№3: Ад Хэлаўіна да Калядаў

Вось і надышоў канец году – самы загадкавы і таямнічы час. Давайце зірнем на каляндар: усё самае цікавае пачалося яшчэ ў ноч з 31 кастрычніка на 1 лістапада – Хэлаўін, Дзень Усіх Святых. Менавіта ў гэтую ноч у свет выходзяць самыя розныя духі і пачвары – і румынскія вурдалакі (пра што сведчыць класік румынскага рамантызму Міхай Эмінэску), і здані багатага ўяўлення сёлетняга юбіляра Эдгара Алана По, і вусцішнае, хаця не пазбаўленае абаяльнасці стварэнне Франкенштэйна (якое дакладна і праўдзіва апісала Мэры Шэлі), і многія іншыя. А Вальтэр Скот пакідае чытача сам-насам са сваім уяўленнем у самым цікавым і жудасным месцы сваёй балады – і мы мусім самі здагадвацца, што адбылося далей з трагічным і крышачку д’ябальскім яе героем.

Пасля надыходзіць час сустэчы з памерлымі продкамі – Дзяды. А хто, як не Адам Міцкевіч, знае пра нашых продкаў найбольш? Праўда, на старонках гэтага нумару ён з’явіцца зусім не як аўтар знакамітай паэмы, напісанай ці то ў Вільні, ці то ў Коўна, ці то ў Дрэздэне, а як аўтар цыклу лекцыяў, прачытаных (дакладна!) у Парыжы. Разам з ім пра бытаванне нашых продкаў будзе расказваць Тэадор Нарбут.

Вы ведаеце, што 17 лістапада – не толькі дзень студэнта, але яшчэ і дзень чорных катоў? У ролі герояў гэтага нечаканага свята будуць выступаць самыя розныя істоты: і Ктулху, і зялёная пачвара, і рачныя духі-капы, і яшчэ нехта. А студэнтам спаць уначы не дасць (невядома, ад страху ці ад таго, што на тое, што выходзіць за межы праграмы, у студэнта застаецца толькі ноч) ні класік гатычна-антыкварнай літаратуры М. Р. Джэймс, ні дэкадэнт-карыкатурыст Макс Бірбам, ні страшнаваты немец Ханс Хайнц Эверс.

21 лістапада нашыя продкі адзначалі Страхадзёр, які мы прапануем вам правесці крыху ў іншым ключы і разам з Сакі, сэрам Артурам Конанам Дойлам, абазнаным у алхіміі душы Густавам Майрынкам і Леапольда Лугонэсам пажадаць, каб страху вам здзірала ад страху, а не ад ветру, і яшчэ – ад моцнага эстэтычнага ўзрушэння. Апавяданні ў гэтым раздзеле збольшага кароткія, але часам пяць хвілін жаху могуць падацца сапраўднай вечнасцю...

1 снежня зіма ў нас пачнецца з Івана Буніна. А Юр’еў дзень мы будзем адзначаць з Юрыем Вінічуком, галоўным містыфікатарам і спецыялістам па готыцы ва ўкраінскай літаратуры. Дарэчы, апавяданні з яго “Анталогіі ўкраінскай готыкі” варта чытаць у розныя дні году; рэкамендацыі па асобных творах вы знойдзеце ў нашым календары. Юрый Вінічук – таксама пачэсны святочны госць трэцяга нумару часопіса, пагутарыць з якім можна ў нашай хаце.

Дзень зімовага сонцавароту, германска-скандынаўскі Ёль, мы прапануем вам адзначыць разам са шведамі, а дакладней, са шведскімі казкамі. Але не спяшайцеся чытаць іх дзецям нанач – хто ведае, што ў гэтых казках можа адбыцца...

Каляды – самае чаканае свята для многіх краін, і мы запрашаем адзначыць яго разам з дзівакаватым ангельцам Чарлзам Дыкенсам і яго не менш дзівакаватым героем Скруджам, вясёлым амерыканцам О. Генры і яго кранальнымі мудрацамі і не забыць запрасіць за калядны стол палякаў і партугальцаў. На Каляды самы час пачытаць яшчэ аднаго юбіляра гэтага году – Багдана-Ігара Антоныча, а таксама любімых многімі Сяргія Жадана і Іосіфа Бродскага.

Добра пакалядаваўшы, мы адкрыем перад вамі свае мяхі і пакажам, чым мы багатыя і якую радасць прынеслі нам пераможцы другога конкурсу часопіса “ПрайдзіСвет”. Гэта – “Збор-каляда”, найлепшыя, а часам нават вельмі нечаканыя пераклады, дасланыя ў рэдакцыю паміж Хэлаўінам і Калядамі. Пасля гэтага нам застанецца толькі ўспомніць добрым словам 2009 год, які ўжо амаль сыходзіць, і разам з крытыкамі выклікаць духаў пісьменнікаў, каб паглядзець на іх творы новымі вачыма.

Што яшчэ засталося? Хіба толькі злавіць калядную зорку і загадаць жаданне. А калядных зорак у нас ажно дзве: Сяргей Шупа і Ян Максімюк раскажуць пра сакрэты перакладчыцкага майстэрства і адкажуць на самыя хвалюючыя пытанні, у тым ліку пра тое, колькі моваў ведае першы і калі другі збіраецца выдаваць працяг Джойсавага “Уліса”. Яны ж – таксама пачэсныя госці ў нашай святочнай хаце.

Вясёлых табе святаў, дарагі чытач, і прыемнага знаёмства з календаром! А ў канцы – прароцтва на наступны год: веснавы нумар часопіса “ПрайдзіСвет” будзе прысвечаны вундэркіндам літаратуры, у літаратуры і ад літаратуры.