнік, які лічыцца адным з самых значных творцаў ПАР “Другога руху” — пакалення творцаў, што пісалі на афрыкаанс, такім чынам распрацоўваючы мову і ўводзячы яе ў літаратурны ўжытак адразу пасля Другой англа-бурскай вайны. Лейпалт пісаў вершы, раманы, п’есы, апавяданні, кнігі для дзяцей, падарожныя нататкі і нават кулінарныя кнігі і працы па батаніцы і дыеталогіі. Паэт Дыдэрык Ёханэс Оперман назваў яго “самым шматгранным творцам”. На беларускую мову вершы Лейпалта перакладалі Кацярына Маціеўская і Ганна Янкута.